آلودگی‌هایی که دست از سر خلیج‌فارس برنمی‌دارند
تهران (پانا) - آلودگی‌های مختلف همواره تهدید خطرناکی برای خلیج فارس و محیط زیست دریا محسوب می شوند، اما طی دهه های اخیر نشت لوله ها و خطوط نفتی و حمله لکه های نفت در این میان به شکل یک بحران و در فواصل زمانی کوتاه دست از سر خلیج‌فارس برنداشته است... دریاها و اقیانوس ها علاوه بر اینکه تامین کننده بخشی از زنجیره غذایی در دنیا هستند، نزدیک به ۹۰ درصد اکسیژن کره زمین را تامین می کنند، به همین خاطر آلوده کردن دریاها یعنی صدمه به زمین، هوا و ساکنان آن!
به‌گزارش ایسنا، مریم قائمی، رئیس مرکز اقیانوس‌شناسی خلیج‌فارس در این‌خصوص عنوان کرد: در منطقه‌ای که ما زندگی می‌کنیم، یعنی خلیج‌فارس به‌دلیل حساسیت و استراتژیک بودن آن که ناشی از داشتن هزاران هکتار پهنه‌های بین جزرومدی، ارزش شیلاتی و تنوع آبزیان منطقه، وجود اکوسیستم‌های حساس و منایع عظیم انرژی، نفت و گاز، است اهمیت بسیار بالایی دارد.
او ادامه داد: مهمترین منابعی که به‌عنوان منابع آلاینده خلیج‌فارس به‌حساب می‌آیند، آلودگی‌های نفتی هستند که به روش‌های مختلف در خلیج‌فارس به‌وجود می‌آیند. یکی از اینها تصادفاتی است که میان کشتی‌های نفتکش اتفاق می‌افتد، و دیگر عوامل نیز برخورد لنگر کشتی‌ها با خطوط لوله دریایی؛ بهره‌برداری از چاه‌های نفت و نشتی که از آن‌ها رخ می‌دهد، و همینطور نشت مواد نفتی از اتصالات و خطوط لوله انتقال نفت است که اینها از موارد مهم و عوامل ایجاد آلودگی در خلیج‌فارس هستند.
آلودگی خلیج‌فارس یک مسئله جدید نیست
این مسئول خاطرنشان کرد: آلودگی در خلیج‌فارس یک مسئله جدید نیست و به‌صورت دوره‌ای و تناوبی اتفاق می‌افتد و متاسفانه گاها فاصله بروز این آلودگی‌ها هم خیلی کم است، هنگامی‌که این آلودگی‌ها اتفاق می‌افتد محیط‌زیست، اکوسیستم‌های حساس و آبزیان خلیج‌فارس با تهدید روبرو می‌شوند همانطور که تا الان نیز با آن درگیر بوده‌اند.
قائمی تاکید کرد: مهمترین اکوسیستم‌های خلیج‌فارس آبسنگ‌های مرجانی و جنگل‌های حرا هستند که همه اینها تحت‌تاثیر آلودگی‌ها به‌ویژه آلودگی‌های نفتی قرار دارند.
رئیس مرکز اقیانوس‌شناسی خلیج‌فارس با اشاره به روش‌های مقابله با بروز آلودگی‌های نفتی گفت: در مورد راهکارهای مقابله با آلودگی باید بگویم که در واقع آلودگی نفتی یک مسئله پیچیده با ابعاد گسترده است که ما نمی‌توانیم با راهکارهای محدود یا ملّی با آن مقابله نماییم و به‌دلیل حساسیت این مسئله (مقابله با آلودگی‌های نفتی که یک موضوع بین‌المللی است) چندین کنوانسیون و قوانین مختلفی در سطح ملی و بین‌المللی وجود دارد.
او افزود: از جمله کنوانسیون‌های بین‌المللی که در این زمینه داریم، کنوانسیون بین‌المللی مسئولیت مدنی برای آلودگی نفتی است که در سال ۱۸۶۹ تصویب شده؛ همچنین کنوانسیون بین‌المللی صندوق جبران خسارات ناشی از آلودگی نفتی تصویب سال ۱۹۹۲؛ کنوانسیون مارپُل و همینطور کنوانسیون حقوق دریاها و کنوانسیون کویت در سطح منطقه‌ای که یک سند قانونی است و در آن کشورهای حوزه خلیج‌فارس و دریای عمان شامل جمهوری اسلامی ایران، بحرین، عراق، قطر، عربستان و امارات متحد شده‌اند که تلاش‌هایشان را برای حفاظت از محیط‌زیست دریایی به‌کار بگیرند؛ اینها از جمله کنوانسیون‌های بین‌المللی است.
