تاثیر اجاره‌نشینی و جابجایی مدام محل زندگی بر امنیت روانی مردم
تهران (پانا) - روانشناسان و کارشناسان اجتماعی معتقدند جابجایی‌های مداوم محل سکونت که این روزها به‌دلیل افزایش قیمت مسکن و اجاره‌بها زیاد شده، ضمن تشدید اضطراب، پرخاشگری، افسردگی، ناامیدی و عدم‌سازگاری با محیط، می‌تواند تبعات درازمدتی بر زندگی و روابط اجتماعی افراد داشته باشد.
به‌گزارش ایرنا، افزایش قابل‌توجه قیمت مسکن به‌ویژه در پایتخت در سال‌های اخیر سبب شده است بخش اعظمی از جامعه ایران این روزها اجاره‌نشینی را تجربه کنند.
براساس برخی از منابع رسمی؛ اجاره‌نشینی در مناطق شهری در سال‌های اخیر نزدیک به ۳۷ درصد افزایش یافته است و بیش از ۳۰ درصد از هزینه خانوارها به مسکن اختصاص می‌یابد. براساس برخی از منابع رسمی، اجاره‌نشینی در مناطق شهری در سال‌های اخیر نزدیک به ۳۷ درصد افزایش یافته است و بیش از ۳۰ درصد از هزینه خانوارها به مسکن اختصاص می‌یابد.
انجام شماری از اقدامات نظیر طرح "اقدام ملی مسکن" که در برخی از استان‌ها همچون خراسان شمالی نیز با هدف تعدیل قیمت‌ها به اجرا رسید، حکایت از اهمیت کاهش هزینه‌های هنگفت مسکن در سراسر کشور دارد.
این افزایش روبه رشد قیمت مسکن که اجاره‌نشینان را نیز به‌ویژه در کلان شهرها با انتقال و جابجایی‌های مداوم روبه‌رو کرده است، به اعتقاد بسیاری از کارشناسان روانشناسی و اجتماعی با افزایش تنش‌های روانی سبب بسیاری از آسیب‌های روحی نظیر تعارض و عدم‌سازگاری می‌شود.
این آسیب‌ها به‌گفته برخی از روانشناسان برای کودکان که از لحاظ روحی آسیب‌پذیرترند؛ بیش از والدین بروز می‌یابد و رفتار و عملکرد او را تحت‌تاثیر قرار می‌دهد.
مهدیه رحمانیان دکتری روانشناسی بالینی در این رابطه گفت: از منظر روانشناختی هر تغییر در زندگی آدمی اصل سازگاری را تحت‌تاثیر قرار می‌دهد.
او افزود: به‌عبارت دیگر تغییر در هر وضعیت که بی‌شک با انس و الفت آدمی همراه است، سبب اختلالات اضطرابی و عدم‌سازگاری می‌شود.
رحمانیان با اشاره به تغییر مراکز آموزشی و مدارس فرزندان به‌عنوان یکی از مهمترین تبعات این جابجایی ادامه داد: اصل سازگاری در کودکان نسبت به بزرگسالان دیرتر اتفاق می‌افتد و بر این اساس تاثیر این اختلالات اضطرابی بر کودکان نیز بیش از بزرگسالان است.
این استاد دانشگاه تاکید کرد: این عدم‌سازگاری به‌ویژه در کودکان، ارتباطات اجتماعی آنان را تحت‌تاثیر قرار می‌دهد، سبب تعارض می‌شود و به هنگام سازگاری با محیط اجتماعی جدید خشونت و پرخاشگری، ناامیدی و اضطراب را تقویت می‌کند.
رحمانیان تصریح کرد: یکی از موثرترین اقدامات به‌منظور جلوگیری از این آسیب‌ها و عدم‌سازگاری فقدان جابجایی‌های مداوم است.
