خطای راهبردی ولودیمیر زلنسکی

با گذشت حدود دو ماه و نیم از حمله پیشدستانه روسیه به اوکراین، قرائن و شواهد از دست برتر مسکو در برابر کی‌یف حکایت دارد. گزارش‌ها نشان می‌دهند مسکو در تحقق چهار هدف از پیش تعیین‌شده خود، به مرز موفقیت کامل نزدیک شده است. ضمن اینکه بنا به اذعان رسانه‌های غربی، حملات روسیه به شرق اوکراین تشدید شده و چندین پیروزی بزرگ برای کرملین به‌دست‌آمده است.

این در حالی است که نیروهای گردان «آزوف» که گروهی متشکل از هواداران راست افراطی و مرتبط با کارتل‌های ثروت و قدرت در اوکراین هستند، به‌جای نبرد تا پای جان و عمل به شعارهایی که مدعی آن بودند، به مجتمع آزوفستال در بندر «ماریوپل» پناه بردند و از زنان و کودکان به‌عنوان سپر انسانی استفاده کردند. آزوف‌ها در حقیقت، ستون فقرات اوکراین در نبردهای زمینی بودند که پس از تنگ‌تر شدن حلقه محاصره، بالاخره تسلیم شدند. روس‌ها معتقدند جنایت‌های صورت گرفته علیه غیرنظامیان ازجمله در «بوچا»، سناریوهای اجراشده توسط نیروهای آزوف بود و کشتارها و گورهای جمعی کشف‌شده، کار آن‌هاست.

واقعیت هر چه باشد، قوی‌ترین یگان زمینی اوکراین اکنون زمین‌گیر شده و یا دستکم، روحیه خود را ازدست‌داده و این یکی از اهدافی بود که روسیه در حمله به همسایه غربی خود، در نظر داشت. شاهد این مدعا آنکه سفارتخانه‌های اوکراین در کشورهای دیگر، فراخوان استخدام مزدور داده‌اند و آمریکا و اروپا هم با دوره‌گردی در سوریه، تروریست‌ها را دست‌چین کرده و به نبرد با روس‌ها اعزام کرده‌اند.

از سوی دیگر، رؤیای پیوستن اوکراین به ناتو نیز تاکنون تعبیر نشده. با اینکه کی‌یف رسماً درخواست عضویت در این سازمان نظامی را داده ولی رفتار دون‌کیشوت‌وار زلنسکی و تذبذب او در اتخاذ راهکار سیاسی برای خارج کردن کشورش از جهنم جنگ، باعث بدبینی شرکای اروپایی شده است. مجموعه ناتو اکنون بر سر دو راهی پذیرش یک کشور پر دردسر به‌عنوان متحد قرار دارند و معتقدند ضرر عضویت کی‌یف، بیش از سود آن است. ضمن اینکه تردید اروپا برای باز کردن آغوشش به روی اوکراین، صدای زلنسکی را درآورده و از قاره سبز خواسته که رسماً موضع خود را اعلام کنند.

به بیان گویاتر، همین‌که اوکراین با اتخاذ مواضع نسنجیده، راه را برای ورود ارتش روسیه هموار کرد و خود و متحدانش میلیاردها دلار خسارت ناشی از جنگ را متحمل شدند، برخی از اعضای ناتو نیز از پذیرش کی‌یف امتناع کردند. به‌زعم آن‌ها اوکراین هنوز نیامده، این‌همه ضرر روی دست آن‌ها گذاشته، وای به‌روزی که بخواهند این عضو نچسب را در برابر ارتش قوی روسیه همیشه حمایت کنند.

جدای از بحث عضویت اوکراین در ناتو که ساختاری سازمانی دارد، اروپایی‌ها به شخص زلنسکی هم بی‌اعتمادند. پیش‌تر «لاسلو کوویر» رئیس پارلمان مجارستان گفته بود زلنسکی به دلیل تهدید کشورهای حامی خود مبنی بر اینکه اروپا باید به اوکراین کمک کند، «مشکل روانی» دارد و «گستاخ» و «خشن» است.

