آیین‌های سنتی ماه محرم در شهرستان ورامین

محمدرضا تاجیک در گفت‌وگو با پانا اظهار کرد: «ایران، سرزمین اقوام، فرهنگ‌ها و آیین‌های باشکوه متعدد و متنوعی است؛ چه آیین‌های اسلامی و نشات‌گرفته از دین و مذهب مردم و چه آن‌هایی که ایرانی و ریشه تاریخی و سنتی دارند، همه و همه قابل احترام هستتد و هرساله در موعد مقرر خویش با عظمت خاصی برگزار می‌شوند. هرکدام از این آیین‌های بی‌شمار مذهبی، ملی و محلی از اصالت خاصی برخوردار هستند و برخی از آن‌ها در فهرست میراث ملی و معنوی کشور به ثبت رسیده است.»

وی شهرستان ورامین را ایران کوچک خواند و ادامه داد: «دشت ورامین نیز با برخورداری از اقوام و طوایف مختلف از سراسر کشور که به ایرانی کوچک تبدیل گشته از جمله مناطق تاریخی و مذهبی است که مردم مذهبی‌اش در شهرها و روستاها از دیرباز تاکنون آیین‌های مختلفی برای زنده نگه‌داشتن قیام عاشورا برگزار می‌کنند. عزاداری‌ها در شکل‌های امروزی و سنتی در مناطق مختلف آن جلوه‌ای از ارادت آن‌ها به اهل بیت(ع) است.»

رئیس اداره میراث فرهنگی و گردشگری شهرستان ورامین در مورد مهمترین آیین مذهبی مردم دشت ورامین اظهار کرد: «یکی از زیباترین مراسم سنتی در این شهرستان، حرکت نمادین کاروان اسرای کربلا است که به عنوان بزرگترین آیین نمایشی کاروان اسرای کربلا در کشور و باشکوه‌ترین آیین مذهبی استان تهران با حضور ده‌ها هزار نفری عزاداران برگزار می‌شود. این مراسم از محرم سال ۱۳۸۱ هجری شمسی، هر ساله در بعدازظهر روز دوازدهم محرم که در تاریخ به روز سوم امام معروف است، روز بنی‌اسد و روز تشییع و خاکسپاری شهدای این واقعه در شهر ورامین به حرکت درمی‌آید.»

وی ادامه داد: «این آیین که در رثای مظلومیت خاندان امام حسین(ع) و یاران باوفای آن حضرت است، توسط هیات دلسوختگان قمر بنی‌هاشم(ع) ورامین که مدیران و عوامل اجرایی آن اصالتی مربوط به روستای تاریخی و مذهبی خاوه دارند با هدف نمایش گوشه‌هایی از تاریخ اسلام و وقایع روز عاشورا در سال ۶۱ هجری قمری و حوادث پس از آن از جمله عزیمت اسرا از کربلا به کوفه و شام برگزار می‌شود.»

تاجیک در مورد متولیان این مراسم افزود: «کار متولیان این آیین، هرساله از سه ماه مانده به محرم آغاز و تهیه ماکت‌های مورد نیاز، اندازه‌گیری و دوخت لباس‌های عوامل جدید و تعمیر لباس‌های سال قبل، تست گریم عوامل نمایش و تعزیه، تهیه اسبان و شترها و ملزومات آن، بازخوانی نقش‌ها و حرکات نمایشی و دیگر فعالیت‌های تدارکاتی آن برنامه‌ریزی و پیگیری می‌شود.»

وی  ادامه داد: «از صبح روز دوازدهم محرم، حدود ۴۷۰ نفر از  عوامل اجرایی و هنرمندان بومی این آیین از جمله حاملان ۱۸ سر بریده روی نیزه‌ها، ۸۴ زن و بچه اسیر پیاده و یا شتر سوار، ۲۰۰ نفر از سپاهیان اشقیای پیاده و اسب سوار، ۸۰ راس اسب و ۴۰ نفر شتر، ۷۰ نفر از افراد قبیله بنی‌اسد با حمل بدن‌های شهدا و... با مشایعت این کاروان، حرکت خود را از ساعت ۱۴ بعد از ظهر از میدان علامه قطب‌الدین رازی ورامینی آغاز می‌کند. جمعیتی از پیش‌قراولان اشقیا در این کاروان از جلو و اسرا، پشت سر آن‌ها به حرکت درمی‌آیند و در راه، عزاداران سوگوار از سراسر محلات و کوچه‌ها خود را به خیابان‌های محل عبور این کاروان می‌رسانند تا تماشاگر آن باشند.»

رئیس اداره میراث فرهنگی و گردشگری شهرستان ورامین ادامه داد: «کاروان پس از طی مسافتی حدود ۴ کیلومتر و گذر از خیابان های ۱۵ خرداد، میدان امام خمینی(ره) و خیابان شهدا، درحالیکه عزاداران در دو طرف خیابان با نظمی خاص و گونه هایی پر از اشک نظاره گر حرکت آن هستند، نهایتا پس از حدود ۳ ساعت حرکت، با استقبال دیگر مردمان عزادار که ناله سوزناک یاحسین (ع) و یا زینب (س) سر می دهند، وارد میدان امام حسین(ع) این شهر می شود. در ادامه با رسیدن دیگر جمعیت عزادار طول مسیر به جمعیت حاضر در این میدان، گروه نمایشی با همراهی مداحان برجسته بومی اقدام به اجرای نمایش تعزیه یکی از مجالس مذهبی مصیبت بار واقعه عاشورا می نمایند.»

تاجیک تصریح کرد:«مجالس نمایشی این آئین همچون مجلس روضه شهادت حضرت علی اکبر(ع) و حضرت رقیه(س)، اجرای خطبه آتشین حضرت زینب(س) و حضرت سجاد(ع) در دربار عبیدالله ابن زیاد و ... از سال ۱۳۸۸ هجری شمسی به برنامه پایانی این آئین اضافه و مورد استقبال گستره مردم عزادار قرار گرفته است. این مجالس با حضور تقریبی ۷۰ هنرمند و به نویسندگی، کارگردانی و اجرای هنرمندان بومی منطقه برگزار می گردد. در برنامه پایانی این آیین که گاهی تا غروب آسمان ادامه می یابد، مداحان بومی با شور و حال وصف نشدنی اقدام به ذکر مصیبت نموده و با دعای دسته جمعی حاضران عزادار و ندای اذان مغرب پایان می‌یابد.»