او افزود: در برخی مواقع این انتقال و جابجایی ناگزیر انجام می‌شود و بر این اساس فرزندان و والدین نیازمند فراگیری برخی از آموزش‌ها تحت‌عنوان "مکانیسم‌های (سازوکار) سازگاری" هستند. فراگیری این آموزش‌ها در یک مقطع زمانی، در مراکز آموزشی و مدارس نیز مورد توجه وزارت آموزش و پرورش قرار گرفت.
رحمانیان خاطرنشان کرد: براساس مهارت‌های این مکانیسم، بشر به هنگام جابجایی و تغییر، عوارض و تبعات کمتری را بر رفتار و عملکرد تجربه می‌کند و سریع‌تر با محیط اجتماعی جدید سازگار و مانوس می‌شود.
به اعتقاد برخی از تحلیلگران اجتماعی انتقال و جابجایی‌های مداوم محل سکونت و محیط‌های اجتماعی شماری از فرصت‌های نوین را نیز در اختیار آدمی قرار می‌دهد. اما آسیب‌های روحی و روانی آن بیش از بهره‌برداری از فرصت‌ها است.
توسعه و گسترش تعاملات اجتماعی به جهت برقراری ارتباطات جدید یکی از مهمترین فرصت‌ها به‌شمار می‌رود که به اعتقاد کارشناسان آدمی را به سمت سازگاری و انعطاف‌پذیری سوق می‌دهد. اگرچه برخی از کارشناسان در این‌خصوص بر حفظ ارتباطات اجتماعی پیشین به‌دلیل کاهش اضطراب و تنش و همچنین برقراری آرامش تاکید می‌کنند.
افشین طباطبایی روانشناس و پژوهشگر مسائل اجتماعی در این‌خصوص اظهار کرد: انتقال و جابجایی مداوم محل سکونت همواره با برخی از آثار و تبعات مثبت و منفی همراه می‌شود.
او افزود: یکی از مهمترین تبعات مخرب این انتقال و جابجایی که به‌طور متعارف به‌دلیل شرایط اقتصادی انجام می‌شود؛ تغییر مراکز آموزشی و مدارس فرزندان خانواده است.
طباطبایی ادامه داد: این انتقال و جابجایی در دوران کودکی (قبل از حضور در مدارس) برای فرزندان آسیب‌زا نیست اما در دوران تحصیل، تغییر مداوم دوستان، مدرسان و محل تحصیل و مدرسه، امنیت روانی او را با مخاطره روبه‌رو می‌کند.
او با بیان این مهم که امنیت روانی والدین نیز بر روان فرزندان تاثیرگذار است، تصریح کرد: جابجایی در محیط اجتماعی، کار و سکونت برای والدین نیز از منظر روحی با دشواری همراه است و بر این اساس امنیت روانی کودکان را تحت‌تاثیر قرار می‌دهد.
افراد در تامین مسکن از امنیت روانی برخوردار نیستند
این کارشناس همچنین با اشاره به این که در جامعه ایران افراد در تامین مسکن از امنیت روانی برخوردار نیستند، افزود: در بسیاری از جوامع مالک تحت شرایط خاص به منظور تخلیه ملک از اختیاراتی برخوردار است اما بازپسگیری ملک بی‌دلیل میسر نمی‌شود و بر این اساس احساس امنیت فراهم است.
طباطبایی تخریب اسباب و تجهیزات منزل، هزینه کردهای اقتصادی به‌منظور جابجایی و قطع ارتباطات اجتماعی پیشین را از دیگر تبعات مخرب این انتقال عنوان کرد و گفت: سازگاری با محیط اجتماعی جدید نیز از منظر مادی و معنوی هزینه‌های زیادی دارد.
او خاطرنشان کرد: کسب تجارب جدید، رویارویی با فرصت‌های تازه، توسعه و تقویت تعاملات اجتماعی و برقراری ارتباطات جدید را نیز باید از نتایج موثر این مهاجرت عنوان کرد اما از منظر روانشناختی بی‌شک این انتقال به‌طور مداوم سبب تزلزل امنیت روانی می‌شود.
