شب یلدا؛ جشن نور و امید

شب یلدا، بلندترین شب سال و یکی از جشن های سنتی ایرانیان است که در شب اول دی‌ماه برگزار می‌شود. به این مناسبت گفتگوی درباره این آئین سنتی داشته ایم .

فاطمه میرزایی، دبیر تاریخ آموزشگاه شهید همت شهرستان ملارد، در گفت‌وگویی با پانا گفت: «شب یلدا، که به طولانی‌ترین شب سال معروف است، نه تنها یک جشن سنتی بلکه نمادی از پیروزی نور بر تاریکی و امید به زندگی جدید است. این شب، فرصتی است برای گرد هم آمدن خانواده‌ها و یادآوری ارزش‌های فرهنگی کهن ما.»

او با اشاره به آداب و رسوم ویژه این شب افزود: «در این شب، خانواده‌ها دور هم جمع می‌شوند و با خواندن اشعار حافظ، قصه‌گویی و فال‌گیری، فضایی شاد و مملو از محبت ایجاد می‌کنند. حتی خوردن میوه‌هایی مانند انار و هندوانه نیز به این دلیل است که این میوه ها در فرهنگ ایران نماد زندگی و باروری را به همراه دارد و هر کدام از این میوه‌ها داستانی از فرهنگ غنی ما را روایت می‌کند.»

میرزایی ادامه داد: «جشن یلدا به دو دلیل اصلی برگزار می‌شود: نخستین دلیل، پیروزی روشنایی بر تاریکی است که نشان‌دهنده‌ی امید به روزهای بهتر و زندگی پررنگ‌تر است. دومین دلیل، تولد میترا، ایزد خورشید است که نماد زندگی و نور در فرهنگ ایرانیان محسوب می‌شود. در گذشته، زندگی مردم به کشاورزی و دامداری وابسته بود و تغییرات فصول برای آن‌ها اهمیت زیادی داشت.»

این دبیر تاریخ با اشاره به اهمیت حفظ این سنت‌ها گفت: «فرهنگ هر کشور نشان‌دهنده‌ی هویت آن است و برگزاری مراسم شب یلدا، فرصتی است تا نسل‌های جدید با ریشه‌های فرهنگی خود آشنا شوند. این جشن نه تنها به تقویت روابط خانوادگی کمک می‌کند بلکه باعث ایجاد حس همبستگی اجتماعی نیز می‌شود.»

شب یلدا،نماد غلبه‌ی نیکی بر شر و پایان یافتن روزهای تاریک و آغاز فصل روشنایی

صغری ایران پور معاون پرورشی آموزشگاه شهدای شاهد اقتدار ملارد ،شب یلدا را به عنوان یک آیین ایرانی، نمادی از استحکام و پیوستگی فرهنگی و اجتماعی برشمرد و تصریح کرد: «این شب، فرصتی برای گردهمایی و تجدید خاطره با عزیزان و آشنایی نسل جوان با فرهنگ غنی نیاکان خود است. همچنین، شب یلدا فرصتی برای پاسداشت میراث فرهنگی ارزشمند ایران و انتقال آن به نسل‌های آینده است.»

وی همچنین افزود: «شب یلدا به عنوان طولانی‌ترین شب سال، نماد غلبه‌ی نیکی بر شر و پایان یافتن روزهای تاریک و آغاز فصل روشنایی است. این جشن، پیام امید و پایداری را به همراه دارد و به ما یادآوری می‌کند که حتی پس از تاریک‌ترین شب، طلوع خورشید نوید بخش روزهای روشن‌تر است. نگهداری این سنت‌های ارزشمند، نشان‌دهنده‌ اهمیت حفظ هویت ملی و فرهنگی ماست و ما باید تلاش کنیم تا این میراث ارزشمند را به نسل‌های بعدی انتقال دهیم.»

ایران پور با ابراز امیدواری نسبت به آینده‌ی این آیین افزود: «امیدوارم جوانان با خلاقیت و نوآوری در برگزاری این مراسم، به تداوم زیبایی‌های آن کمک کنند. شب یلدا باید همچنان در دل مردم زنده بماند و نسل‌های آینده نیز از این فرهنگ غنی بهره‌مند شوند.»

یلدا نشان‌دهندهٔ تمدن چند هزار سالهٔ مردمانی از نژاد آریایی است.

فرخ کاظمی، دبیر تاریخ دبیرستان استعدادهای درخشان ملارد، در رابطه با شب یلدا گفت: «شب چلّه یا شب یلدا یکی از کهن‌ترین جشن‌های ایرانی است. در این جشن، بلندترین شب سال و به دنبال آن، آغاز بلندتر شدن روزها در نیم‌کرهٔ شمالی که مصادف با انقلاب زمستانی است، گرامی داشته می‌شود. یلدا برگرفته از واژهٔ سریانی به معنای زایش و تولد است. ابوریحان بیرونی از این جشن با نام میلاد اکبر یاد کرده و منظور از آن را میلاد خورشید دانسته است. مراسم شب یلدا از طریق ایران به قلمرو رومیان راه یافت و جشن ساتورن نامیده می‌شد.»

وی ادامه داد: «این جشن پس از مسیحی شدن رومی‌ها نیز اعتبار خود را از دست نداد و ادامه یافت. در همان نخستین سدهٔ آزاد شدن پیروی از مسیحیت در میان رومیان، با تصویب رئیس وقت کلیسا، کریسمس در ۲۵ دسامبر قرار داده شد که چهار روز و در سال‌های کبیسه سه روز پس از یلدا است. مفهوم هر دو واژه نیز یکی است و از آن پس این دو میلاد تقریباً با هم برگزار می‌شده‌اند. آراستن سرو و کاج در کریسمس نیز از ایران باستان اقتباس شده است، زیرا ایرانیان به این دو درخت، به‌ویژه سرو، به چشم مظهر مقاومت در برابر تاریکی و سرما می‌نگریستند و در خور روز در برابر سرو می‌ایستادند و عهد می‌کردند که تا سال بعد یک نهال سرو دیگر بکارند.»

کاظمی تصریح کرد: «شب یلدا از سال‌های طولانی برای مردم ایران اهمیت داشته و جشنی است به بلندای تاریخ که نشان‌دهندهٔ تمدن و هویت مردمانی از نژاد آریایی است. یلدا مظهر بلندای سرو به نشانهٔ شرافت ایرانی است که همیشه سرافراز بوده و مظهر زیبایی تاریخ است که همچنان ادامه‌دار خواهد بود.»