سیاست خارجی امتداد سیاست داخلی است

برنامه «میزگرد سیاسی» انتخابات ریاست جمهوری با حضور مصطفی پورمحمدی کاندیدای انتخابات و دو نفر از همراهانش (حجت‌الله ایوبی و مصطفی ابطحی) و نیز با حضور ۳ نفر از کارشناسان سید محمد کاظم سجاد پور استاد تمام روابط بین الملل، ابراهیم متقی استاد تمام علوم سیاسی، فواد ایزدی استاد مطالعات آمریکا به صورت زنده از شبکه ۳ سیما پخش شد.

پورمحمدی در این میزگرد اظهار کرد: امروز مصادف با شهادت امام باقر (ع) است و با جمله‌ای کوتاه از آن حضرت آغاز می‌کنم که همه خوبی‌ها و عزت‌ها و موفقیت‌ها و پیروزی‌ها در این سه نکته نهفته است که نخست انسان‌ها و مردمان وظیفه خود را خوب بشناسند و دین‌شناس باشند و معارف دینی را دریابند. در زندگی با مشکلات زیادی روبه‌رو خواهند شد و بدانند که رمز موفقیت، پایداری است و بایستی در مقابل مشکلات خویشتندار باشند و نکته سوم زندگی را با برنامه‌ریزی تنظیم کنیم.

وی گفت: انسان و جامعه‌ای موفق خواهد بود که با نظم و برنامه در همه عرصه‌ها زندگی خود راسامان بدهد. افتخار می‌کنیم که پیرو چنین برجستگانی هستیم.

پورمحمدی تصریح کرد: بحث سیاست خارجی بسیار مهم و اساسی است. انسان‌ها نیازمند ارتباط در همه حوزه‌ها هستند به ویژه امروز زندگی بدون ارتباطات انجام نخواهد شد و بسیاری از نیازمندی‌های در گروه ارتباطات است. یک کشور در عرصه‌های مختلف بایستی به حیات خود ادامه دهد که ابتدا امنیت آن است و سپس منافع اقتصادی.

کاندیدای چهاردهمین دوره ریاست جمهوری ادامه داد: عزت مورد بعدی است به این معنا که بایستی با عزت به حیات خود ادامه دهد. انسان‌ها می‌خواهند با یکدیگر ارتباط داشته باشند و تبادل معلومات، احساسات و عواطف داشته باشند. در ارتباطات فرهنگی این مهم رقم می‌خورد. در جامعه اسلامی نکته‌ای وجود دارد که ما یک پیام مهم برای انسان‌ها داریم و ما مدعی ساختن جامعه‌ای نیکو برای انسان‌ها هستیم و پیام بهبودی و سلامت در زندگی مادی و سعادت در زندگی جاودانه برای انسان‌ها هستیم.

پورمحمدی گفت: انقلاب اسلامی مدعی چنین رهاوردی است بنابراین بدون تردید باید با دنیای پیرامونی در ارتباط باشد و ماموریت‌ها و رسالت‌هایی دارد و باید از حقوق مظلومین دفاع کرده و همزمان در مقابل قدرت‌های ظالم بتواند جبهه مظلومان را تقویت کند.

وی تصریح کرد: بحث دیپلماسی برای هر جامعه‌ای مهم است و برای ما بیشتر اهمیت دارد. سیاست خارجی امتداد سیاست داخلی است و جامعه‌ای می‌تواند در فراسوی مرز‌ها موفق باشد که امنیت خود را تامین کند؛ منافع اقتصادی و نیاز‌های مادی شهروندان را تأمین کند و از عزت لازم برخوردار باشد و توان داخلی کامل داشته باشد پس بدون داشتن یک قدرت ملی نمی‌توان از اقتدار دیپلماتیک برخوردار بود.

کاندیدای چهاردهمین دوره ریاست جمهوری گفت: ابتدا برای رسیدن به اهداف دیپلماتیک توان داخلی خود را باید ارتقا بدهیم که نکته بسیار اساسی است. جامعه‌ای می‌تواند در هر عرصه‌ای تلاش خود را به نتیجه برساند که مواد لازم برای این رقابت و هماوردی را فراهم کند. امکانات زیادی لازم دارد.

وی تصریح کرد: سیاست جمهوری اسلامی از ابتدای انقلاب این بود که ما باید ملت قدرتمندی باشیم تا از حقوق خود در داخل و در خارج دفاع کنیم. خوشبختانه ما امروز در جایگاه مناسبی در عرصه بین المللی هستیم. زمانی اهداف بلندی را داشتیم و دشمنان مایل به تحقق این اهداف نبودند و در تعارض با آنها به ناچار باید ظرفیت‌های خود را تقویت کنیم.

