نسل جدید را باید خدا باور،صلح گرا،تفکر محور،پویا و فهیم بار بیاوریم/هدف نهایی آموزش و پرورش، تربیت عبد صالح است

، اولین مهمان استودیو الفبای اداره کل آموزش و پرورش استان زنجان دکتر مصطفی جعفری رئیس گروه مدیریت و حسابداری دانشگاه زنجان بود که با وی پیرامون نحوه پرورش نسل دیجیتال گفتگو کردیم.

شایان ذکر است وی دانش آموخته مدیریت استراتژیک ، دوره دیده دانشگاههای ژاپن و سوئد، رتبه ۲ آزمون دکترا و دانشجوی ممتاز کشور در سال ۱۳۷۳ و مولف ۵ جلد کتاب و بیش از ۱۰۰ مقاله علمی است که گفتگوی وی را به تفصیل درخصوص چشم اندازآموزش وپرورش ومقتضیات نسل دیجیتال درتعلیم وتربیت می خوانید:

* باید چشم انداز آموزش و پرورش را در عصر دیجیتال تعریف کنیم

وی در خصوص وضعیت فعلی آموزش و پرورش گفت: در ابتدا باید بدانیم آموزش و پرورش در حال حاضر با چه مشکلاتی روبروست تا در مورد وضعیت آن حرف بزنیم، چرا که در حل یک مسئله اول باید مشکل را شناخت و خود این امر، مشکل است ولی باید صورت گیرد زیرا که چاره گشاست. در این راستا باید اذعان کرد که در نظام های بزرگ جهانی،آموزش پرورش به عنوان زیربنا مطرح است چرا که در حوزه تربیت جهانی ۷ میلیارد و در ایران ۸۰ میلیون نفر را شامل می شود و در حال حاضر نیز با توجه به پیشرفت هایی که صورت گرفته است، باید چشم انداز آموزش و پرورش را در عصر دیجیتال تعریف کنیم و اهداف مورد نظر را ترسیم نماییم. فلذا با توجه به مراحل رشد انسان و تاثیر عوامل مختلف در فرآیند تربیت، مبرهن است طولانی ترین و مهم ترین قسمت تربیت بر عهده نظام آموزشی است که تاثیر فراوانی در زندگی انسان دارد. ولی با این وضعیت هنوز بین آنچه که مورد نظر است و وضع موجود فاصله ی زیادی وجود دارد و به همین خاطر به صورت کامل به اهداف از پیش تعیین شده نمی رسیم.

* هدف نهایی از تربیت انسان در عصر حاضر، پرورش عبد صالح است

باید در نظر داشت که هدف نهایی از تربیت انسان در عصر حاضر، پرورش عبد صالح است و خروجی آموزش پرورش باید انسانی باشد که سواد دهگانه زندگی مثل سواد رسانه ای، زیست‌محیطی، سواد مالی، سواد فرهنگی و غیره را داشته باشد ولی متذکر می شوم که در حال حاضر به این نتیجه و پرورش عبد صالح به توجه به پیشرفت های جهانی نمی رسیم وتاکید می کنم که باید فردی بسیار دانشگر را تربیت کنیم که توانایی حل مشکل خود و جامعه را داشته باشد و برای جامعه فردی سودمند باشد.

* انسان دانشگر با انسان باسواد تفاوت دارد

انسان دانشگر با انسان باسواد تفاوت دارد و یک انسان دانشگر باید چهار ویژگی علم، تجربه، مهارت و باورها را داشته باشد و علاوه بر داشتن دانش سه ویژگی مطرح شده دیگر را نیز داشته باشد.

برای رسیدن به این هدف و تربیت انسان دانشگر باید فاصله بین بیسوادان و باسوادان را به حداقل برسانیم و کاری کنیم که افراد جامعه هر چهار ویژگی ذکر شده قبلی را داشته باشند.

علاوه بر این، نسل جدید باید هوشمند و پویا پرورش یابند و منظور از هوشمندی همان توانایی تعادل پروری، تعادل جویی و تعادل یابی است. بر این اساس هر معلمی باید مکانیزم جذب در دانش آموزان را بفهمد و باید ذهن آنان را در اصطلاح عامیانه جِر بدهد و طرحواره هایشان را برای یادگیری بیشتر گسترده تر کند و با این کار تعادل بین درون و برون وی برقرار کند. برای انجام این کار ضروری است خود معلمان به روز باشند و هم زمان باید طرح واره های جدیدی برای تغییرات در عصر ارتباطات داشته باشند و پا به پای تغییرات پیش بروند.

در این راستا و در حال حاضر باید به دانش آموزان طرح واره هایی بدهیم که از فضای مجازی به جای آسیب، فرصت بسازند و استفاده صحیحی از فضای مجازی مثل دانلود کتب درسی و بازی های مفید بکنند.

* باید محتوا را همراه با خلاقیت در قالب کتابهای موجود در سطوح متفاوت ادغام و یکسان کرد

در کنار ارائه این محتوا، معلمان باید خلاقیت زیادی در ارائه مفاهیم به دانش آموزان داشته باشند زیرا که به لحاظ گستردگی جغرافیایی ایران و تفاوت در بافت جمعیتی و به تبع آن تفاوت فرهنگی، دانش آموزان تجارب متفاوتی دارند، به طور مثال دانش آموزان در سیستان و بلوچستان تجارب خیلی متفاوتی نسبت به دانش آموزان تهران دارند. بر این اساس باید محتوا را همراه با خلاقیت در قالب کتابهای موجود در سطوح متفاوت ادغام و یکسان کرد و می توان گفت که معلم خلاق می تواند این فاصله را کم کند.

