تکرار: روند سوال از رئیس‌جمهوری در مجلس چگونه است؟

از نخستین روزهای روی کار آمدن مجلس دهم، مخالفت جناحی برخی از نمایندگان با مشی سیاسی رئیس‌جمهوری مشخص بود و همین مسئله سبب شد که گاه و بی‌گاه و در زمان‌های مختلف مسئله طرح سوال از رئیس‌جمهوری و حضور نمایندگان رئیس قوه مجریه کشورمان در کمیسیون مربوط مطرح شود.

این‌بار و برای پنجمین بار تلاش‌های برخی اصولگرایان بالاخره نتیجه داد و طرح سوال از رئیس‌جمهوری کشورمان با ۸۰ امضا اعلام وصول شد. امضاهای طرح سوال از رئیس‌جمهوری تنها ۷ امضا از حداقل قانونی آن‌ها یعنی ۷۳ امضا که یک‌چهارم نمایندگان را تشکیل می‌دهد بیشتر بود.

سوال از رئیس‌جمهوری کشورمان پنج محور دارد که عبارتند از:

۱- چرا دولت جنابعالی در کنترل قاچاق که یکی از مهم‌ترین عوامل فلج تولید ملی است موفق نبوده است؟

۲- علت استمرار تحریم‌های بانکی با گذشت بیش از ۲ سال و علی‌رغم اجرای همه تعهدات برجامی ایران چیست؟

۳- چرا دولت تدبیر و امید نسبت به کاهش بیکاری مفرط اقدام شایسته‌ای ندارد؟

۴- علت رکود اقتصادی شدید چندین ساله در دولت جنابعالی، علی‌رغم وعده‌ها و اعلام‌های مکرر عبور از رکود چیست؟

۵- علت افزایش شتابان نرخ ارزهای خارجی و کاهش شدید ارزش پول ملی چیست؟

با این تفاسیر روحانی باید حداکثر ظرف ۳۰ روز آینده برای پاسخ به سوالات فوق در صحن علنی مجلس شورای اسلامی حاضر شود.

آیین نامه داخلی مجلس شورای اسلامی در ۳ قسمت جداگانه به طرح سوال از رئیس جمهوری می پردازد.

نخستین ماده، ماده ۲۱۲ آیین‌نامه داخلی مجلس شورای اسلامی است که مقرر می‌دارد:

«براساس اصل هشتاد و هشتم (۸۸) قانون اساسی، در صورتی‌ که حداقل یک‌ چهارم کل نمایندگان بخواهند درباره یک یا چند وظیفه رئیس‌جمهوری سؤال کنند، باید سؤال یا سؤالات خود را به طور صریح و روشن و مختصر همگی امضا و به رئیس ‌مجلس تسلیم کنند. رئیس مجلس موضوع را در اسرع وقت به کمیسیون‌های تخصصی مربوط، ارجاع می‌نماید.

هر کمیسیون موظف است حداکثر ظرف یک هفته با حضور نماینده معرفی شده رئیس‌جمهوری به آن کمیسیون و نماینده منتخب سؤال‌کنندگان تشکیل جلسه دهد. در این جلسه نماینده رئیس‌جمهوری پاسخ مقتضی را از طرف رئیس‌جمهوری ارائه خواهد کرد تا به نمایندگان سؤال‌کننده گزارش شود.

پس از یک ‌هفته از طرح سؤال در کمیسیون یا کمیسیون‌ها چنانچه هنوز حداقل یک‌ چهارم کل نمایندگان مجلس از سؤال خود منصرف نشده باشند رئیس مجلس موظف است در اولین جلسه سؤال یا سؤالات آنان را قرائت و فوراً برای رئیس‌جمهوری ارسال کند. این سؤال یا سؤالات ظرف چهل و هشت ساعت تکثیر و در دسترس نمایندگان قرار می‌گیرد.»