پورمحمدی گفت: ما در منطقه حساسی قرار داریم و این منطقه از دیرباز مورد توجه همه اقوام و دولت‌ها بوده است. از لحاظ موقعیت جغرافیایی و سیاسی و ظرفیت‌های مادی و منابع و دسترسی‌های آبی و خشکی، شمال افریقا، آسیای میانه جنوب خلیج فارس تا دریای عدن حوزه تاثیرگذاری ما است و ما در یک میدان سخت هستیم.

کاندیدای چهاردهمین دوره ریاست جمهوری ادامه داد: دشمنان برای محقق نشدن خواسته‌های ما تلاش‌های زیادی کردند. بعد از تحریم‌ها و تحمیل جنگ و شرایط ناخواسته موقعیت امروز باید محاسبه شود. به شهادت و گواهی صاحب نظران در همه حوزه‌ها، ایران توانسته پیام‌های خود را رسانده و از سرزمین خود دفاع کند و جلوی تجاوزکاران را بگیرد و امروز به صورت قدرت تاثیرگذار منطقه‌ای و نقش آفرین در عرصه بین المللی درآمده است.

وی گفت: مهم برای ما، حفظ شرایط و تقویت این شرایط است. حضور ما و استمرار و توسعه نفوذ ایران برای آنها و دشمنان نگران کننده است. ما در یک هماوردی سخت قرار گرفتیم و باید یک تمرکز فوق العاده در این جهت داشته باشیم. در عرصه بین المللی از هوشمندی و بازیگری مناسب در حوزه‌های پیرامون و ائتلاف‌های کوچک و بزرگ منطقه‌ای و از نیرو‌های مجرب و کارشناسان و دیپلمات‌های مسلط به روابط خارجی و متعهد به منافع ملی، ایران شناس و دنیا شناس و معتقد به آرمان‌های انقلاب اسلامی استفاده کنیم.

پورمحمدی تصریح کرد: شناخت صحیح جایگاه قدرت در روابط بین‌المللی بسیار مهم است و این مهم، نقش اساسی در ساماندهی بین المللی رقم می‌زند. فهم قدرت و مناسبات قدرت و دوستی‌های و دشمنی‌ها و خوبی‌ها و بدی‌ها بسیار تعیین‌کننده است. پیوند‌ها و بدخلقی‌ها همیشگی نیست و بایستی در هر موقعیت فهم درستی از نیاز و تکنیک لازم برای تحقق خواسته‌های خود داشته باشیم.

وی گفت: بخشی از مشکلات اقتصادی ما ناشی از سنگ‌اندازی‌هاست. دیپلماسی ما باید به صورت مشخص برنامه ریزی کند تا این موانع را از سر راه ملت بردارد. نباید اجازه بدهیم دشمنان منافع ما را تهدید کنند و شاخص‌های اقتصادی ما را تعیین کنند و بگویند که با چه کسانی داد و ستد کنیم.

حجت‌الله ایوبی رئیس ستاد انتخاباتی پورمحمدی که همراه با وی در برنامه حضور داشت گفت: در سیاست خارجی انگار جایی برای فرهنگ نیست! برای رسیدن به اهداف خود بایستی از ابزار هنر استفاده کنیم. ما یکی از بهترین سینما‌های دنیا را داریم و در موسیقی جزو کشور‌های سرآمد هستیم. نگاه دستگاه دیپلماسی به مسئله فرهنگ و هنر عمدتاً یک امر تشریفاتی است درحالی که باید استراتژیک باشد.

وی تصریح کرد: سیاست خارجی و داخلی در ادامه یکدیگر هستند و ما باید در داخل، با استفاده از سیاسـت‌های درست، مشارکت را به حداکثر برسانیم. ما در وزارت کشور که در خدمت آقای پورمحمدی بودیم به امر فرهنگ و به اصلاح نظام انتخاباتی توجه داشتیم. ما در سیاست داخلی باید از ظرفیت‌ها استفاده کنیم و در دولت ایشان تلاش بر این است که این کار انجام شود.