مریم قائمی بیان کرد: در سطح ملی مهمترین کنوانسیون و قانونی که درخصوص بحث آلودگی نفتی داریم قانون حفاظت از دریاها و رودخانه‌های قابل کشتیرانی در مقابل آلودگی مواد نفتی است که در سال ۱۳۸۹ در مجلس شورای اسلامی به تصویب رسید.
باید به نظام مسئولیت کیفری توجه و تمرکز شود
این کارشناس تاکید کرد: درخصوص راهکارها باید بگویم که به عقیده من این کنوانسیون‌ها چه بین‌المللی و چه قوانین ملی تا الان توانسته‌اند تا حدودی تاثیرگذار باشند و در حقیقت کارآیی مورد انتظار را نداشته‌اند و من فکر می‌کنم که علاوه‌بر مسئولیت مدنی درخصوص وارد کردن این خسارت‌ها که معمولا غیرقابل جبران هستند و تاثیرات سوء اقتصادی که این آلودگی‌های نفتی بر دریا دارند باید به نظام مسئولیت کیفری توجه و تمرکز شود. به این معنی که علاوه‌بر بحث مسئولیت مدنی باید مجازات‌های کیفری سنگینی در قوانین زیست‌محیطی اعمال شود که نقش بازدارنده داشته باشد تا شاید بتوانند محیط‌زیست دریا و مقوله حفاظت از آن را در یک چارچوب مناسب قرار دهند.
رئیس مرکز اقیانوس‌شناسی خلیج‌فارس بوشهر اظهار کرد: بنابراین هم نظام مسئولیت مدنی و هم مسئولیت کیفری باید توامان با هم مورد توجه قرار گرفته و ما به دو حوزه کاهش خطر و جبران خسارت با اولویت بخشی به رویکرد پیشگیری تمرکز داشته باشیم نه فقط مقابله با گسترش آلودگی و جبران خسارت. زیرا وقتی آلودگی اتفاق افتاد خسارتی که به محیط‌زیست دریایی وارد می‌شود غیرقابل جبران است، بنابراین باید تمرکز ما بر پیشگیری باشد.
وزارت نفت ملزم به نوسازی خطوط لوله‌های انتقال نفت شود
یک دادستان سابق در آمریکا در مورد بحث آلودگی نفتی گفته است آلوده ساز مجرمی است که قداست حقوق بزرگ‌ترین موجود زنده جهان، یعنی محیط‌زیست کره‌زمین را نادیده گرفته و آن را نقض کرده است بنابراین به‌عنوان یک مجرم در نظر گرفته شده و مجازات‌های کیفری برای او تعیین می‌شود.
در بین کنوانسیون‌های گفته شده کنوانسیون مارپُل تنها کنوانسیون بین‌المللی است که به نظام مسئولیت کیفری با هدف مقابله با آلودگی نفتی دریایی و پیشگیری از آن اشاره کرده است. اما یکی از ایرادات همین کنوانسیون هم اینکه فقط موارد آلودگی دریایی با منشا کشتی را جرم تلقی کرده و بخش مهمی از منابع آلاینده یعنی سکوها و سازه‌های فراساحلی را نادیده گرفته است، بنابراین نیاز است که توجه بیشتری به پیشگیری از وقوع آلودگی‌های نفتی شود و یکی از این بحث‌هایی که می‌تواند در این زمینه کمک کند اینکه علاوه‌بر در نظر گرفتن مجازات‌های سنگین؛ وزارت نفت ملزم به نوسازی خطوط لوله‌های انتقال نفت شود تا از نشت و بروز آلودگی جلوگیری شود.
در نیمه اول آذرماه برای چندمین‌بار آلودگی‌های نفتی در سواحل خارگ با گستره ۱۵ مایلی مشاهده شد که بنا بر اظهارات مسئولین و پایش‌های انجام شده پاکسازی شده است اما آیا این آلودگی و این پاکسازی و عملیات‌ها پایان ماجرای تکراری آلودگی‌ها است یا طبق قراری نانوشته هر بار باید منتظر سایه انداختن لکه‌های سیاه نفت بر سر دریا و محیط‌زیست دریا باشیم؟
موضوع مهم این است که خلیج‌فارس تا کی دوام می‌آورد و هضم این آلودگی‌های عمیق چه عوارض و آسیب‌های غیرقابل جبرانی را برای این پهنه ارزشمند ایجاد خواهد کرد. همه اینها سوالات و نقاط ابهامی است که امیدواریم مجموعه نفت و دیگر نهادهای مربوطه نسبت به آن احساس مسئولیت کرده و پاسخگو باشند تا شاهد اقدامات موثر و کاربردی و همچنین ماندگار در عرصه حفاظت از خلیج‌فارس باشیم.
ارسال دیدگاه