آلمان‌ها هم به‌عنوان آخرین کشور کمک‌کننده به اوکراین، رسماً اعلام کرده‌اند به زلنسکی اعتماد ندارند. نشریه آلمانی «اشپیگل» با استناد به منابع دولتی در گزارشی نوشت؛ «صدراعظم آلمان این نگرانی را دارد که کی‌یف در صورت دستیابی به یک سری از پیروزی‌ها، بیش‌ازحد اعتماد به نفس پیدا کرده و ممکن است به خاک روسیه حمله کند... این احتمال، یک بی‌اعتمادی خاص نسبت به ولودیمیر زلنسکی را نزد برلین را برجسته می‌سازد و به این دلیل این است که صنعت دفاعی آلمان مجوز تحویل تانک‌های جنگی را پیدا نکرده است.» بر این مبنا، آلمان تردیدی ندارد که اگر شنی تانک‌های اهدایی‌اش به روسیه برسد، مسکو تهدیداتش را عملی کرده و شعله‌های جنگ به برلین و مونیخ سرایت می‌کند.

افزون بر این، به رسمیت شناخته شدن جمهوری‌های دونتسک و لوگانسک و آزادسازی پی در پی شهرهای منطقه دونباس نیز در حال تحقق است. روز گذشته بخش‌های قابل‌توجهی از این دو جمهوری در امتداد ساحل چپ «سورسکی دونتس» شامل شهرهای «کراسنی لیمان»، «اسویاتوهیرسک» و ۱۵ شهرک دیگر آزاد شدند. اوکراین بر اساس توافق مینسک، متعهد شده بود اداره منطقه دونباس را به عهده ساکنانش بگذارد و از طریق برگزاری رفراندوم، وضعیت سیاسی آنجا را مشخص کند. اگر همین یک تعهد به مرحله عمل می‌رسید و اوکراین از طریق مراجعه به آرای عمومی، به مردم دونباس به‌ویژه روس تبارها آزادی عمل می‌داد، کار اصلاً به درگیری نظامی کشیده نمی‌شد، خسارات جانی و مالی به هر دو کشور تحمیل نمی‌گردید و صاحبان صنایع تسلیحاتی آمریکایی و اروپایی پول پارو نمی‌کردند.

و بالاخره اینکه، تحلیلگران و سیاستمداران برجسته غربی با وجود سرازیر شدن سیل تسلیحات به اوکراین، عاقبت جنگ را به نفع روسیه می‌دانند و از کی‌یف خواسته‌اند با واگذاری بخش‌هایی از سرزمینش،‌ به جنگ پایان دهد، «هنری کیسینجر» وزیر خارجه اسبق آمریکا، «امانوئل مکرون» رئیس‌جمهور فرانسه و «جو بایدن» رئیس‌جمهور آمریکا هرکدام با ادبیات متفاوت و مفهوم یکسان، به زلنسکی فهمانده‌اند که برنده جنگ نیست و تا دیر نشده، بهتر است غائله را فیصله دهد.

فارغ از این توصیه که خیلی زودتر باید انجام می‌شد، موضع‌گیری تروئیکای اروپایی و کاخ سفید علیه اوکراین بیانگر تنها ماندن کی‌یف در نبرد با روسیه است. اوکراین با متحدانی روبروست که در اوج جنگ، او را عملاً تنها گذاشته‌اند و جز با اعمال چند بسته تحریمی که نتیجه چندانی بر اقتصاد روسیه نداشته، حمایت در خور و شایانی به عمل نیاوردند. در حقیقت، اروپا و آمریکا پالس خالی کردن قریب‌الوقوع صحنه را داده‌اند و این اتفاق، یک‌بار دیگر ثابت کرد که اتکا به توان خیالی غرب، یک اشتباه راهبردی و خطای غیرقابل‌جبران است.

*تحلیلگر مسائل سیاست خارجی

منبع: حمایت