سجادپور از کارشناسان این میزگرد نیز در برنامه گفت: سوال من این است که آقای پورمحمدی دنیا را چگونه می‌بینند؟ پوست‌اندازی‌های زیادی در دنیا در حال شکل گیری است. برای رسیدن به سطح مطلوب چه کار‌هایی باید انجام بدهیم؟ تحریم‌ها چگونه رفع خواهد شد؟

پورمحمدی نامزد چهاردهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری در پاسخ به این سوال، با اشاره به اهمیت امنیت ملی تاکید کرد: در این بخش جمهوری اسلامی دستاورد‌های خوبی را داشته است و در طی این سال‌ها به خوبی پیش رفته و موفقیت‌های چشمگیری را به همراه داشته است.

نامزد چهاردهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری ادامه داد: ما باید در عرصه خارجی اهداف، مصالح و امنیت خودمان را تأمین کنیم. ابتدا برای رسیدن به اهداف دیپلماتیک توان داخلی خودمان را ارتقاء ببخشیم که نکته‌ای اساسی است. جامعه‌ای می‌تواند در هر عرصه‌ای تلاش خود را به نتیجه‌ای برساند که حرفی برای گفتن داشته باشد و میدان بازی را بتواند رقم بزند.

وی اضافه کرد: در اغلب کشمکش‌های پیش از انقلاب، با ازدست دادن سرزمین با مشکلاتی روبرو بوده‌ایم، اما در طی این ۴۵ سال با هدف گیری این نقطه و با درایت رهبری مشکلی را در این بخش نداشته‌ایم و در توان نظامی، صنایع و تکنولوژی به قابلیت فوق‌العاده‌ای رسیده‌ایم و خوشبختانه امروز در جایگاه مناسبی در عرصه بین‌المللی قرار داریم.

نامزد چهاردهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری با اشاره به اینکه تامین امنیت ملی صرفاً نظامی نیست، گفت: توان اطلاعاتی در این بخش بسیار مهم است و جمهوری اسلامی توان بالایی در این بخش دارد. یک تعبیری می‌کنیم که دیپلماسی مردمی، ارتباط با ملت‌ها است که تاثیرات متعددی دارد. ما جزو موفق‌ترین کشور‌ها در ایجاد امنیت ملی هستیم و این از اهداف بزرگ دیپلماسی است. کنشگری دیپلمات‌های ما در تحقق این خواسته بسیار مهم است.

وی گفت: عضویت در بریکس و شانگهای و اوراسیا و منطقه حاشیه خلیج فارس و دی ۸ قابلیت‌هایی برای تامین منافع ملی ما دارد و گام‌های خوبی به ویژه در دولت شهید رئیسی برداشته شده است. خوشبختانه روابط ما با روسیه و چین و جنوب افریقا و آمریکای جنوبی خوب بوده است و باید از بازار‌های آنها استفاده کنیم.

ابراهیم متقی یکی از کارشناس این میزگرد گفت: آقای پورمحمدی اشاره کردند که ۹ سال در عرصه دیپلماسی راهبردی جمهوری اسلامی ایران مسئولیت داشتند. ما در دوران آقای پورمحمدی دچار بحران امنیتی در افغانستان شدیم که منجر به شهادت چند کارگزار دیپلماتیک در مزارشریف شد و ایران و افغانستان در آستانه یک نوع اردوکشی و لشکرکشی قرار گرفتند.

این ذهینت وجود دارد که در عرصه دیپماسی راهبردی کشور ادراک دقیقی در ارتباط با الگوی کنش طالبان وقتی که مزار شریف برسند وجود نداشت و به همین دلیل بحران‌های بعدی شکل گرفت. این بحثی است که در افکار عمومی وجود دارد. پرسش من این است که آیا این ادارکی که در سطح تخصصی و راهبردی و اجتماعی وجود دارد درست است یا خیر؟ و اگر این حادثه دوباره شکل بگیرد چه الگوی رفتاری خواهید داشت؟

پورمحمدی در پاسخ به سوال این کارشناس تصریح کرد: این مسئله البته در اذهان عمومی وجود ندارد و حتی در اذهان متخصصان نیز دیگر نیست. البته این مسئله در میز‌های کارشناسی مطلب قابل توجهی است، اما مسئله عمومی جامعه نیست. چون ۳۰ سال از آن گذشته است. آنچه که در خاطرم هست می‌گویم. جمهوری اسلامی ایران نسبت به افغانستان سعی کرده است که فعال باشد و در جهت کسب اطلاعات مسلط باشد.

وی اضافه کرد: ما دسترسی‌های خوبی داریم، اما محیط افغانستان یک محیط تعریف شده در قالب کلاسیک نیست. طالبان چگونه توسعه پیدا کردند و به سرعت شهر به شهر توسعه پیدا کردند؟ این برای همه غافلگیرانه بود. ما باور نمی‌کردیم ژنرال دوستُم به راحتی‌ها سقوط کند. عوامل داخلی افغانستان و مجاهدین نیز درگیر موضوع بودند. یک مسئله جدی این بود که طالبان به این دلیل که می‌خواستند حاکم شوند، از محل‌های دیپلماتیک دوری خواهد کرد.

