بمب‌های متحرک عامل‌ کمبود گاز مایع

به‌گزارش خراسان، باتوجه به از راه رسیدن فصل سرد سال و نیاز مبرم هم‌استانی‌هایی که از امکان گاز لوله‌کشی بی‌بهره‌اند و این روزها در‌به‌در به‌دنبال یافتن کپسول گاز هستند، گزارش «سرزده» این هفته به بازدید سرزده از یک مرکز توزیع گاز برای بررسی شرایـط توزیع گاز مایع در شهر مشهد اختصاص دارد.

یا ساعت‌ها در صف بایست یا کپسول ۸هزار تومانی را ۴۰هزار تومان بخــر
اولین صحنه‌ای که جلوی ورودی مرکز توزیعی واقع در ابتدای جاده ده‌غیبی که مقصد سرزده خراسان‌رضوی است، به‌چشم می‌خــورد، صف طولانی مشتریان و متقاضیان است. هر از گاهی در ورودی باز می‌شود، یک نفر بعد از ارائه اطلاعات فردی و شماره ملی برای دریافت کپسول گاز وارد و کپسول به‌دست خارج می‌شود. طبق قانونی که شرکت ملی پخش فراورده‌های نفتی و سازمان صمت مقرر ساخته، هر نفر، روزانه حق دریافت فقط یک کپسول گاز را دارد. سعی می‌کنم با افراد منتظر در صف، سر حرف را باز کنم. یکی می‌گوید: من از ساعت ۷ صبح تا همین الان که ۱۱ است، منتظر دریافت یک کپسول گاز هستم. ای‌کاش کسی زورش به دلال‌های کپسول گاز می‌رسید و پای آن‌ها را از این بازی بیرون می‌کشیــد. کپسول گازی را که قیمت مصوبش ۷۸۰۰ تومان است، وقتی از مراکز مجاز توزیع گاز مثل این‌جا گیر نمی‌آوریــم، باید از دلال‌ها که معلوم نیست چگونه به تعداد زیادی کپسول گاز دسترسی دارند، ۴۰ هزار تومان بخریم. دیگری ادامه می‌دهد: من شنیده‌ام دلال‌ها، خانواده و فامیل و همسایه‌هایشان را که به کپسول گاز نیاز ندارند، به صف می‌کنند و کپسول‌های دریافتی را از آن‌ها می‌گیرند و در بازار سیاه می‌فروشند. مرد دیگری درددل می‌کند: فاصله روستای ما تا این جا، خیلی زیــاد است و واقعا آمد و رفت، سخت است. اما چون آن‌جا کپسول گاز، به قیمت ۴۰، ۵۰هزار تومان عرضه می‌شود، چاره‌ای نمی‌ماند جز آمد و رفت روزانه و انتظار چند ساعته و افتادن از کـار و زندگی. در کنار این‌ها اما، تعداد بسیار زیادی از منتظرانِ در صف هم اعلام می‌کنند کپسول گاز را برای تزریق به مخزن سوخت خودرو می‌خواهند.

در نبود نمایندگان مجاز توزیع متخلفان و دلالان سرگرم و مشغول‌اند
از آن‌جا که دو نفر بازرس سازمان صمت، بنا به وظیفه سازمانی‌شان برای نظارت بر شرایط کار مراکز توزیع گاز در این شرکت و شرکت‌های مشابه مستقرند، به سراغ‌شان می‌روم تا طی گپ‌و‌گفت با آن‌ها، از چگونگی خدمات‌رسانی و کم و کاستی‌های احتمالی، مطلع شوم. «کدخدایی» یکی از بازرسان می‌گوید: «در مشهد ۴ شرکت پخش گازمایع مشغول فعالیتند که باید تا امروز، نمایندگانی برای خدمات‌رسانی در اقصی‌نقاط شهر معرفی می‌کردند که متاسفانه برخی تا امروز نسبت به این موضوع اقدام نکرده‌اند و این کوتاهی در کنار افزایش قیمت بنزین، مسبب ایجاد برخی معضلات شد که فعالیت غیرمجاز ۱۰۰۰ نفر در مشهد به‌عنوان شبکه غیرمجاز توزیع گاز مایع، از جمله این معضلات است. یکی از دلایل عدم‌معرفی نماینده توسط شرکت‌ها، هزینه و زحمت حمل کپسول تا نمایندگی است. در نتیجه توزیع گاز مایع در محل را انتخاب می‌کنند که اگرچه برای آن‌ها به صرفه‌تر است، اما دست متخلفان و دلالان که خودشان را در قالب نماینده مجاز جا می‌زنند، باز می‌گذارد. متاسفانه طبق گزارش‌ها، حتی برخی نمایندگان مجاز هم بعد از دریافت سهمیه، بدون این که به مردم اطلاع رسانی و بین مردم توزیع کنند، گاز را به خودروهایی که به‌صورت غیر‌استاندارد دوگانه‌سوز شده‌اند با قیمت گزاف می‌فروشند.»