در تبصره نخست این ماده آمده است: «تعداد سؤالات نباید از پنج سؤال بیشتر باشد.» تبصره ای که نشان میدهد تعداد سوالات مطرح شده از حسن روحانی حداکثر تعداد قانونی آنهاست.

در تبصره دوم این ماده همچنین مقرر شده که پس از ارسال سؤال یا سؤالات برای رئیس جمهوری، کاهش امضاءها سبب خروج سؤال یا سؤالات از دستور نمی‌گردد.

ماده ۲۱۳ آیین نامه داخلی مجلس شورای اسلامی دیگر ماده ای است که در اینباره سخن میگوید، این ماده مقرر داشته:

«رئیس‌جمهوری موظف است ظرف یک ‌ماه از تاریخ دریافت سؤال یا سؤالات، در جلسه علنی مجلس حضور یابد و به سؤال یا سؤالات مطروح نمایندگان پاسخ گوید مگر با عذر موجه با تشخیص مجلس شورای اسلامی. مدت طرح سؤال یا سؤالات از طرف نمایندگان منتخب سؤال‌کنندگان حداکثر سی دقیقه و مدت پاسخ رئیس جمهوری حداکثر یک ‌ساعت است که طرفین می‌توانند وقت خود را به دو بخش تقسیم نمایند. در این صورت همه سؤالات و پاسخ‌ها در بخش اول وقت هر یک از دوطرف بیان می‌شود و در بخش دوم ابهامات سؤال‌کنندگان و پاسخ‌های رئیس جمهوری مطرح می‌گردد.»

این ماده در تبصره خود آورده است که پس از این مرحله، درباره پاسخ رئیس جمهور به هر یک از سؤالات از نظر قانع‌کننده بودن به صورت جداگانه رأی‌گیری می‌شود. بنابراین در جلسه سوال از روحانی نیز برای هر سوال به صورت جداگانه رای گیری خواهد شد تا نمایندگان نظر نهایی خود را اعلام کنند

این تبصره همچنین بیان کرده: «چنانچه اکثریت نمایندگان حاضر در جلسه از پاسخ رئیس جمهور به سؤالی قانع نشده باشند و موضوع مورد سؤال، نقض قانون و یا استنکاف از قانون محسوب شود، آن سؤال به قوه قضاییه ارسال می‌شود.»

آیین‌نامه داخلی مجلس شورای اسلامی در تبصره دوم ماده ۲۳۶ نیز گریزی به مسئله سوال از رئیس‌جمهوری زده و می گوید: «در صورتی که مجلس در مورد رئیس جمهوری یا هر یک از وزیران سه نوبت ‌رأی به وارد بودن گزارش بدهد طرح استیضاح درصورت رعایت مفاد اصل هشتاد و نهم (۸۹) قانون اساسی در دستور کار مجلس قرار خواهد گرفت.»

البته روحانی چندان نباید نگران این ماده باشد چرا که او برای نخستین بار است که برای پاسخ به سوالات نمایندگان مجلس در بهارستان حاضر می‌شود و با توجه به جو حاکم در خانه ملت بعید است مجددا این اتفاق رخ دهد مگر آنکه اتفاقی خاص و غرمنتظره در روابط پاستور و بهارستان رخ دهد.

احمد امیرابادی فراهانی، دبیر هیات رئیسه مجلس شورای اسلامی در گفت‌وگو با پانا در تشریح روند سوال از رئیس‌جمهوری می‌گوید: «سوال اعلام وصول شده بلافاصله توسط رئیس مجلس به رئیس جمهوری ارسال می‌شود. گزارش آن باید ظرف ۴۸ ساعت چاپ شده و در اختیار نمایندگان قرار گیرد.»

او همچنین اضافه میکند: «رئیس‌جمهوری یک ساعت زمان برای پاسخ به سوالات دارد و نمایندگان سوال‌کننده هم نیم ساعت زمان دارند که توضیحات خود را بیان کنند.»