نامزد چهاردهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری گفت: طالبان اعلام کردند که ما نبودیم و عوامل سرخود این حمله را انجام دادند. ما کارشناسان مجربی در مراکز دیپلماتمیک در کابل، هرات و مزارشریف داشتیم و دفاتر غیررسمی نیز داشتیم. برآورد دوستان ما به این سرعت نبود! ما و وزارت خارجه به این جمع بندی رسیدیم که از خود دوستان و عوامل کمک بگیریم. یک خلبان را هیچ وقت محاکمه نمی‌کنند چراکه وی می‌گوید که من تمام دقت خود را برای پرواز سالم خواهم کرد. ما با اشراف و هوش زیاد سعی کردیم دیپلمات‌های خود را بازگردانیم.

وی تاکید کرد: به آنها اعلام کردیم که هر زمان احساس نیاز کردید تخلیه کنید. ما در فضای دیپلماتیک باید تدابیری پیش‌بینی کنیم که کشور به مخاطره نیفتد. تصمیمات غلط با عکس العمل در وقت خود نشان ندادن و ضعیف تصمیم گرفتن بحران ساز خواهد بود. تجربه‌های گذشته کمک می‌کند که در این جهت بتوانیم به موقع تصمیم بگیریم.

فواد ایزدی، کارشناس دیگر این برنامه خطاب به پورمحمدی با اشاره به برنامه هفتم توسعه گفت: آقای پورمحمدی شما این برنامه مطالعه کرده‌اید. سوال بنده این است که سه بند اصلی این برنامه که در سیاست‌های خارجی شما اولویت دارد کدام است؟

پورمحمدی در پاسخ به این سوال تصریح کرد: بنده جزو معدود کاندیدا‌هایی بودم که برنامه داشتم و در اینجا به سه اولویت در راستای برنامه توسعه هفتم اشاره می‌کنم. نخست باید تحکیم روابط خارجی را داشته باشیم و نکته دوم، رویکرد اقتصادمحور است. دیپلماسی باید متعهد به منافع ملی باشد و نباید شیک و فانتزی باشد. صدر اعظم آلمان یک سفر چند روزه به آسیای شرقی داشت و برای تثبیت ۳ هزار شغل این سفر را انجام داد. رئیس دولت برای ایجاد حفظ اشتغال داخلی متعهد است و سفر دیپلماتیک سنگین انجام می‌دهد.

پورمحمدی تصریح کرد: دیپلماسی ما چندان در جهت منافع‌مان رقم نخورده است. برنامه‌های ناموفق و سیاستگذاری‌های ناموفق زیاد داشتیم. هر سفیر باید اولویتش منافع کشورش باشد و در مجامع مختلف باید جسور باشد. جسارت از دیپلمات‌ها گرفته شده است.

نامزد چهاردهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری خاطرنشان کرد: مسئله سوم مسئله فلسطین است. فلسطین نماد دیپلماسی جمهوری اسلامی ایران است.

پورمحمدی تصریح کرد: اسرائیل یک غده سرطانی است و امروز تحمل دیدن جنایت‌های این رژیم وجود ندارد. ما در موضوع فلسطین از تمدن ایران دفاع می‌کنیم و این یک مسئله بسیار جدی است. ما برای تقویت جایگاه اسلامی خود باید در سیاست خارجی هدفگیری درست داشته باشیم.

سجادپور کارشناس این برنامه خطاب به پورمحمدی نامزد چهاردهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری گفت: سیاست خارجی از چالش‌های داخل کشور نشات می‌گیرد. برنامه شما برای ایجاد اجماع ملی در امور مربوط به سیاست خارجی چیست و چه تدابیری اندیشیده‌اید؟

پورمحمدی در پاسخ به این سوال اظهار کرد: به هیچ وجه در سیاست خارجی بدون اجماع داخلی کاری پیش نمی‌رود. سیاست خارجی بازی‌های جناحی و گروه‌های جناحی نیست. باید تلاش متمرکزی برای تحقق یک دیدگاه روشن برای پیگیری سیاست خارجی وجود داشته باشد. در موضوع قرارداد‌ها و تعدادی از پیمان‌ها با چالش‌های زیادی رو به رو هستیم و، چون نتوانستیم اجماع ملی را اجرا کنیم به مشکل خوردیم.