در سامانه تجارت آسان شرکت ملی پخش ثبت نام کنید
کدخدایی می‌افزاید: «در حال‌حاضر ۳۰۳۱ روستا در استان خراسان رضوی فاقد لوله‌کشی گاز هستند و شرکت نفت این خانوارها را شناسایی کرده و سهمیه گاز به آن‌ها اختصاص داده است. بخش زیادی از مصرف‌کنندگان شناسایی شده‌اند و روستاهایی که نماینده مجاز دارند، از طریق این نماینده کپسول گاز را به قیمت ۷۸۰۰ تومان دریافت می‌کنند. ولی روستاهایی که هنوز نماینده‌ای برایشان معرفی نشده، مجبورند یا از کانال‌های غیرمجاز و با قیمت بالاتر کپسول گاز مورد نیازشان را تامین کنند، یا از دیگر سوخت‌ها مثل نفت سفید و چوب استفاده کنند. ضمن این که برخی اصناف از این که می‌توانند با استفاده از سهمیه‌هایشان گاز مایع دریافت کنند بی‌خبرند و همین بی‌اطلاعی باعث شده به‌سراغ بازار آزاد بروند و گاز را به قیمت هر کپسول ۴۰ تا ۵۰ هزار تومان دریافت کنند. روستاییان، اصنافی که مجوز کار دارند یا حتی اصنافی که هنوز مجوز کاری‌شان را دریافت نکرده‌اند و اتباع، می‌توانند از طریق سامانه «تجارت آسان» شرکت ملی پخش تقاضای خود را برای دریافت گاز، ثبت کنند تا روند اختصاص سهمیه گاز مایع برای آن‌ها انجام شود.»

یک نماینده مجاز و مشاهده توزیع غیرمجاز
در ادامه بازدید، تصمیم می‌گیرم خودرو و فعالیت یکی از نمایندگان پخش را برای کنترل نحوه عملکردش در پخش گاز، به‌صورت نامحسوس زیر نظر بگیرم. این نماینده که قبلا به‌دلیل تخلفات زیاد، پروانه فعالیت‌اش ابطال و به‌تازگی موفق به دریافت مجدد پروانه فعالیت شده است، به‌پیشنهاد ما و با هماهنگیِ بازرسان صمت، قرار می‌شود حدود ۱۰۰ کپسول گازمایع تحویل بگیرد. سپس به دو مرکزی که این توزیع‌کننده معمولا به‌شکل غیرمجاز اقدام به توزیع کپسول گاز می‌کند، سر می‌زنیم. اولین مرکز واقع در بولوار شاهنامه، بسته است اما یکی دو نفر از مشتریان منتظر، توضیح می‌دهند: «من یک شرکت نصب ایزوگام دارم و به‌خاطر کارم، همیشه از این محل هر تعداد کپسول گاز مایع بخواهم به قیمت ۴۰ هزار تومان می‌خرم و خب هزینه‌اش را روی حق‌الزحمه کارم می‌کشم.» و «من برای سوخت خودروام، از این‌جا و به‌شکل تلفنی، گاز تهیه می‌کنم.» در دومین مرکز واقع در خیابان توس۶۷ که نماینده، کپسول‌ها را تخلیه کرده، به‌عنوان یک مشتری صوری برای خرید وارد عمل می‌شوم. فروشنده که مرد جوانی است، در حالی‌که سرگرم حساب و کتاب دو کپسولی است که به یک مشتری فروخته، می‌گوید: «قیمت هر کپسول ۹ هزار تومان است.» وقتی اعتراض می‌کنم که قیمت واقعی ۷۸۰۰ تومان است، پافشاری می‌کند که: «ما ۹ هزار تومان می‌فروشیم» سپس بازرسان سازمان صمت به ما می‌پیوندند و به‌واسطه عرضه خارج از شبکه و گران‌فروشی، به این نماینده تذکرات جدی می‌دهند.