به‌گفته بعضی از پژوهشگران یکی از مهمترین دلایل اثرات مخرب بر روح و روان آدمی تنزل و پس‌رفت در این جابجایی است. این مهاجرت در بسیاری از موارد به‌دلیل شرایط نامساعد اقتصادی انجام می‌پذیرد و بر این اساس با ارتقای وضعیت همراه نمی‌شود.
به‌عبارت دیگر تغییر محل سکونت به‌دلیل شرایط نابسامان اقتصادی با هجرت به مناطق جنوب شهر، کاهش متراژ مسکن، افزایش سال ساخت و.... همراه است و بنابراین تنش، یاس، ناامیدی و افسردگی بروز می‌یابد.
مهدی عسکری‌پور کارشناس ارشد روانشناسی و مشاوره نیز در این‌خصوص عنوان کرد: انتقال و جابجایی‌های مداوم محل سکونت بی‌تردید با نوسانات خلقی و اضطراب همراه می‌شود.
او افزود: آدمی از منظر فطری با محیط اجتماعی وفق می‌یابد، از نظر روحی و روانی با ارتباطات اجتماعی مانوس می‌شود و بنابراین تغییر در هر یک برای او با دشواری همراه است.
عسکری‌پور ادامه داد: این انتقال و جابجایی برای کودکان نیز که در مراکز آموزشی و مدارس به محیط اجتماعی، دوستان، مدرسان و مدیران دلبستگی می‌یابند، موجب بروز تنش و اضطراب می‌شود.
به‌عقیده این مشاور ترک هر یک از تعلقات و دلبستگی‌ها در بزرگسالان نیز به‌دلیل ایجاد وابستگی‌های عاطفی سبب بروز این تنش‌های روانی می‌شود.
این روانشناس با اشاره به شرایط اقتصادی کشور تصریح کرد: این انتقال و جابجایی که به جهت وضعیت نامساعد اقتصادی انجام می‌شود، با تنزل موقعیت اجتماعی باعث سرخوردگی و ضربات روحی است.
او افزود: این سرخوردگی و همچنین احساس بی‌ثمر بودن زحمات به‌دلیل این تنزل موقعیت اجتماعی، در درازمدت خشونت، پرخاشگری و افسردگی را رقم می‌زند.
عدم گفت‌وگو در خانواده بر بروز آسیب‌های روحی اثرگذار است
عسکری‌پور درخصوص کاهش و رفع این تبعات مخرب اظهار کرد: دولت و حاکمیت باید برای بهبود شرایط اقتصادی جامعه اقدام و بر این اساس از جابجایی‌های مداوم محل سکونت جلوگیری کنند.
او هچنین یادآور شد: در حال‌حاضر سرانه گفت‌وگو در خانواده در جامعه ایران به‌طور قابل‌توجهی کاهش یافته است؛ در برخی از مواقع این گفت‌وگو در طول روز به یک ساعت نیز نمی‌رسد و این امر نیز بر افزایش تنش‌ها و نوسانات خلقی می‌افزاید.
این کارشناس تصریح کرد: عدم این گفت‌وگو همچنین سبب عدم بیان بسیاری از چالش‌های اقتصادی و اجتماعی خانواده می‌شود و این کتمان بر بروز سردرگمی‌ها و آسیب‌های روحی اثرگذار است.
عسکری‌پور با بیان این مهم که دلایل این انتقال و جابجایی باید برای اعضای خانواده توضیح داده شود، گفت: مشارکت اعضای خانواده در هر یک از مسائل به‌طور حتم سازگاری را افزایش و پذیرش تغییر را تقویت می‌کند.
او همچنین با تاکید بر اهمیت فرزندپروری افزود: روش تربیت کودکان نیز بر سازگاری و انعطاف‌پذیری موثر است و بی‌شک تربیت صحیح خانوادگی به هنگام بروز چالش‌ها و پذیرش تغییرات، آثار و تبعات مخرب را کاهش می‌دهد.
ارسال دیدگاه