متقی، یکی دیگر از کارشناسان در ادامه برنامه گفت: فضای موجود به گونه‌ای است که بعضی از دوستی‌ها و دشمنی‌ها ماهیت هستی شناسانه دارد. دوستی و دشمنی امر خصوصی نیست و یک امر عمومی و راهبردی است و مربوط به موجودیت کشور است. سوال این است که آیا نگاه شما (پورمحمدی) برای این دوستی و دشمنی قالب‌های معرف‌شناسانه و کنش دیپلمات است یا ماهیت هستی شناسانه است؟

پورمحمدی در پاسخ به این پرسش گفت: سوال این است که به عنوان مثال آیا امریکا و اسرائیل می‌توانند بر خلاف مصالح خود عمل کنند؟ ممکن است این رویکرد‌ها برای مدتی کوتاه تغییر کند. یک ضرب المثل می‌گوید که یک "مو از خرس کندن غنیمت است" و ما باید از فرصت‌های ایجاد شده به درستی استفاده کنیم. با دیپلماسی نمی‌توان با ماهیت هستی شناسانه برخورد کرد. هنر دیپلماسی هوشمندی و حراست و شکارگری فوق العاده است تا لحظه‌ها را بشناسد. کشور‌های بزرگ، بازرگانان را به عنوان سفیر خود انتخاب می‌کنند و از این فرصت‌ها به خوبی استفاده می‌کنند.

وی اضافه کرد: ما جنگ بزرگ با بروکراسی و دیوان سالاری داریم و یکی از نگرانی‌ها ما این است که از چنگ دیوان سالاری چگونه رها شویم؟

فواد ایزدی کارشناس دیگر این برنامه گفت: ۴ سال پیش در انتخابات ریاست جمهوری یک جمله‌ای گفته شد: "برجام چکی است که باید نقد شود" نظر شما در باره این جمله چیست؟

پورمحمدی در ارتباط با این مسئله توضیح داد: متاسفانه آمریکایی‌ها عهدشکن هستند. ما با قدرت و استفاده از همه ظرفیت‌ها و با تمام بهره برداری از هوش خود و نیرو‌ها و جسارت خود در احقاق حقوق ملت از هیچ حرکتی فروگذار نخواهیم بود و اگر منافع ملی ایجاب می‌کند باید از مذاکره استقبال کنیم.

وی تصریح کرد: ما به مردان هوشمند حاضر در میدان نیاز داریم تا با قدرت از آرمان‌های انقلاب اسلامی دفاع کنند و ما مرد حضور در میدان‌های سخت هستیم. شاید در این راه شهید بشویم که افتخار است. چک بی‌محل یا با محل به ما بدهند مرد آن هستیم که آن را نقد کنیم.

ابطحی از مشاوران پورمحمدی گفت: پیشینه کاندیدا‌های مختلف به ویژه جناب پورمحمدی نشان می‌دهد که ایشان در همه عرصه‌های پیدا و پنهان سیاست خارجی موفق بودند که ناگفته‌های فراوانی نیز دارند. ایشان با گلوگاه‌های فساد آشنایی داشته و با نخبگان کار می‌کنند و با گنجینه‌ای از نیرو‌های کارآمد همراه هستند.

پورمحمدی در جمع‌بندی این میزگرد سیاسی گفت: سیاست خارجی نکاتی دارد که نیازمند پشتوانه ملی است. امروز نیازمند در تحول در داخل و خارج هستیم. خصلت بنده این است که از ظرفیت‌های مثبت استفاده کنم و خوشبختانه با همه دولت‌ها همکاری کردم و همیشه هم از نکات مثبت دولت‌ها گفته‌ام.

وی گفت: ما نیازمند اجماع سازی هستیم و باید به آن فکر کنیم. من زمانی که وارد وزارت کشور شدم ۲۰ استاندار اصلاحاتی تند را با آن‌ها کار کردم. در وزارت کشور آقای احمدی نژاد به ایشان گفتم که بسیاری از این وزرا از اوایل انقلاب استاندار و بخش‌دار و ... بودند و سمت‌های زیادی داشتند و فقط ۱۰ درصد، مسائل سیاسی آن‌ها بوده است و ۹۰ درصد به دنبال مشکلات مردم بودند و درنهایت با موافقت آقای احمدی نژاد ۲۰ پُست با کد به نام آن‌ها گرفتم و در ۳ سالی که در وزارت کشور بودم بهترین خدمات را همین جمع به ما دادند.