روستاییان و اصناف، سهمیه‌ دارند اما کم است
در ادامه پای صحبت یکی از مدیران شرکت‌های بزرگ و شناخته شده گاز مایع مشهد می‌نشینم که با این شرط که هویتش فاش نشود، به نکات قابل‌تاملی اشاره می‌کند: «وظیفه ما تامین گاز مایع خانگی در مناطقی که گازکشی انجام نشده و تامین گاز اصناف است ولی متاسفانه حجم زیادی از مالکان خودرو که از کپسول گاز ال‌پی‌جی استفاده می‌کنند، بعد از افزایش قیمت و سهمیه‌بندی بنزین، برای تامین سوخت خودرویشان به شرکت‌های گاز مراجعه می‌کنند و تقاضا به‌شدت افزایش یافته است. قبل از افزایش قیمت و سهمیه‌بندی بنزین، گازرسانی به خانوارها و دیگر متقاضیان طبق روال معمول انجام می‌شد و خبری از این دلالی‌ها و بگیر و ببندها نبود. اولویت ما مشترکان روستایی هستند که در ماه، سه سیلندر سهمیه دارند. اولویت بعد اصناف هستند که به نسبت گستردگی کارشان و با هماهنگی صمت، سهمیه‌ای به آن‌ها تعلق می‌گیرد. منتها واقعیت این است که سه سیلندر کفاف مصرف یک خانواده روستایی را نمی‌دهد و اصناف هم معمولا به‌دنبال کپسول گاز بیشتری هستند. اما این نیاز در حال‌حاضر تامین نمی‌شود. چرا؟ چون بیشترین میزان گاز مایع به خودروها تزریق می‌شود.»

کشف تخلفات میلیاردی شرکت‌ها و نمایندگان توزیع گاز مایع
در ادامه بازدید، «مهدی مقدسی» کارشناس‌مسئول دفتر نظارت و بازرسی سازمان صمت، از تخلفات برخی شرکت‌های بزرگ توزیع گاز استان پرده بر می‌دارد و می‌گوید: «بخش قابل‌توجهی از گاز مایع موجود در استان به‌صورت خارج از شبکه عرضه می‌شود. در خلال بازرسی از یک شرکت بزرگ توزیع گاز در مشهد، معرفی‌نامه‌های سفید امضایی که به مهر شورای روستاها ممهور بود کشف شد که از این نامه‌ها برای عرضه خارج از شبکه گاز مایع استفاده می‌کردند. از طرفی در مواردی مشاهده شده گازی که به‌نام یک روستا بارگیری و از شرکت خارج شده، هیچ‌وقت به آن روستا نرسیده است و تشکیل پرونده‌هایی با این موضوع و محتـوا داشتیم. تا امروز در زمینه بازرسی از شرکت‌های توزیع گاز مایع و نمایندگان مجاز آن‌ها، ۸ پرونده گران فروشی، ۲ پرونده در زمینه عدم‌رعایت ضوابط توزیع و ۴ پرونده در زمینه عرضه خارج از شبکه، جمعا به ارزش ۱۷۶۳۱۱۴۷۰۰ تومان تشکیل شده و در نوبت رسیدگی است. اعتقاد ما این است که اگر خودروها از گاز مایع برای سوخت استفاده نکنند، بازار به وضعیت متعادل باز می‌گردد و دلالی‌ها به‌شدت کاهش می‌یابد.»

پلمب واحــد و توقیف اموال توزیع‌کنندگان متخلف گاز
در نهایت، پس از پیگیری و ردزنی‌های دقیق، با حضور قاضی جلیلی، قاضی شعبه سیار تعزیرات، یک واحد متخلف توزیع گاز مایع واقع در میدان‌ امام‌ حسین(ع) مشهد پلمب و تعداد زیادی کپسول گاز در یکی دیگر از واحدهای متخلف، توقیف می‌شود. قاضی جلیلی می‌گوید: «متاسفانه این دو مرکز جزو عاملان مجاز شرکت‌های توزیع گاز مایع بودند که کپسول‌ها را با قیمت‌های سرسام‌آوری به فروش می‌رساندند. متاسفانه شرایط در حال‌حاضر به‌شکلی است که به‌دلیل توزیع نامناسب گاز مایع توسط شرکت‌ها، شاهد پخش زیر پله‌ای گاز هستیم و دلالان زیادی در این زمینه به خرید و فروش و فعالیت مشغولند. به‌طوری که در برخی موارد، با وجود این که این واحدهای زیر پله‌ای هیچ مجوزی برای پخش گاز ندارند، شرکت‌ها کپسول‌ها را در منزل این افراد تحویل می‌دهند و این افراد کپسول‌های ۸هزار تومانی را به قیمت ۴۰ تا ۵۰ هزار تومان می‌فروشند و مهم‌ترین راه رسیدگی این است که شرکت نفت با شرکت‌های توزیع متخلف برخورد کند.»