* برای تربیت درست دانش آموزان باید شبکه‌ ی خانواده و مدرسه تشکیل شود

برای تربیت درست دانش آموزان باید شبکه‌ ی خانواده و مدرسه تشکیل شود و این دو نهاد درکنار هم به تبادل تجربه بپردازند و معلمان بین مدارس هم در ارتباط باشند و به تبادل تجربه و دانش بپردازند.

در این راستا باید در نظر داشت که تقریباً تمام معلمان در کنار هم ۱۲۰۰ سال تجربه دارند و می‌توانند آن را به اشتراک بگذارند. در این خصوص و برای رسیدن به اهداف متعالی آموزش و پرورش باید راهبرد داشت و کشف کرد که هر مدرسه چه ویژگی های خاص ومتمایزی نسبت به بقیه دارد و مزیت یابی کرد و دانش آموزان را بر اساس استعدادش در آن مدرسه تربیت نمود و در این زمینه بهترین راه شناخت، پژوهش است.

* خاطرآموزش و پرورش نیروی انسانی دست اول را تحویل نمی‌گیرد

بیشتر وقت دانش آموز در خانواده سپری می شود و به همین خاطرآموزش و پرورش نیروی انسانی دست اول را تحویل نمی‌گیرد و باید در ادامه، تربیت خانواده را در مدرسه جهت ببخشد و بر اساس اهداف مدنظر خانواده، وی را تربیت نماید. در نظام آموزشی در واقع عنصر اصلی خانواده است و خانواده ها باید مدلها و طرح واره های تربیتی سازنده و همسو و هماهنگ با آموزش و پرورش داشته باشند به همین منظور باید شبکه ها ی تربیتی بین خانواده‌ها و مدارس تشکیل شود و تبادل تجربیات صورت گیرد.

خانواده‌ها می‌توانند عامل موفقیت یا شکست آموزش و پرورش شوند چرا که خانواده‌ها نقش محوری در تربیت دانش آموزان دارند. در حال حاضر با توجه به مقتضیات عصر ارتباطات و وجود برخی تفاوت ها باید فاصله بین افراد سالخورده و کم سن و سال را کم کنیم و شکاف نسل را مدیریت نماییم.

در این زمینه معلمان می توانند فارغ از مسایل شخصی آموزش برای دانش آموزان را لذت بخش کنند تا یادگیری واقعی و عمیق صورت گیرد.

* تند آموز باشیم، هر لحظه یاد بگیریم ، یاد بدهیم

باید با سرعت در فرآیند تربیت پیش برویم و تند آموز باشیم، هر لحظه یاد بگیریم ، یاد بدهیم و آموخته های دانش آموزان را جهت دهیم و در راستای تربیت قرار دهیم. هر دانش آموز را باید به عنوان یک شهروند در نظر بگیریم و بدانیم در حال حاضر کجای زندگی قرار دارد و آیاسوادهای ده گانه لازم را برای زندگی و انسان سودمند بودن دارد یا نه؟

همانطور که می دانید در حال حاضر همه کشورها برای توسعه یافتگی تلاش می‌کنند و بر این اساس ما نیز باید مسیر خودمان را در این راستا مشخص نماییم و این کار در سایه پژوهش محوری شدنی است زیرا که در حال حاضر پژوهش قوم نگاری حلقه مفقوده آموزش و پرورش است و روی این امر باید تمرکز بیشتری داشته باشیم.

هم اکنون باید روی این اصل که دانش آموزان را در راستای کسب، ساماندهی، انتقال و استفاده از دانش پژوهش محور بار بیاوریم، تمرکز نماییم.

باید دانش آموزان را پژوهش گر کیفی بار بیاوریم و برای تربیت آنان یک قالب علمی مشخص داشته باشیم و بدانیم که بر اساس کدام نظریه علمی این فرآیند را انجام می دهیم چرا که زبان علم، مشترک است و فقط مسیرهای انتخابی متفاوت می باشد و همه راه ها به هدف نهایی که همانا انسان بودن است ختم می شوند.

در سطح کلان باید بدانیم که نظم و دیسیپلین خاص و مدرن داشته باشیم و در تربیت به کار ببریم و همچنین در مدرسه فضاهای تربیتی باید نظم برقرار شود ومعلمین باید مرز بین نظم و بی نظمی را مدیریت نمایند.

* وظیفه اصلی آموزش و پرورش تربیت نسلی است که مهارت حل مسایل پیچیده را داشته باشند

در حال حاضر معلم تسهیل گر و فقط راهنمای دانش آموزان است. وظیفه اصلی آموزش و پرورش تربیت نسلی است که در عصر دیجیتال مهارت حل مسایل پیچیده را داشته و دانشگر باشند.

در پایان متذکر می شوم که باید به دنبال شناخت نظام های آموزش و پرورش سایر کشورها نیز باشیم و با استفاده از ارتباطات کنونی بهترین روش ها را بشناسیم ودر کشور خودمان در مدارس پیاده کنیم تا دانش‌آموزان مفید برای جامعه بسازیم و به چشم‌اندازی که ساختن عبد صالح است برسیم.

*معلمان اثرگذار

مصطفی جعفری در پاسخ به اینکه کدام یک از معلمان را به عنوان اثرگذارترین معلم در دوره تحصیل خود می شناسد گفت: در طی دوره ۱۲ ساله تحصیل من آقایان اسماعیل حیدری، آقای نبطیه و آقای محمد یاری سه نفر از معمان تاثیر گذار در زندگیم بودند که به ترتیب در دوره های ابتدایی،متوسطه اول و دوم از وجود ارزشمند آنها بهره برده ام.