پسته‌ها در پَستو!

به‌گزارش جام‌جم، پسته این روزها آنقدر قدر و منزلت پیدا کرده که برایش قشون کشی کنند؛ نشان به آن نشان که حدود ۲۰ روز پیش فرمانده انتظامی شهرستان رفسنجان از متلاشی شدن یک باند سرقت مسلحانه پسته از انبارهای پسته رفسنجان و دستگیری سارقان خبر داد و حالا هم مسؤولان نهادهای نظامی و غیرنظامی استان کرمان به باغداران و تولیدکنندگان پسته هشدار می‌دهند که مراقب طلاهای سردرختی خود باشند و تا برداشت کامل محصول، چشم از آن برندارند و نگهبان مورد اعتماد بر باغ هایشان بگمارند. بماند که در برخی شهرستان های پسته خیز استان کرمان مثل زرند هم طرح مقابله با سرقت پسته و ساماندهی نگهبانان با عنوان طرح قرق، با حضور نیروهای بسیج و نیروی انتظامی و قضایی آغاز شده است.

بین ۸۰ تا ۹۰ درصد پسته تولیدی کشور در باغ‌های استان کرمان و شهرستان‌هایی چون کرمان، زرند، سیرجان و رفسنجان، به بار می‌نشیند و بر سر شاخ و برگ درختانشان، مانند یاقوت می‌درخشد، درست در چنین روزهایی؛ یعنی از اوایل شهریور تا اواخر مهرماه.
در باغ‌های کرمان، پسته در دو حالت برداشت می‌شود؛ پسته کال که از اواخر مرداد تا اوایل شهریور وقت چینش آن است و پسته رسیده که از اواخر شهریور تا اواخر مهر حدود صدها هزار کارگر فصلی را از سراسر کشور و حتی خارج از کشور به باغ‌ها کرمان می‌کشاند.

پسته همیشه قیمتی بوده و نامش در فهرست اقلام باارزش صادراتی کشورمان چون زعفران و فرش و همیشه هم مشتریان پروپا قرص خودش را در داخل و خارج از کشورمان داشته. چه زمانی که مثل سال گذشته بخاطر خشکسالی و کم آبی، ارزآوری ۱.۷ میلیارد دلاری‌اش ۹۰ درصد کاهش یافت و چه امسال که به‌خاطر بارش‌های خوب و غنای خاک، تولیدش دوباره روبه فزونی گذاشت و طبق آمارها و گزارش‌ها رسیده، حداقل ۱۰ برابر سال گذشته خواهد بود. امسال سال پربار و پرمحصولی برای باغداران کرمانی است و دلار ارزشمندتر از هرسال است، مشتریان خارجی هم که همچنان به قوت خود باقی اند؛ مشتریانی که هم پای
پسته‌های رسیده کرمان نشسته‌اند و هم نوع کال و نارسش را خریدارند، حتی همین حالا که تحریم هستیم و فروش و صادرات این محصولات راحت نیست.

باغ‌ها‌ی وسوسه انگیز
معمولا این تجار و بازرگانان هستند که پسته باغداران را خریداری و صادر می کنند، اما درآمد خوب فروش پسته از یک‌سو و بیکاری و شرایط سخت اقتصادی، چند سالی است وسوسه دستبرد زدن به باغ‌ها و انبارهای پسته و فروش و حتی صادرات پنهانی و قاچاق را به جان برخی انداخته. این وسوسه امسال که درختان پربارترند و خریدارانِ عرب حاشیه خلیج فارس مشتاق‌تر، بیشتر هم شده، برای همین دستبردهای ساده و انفرادی به دستبردهای گروهی و برنامه‌ریزی شده و گاه سرقت‌های از نوع مسلحانه تغییر یافته، یعنی همان اتفاقی که حدود ۲۰ مرداد، مهدی کریمی، سرپرست فرماندهی انتظامی شهرستان رفسنجان در جلسه ستاد پسته این شهرستان به آن اشاره کرده و از دستگیری سارقان مسلح انبارهای پسته خبر داد.

کریمی همان زمان از باغداران خواست با نصب دوربین در انبارها و به کارگیری کارگران و نگهبانان شناخته شده و مورد اعتماد، بیش از پیش مراقب دسترنج‌شان باشند.
در سیرجان نیز در حالی فرمانده انتظامی این شهرستان از سرقت یک تن پسته از باغ‌ها‌ی روستای جعفرآباد و کشف این پسته‌ها از یک سارق و مالخر خبر داده که همزمان تدابیر انتظامی و قضایی برای پیشگیری از سرقت پسته و برخورد با سارقان در این شهرستان و شهرستان‌هایی چون زرند و سیرجان، تشدید یافته است. دادستان شهرستان زرند در همین زمینه به اقدامات شبانه روزی برای پیشگیری از سرقت و مقابله با سارقان پسته اشاره کرده و می گوید: طرح ویژه مقابله با سارقان پسته در شهرستان زرند که به کمک نیروهای نظامی و انتظامی و بسیج مردمی آغاز شده، تا پایان دی ماه ادامه دارد.

ورود جدی دستگاه قضا
مظفر محمدی، باغدار پسته اهل زرند که دبیرِ خانه کشاورز این شهرستان هم هست، می‌گوید: ورود جدی دادستان و نیروی انتظامی به بحث مقابله با سرقت پسته، باعث کاهش آمار سرقت این محصول خواهد شد که این امر از طریق ساماندهی باغ‌ها با الزام باغداران توسط دستگاه قضایی و نیروی انتظامی به صدور کارت برای نگهبانان باغ‌ها و به کارگیری کارگران دارای عدم سوء‌پیشینه و داشتن کارت اقامت توسط کارگران صورت می گیرد.

محمدی می‌افزاید: با توجه به اینکه در سال گذشته در شهرستان زرند برداشت پسته بسیار کم بود، در سال‌جاری و با افزایش تولید و قیمت این محصول،​ اگر دستگاه قضایی و شورای تامین شهرستان وارد عمل نمی‌شد، باغداران با مشکلات زیادی در رابطه با سرقت محصول باغ‌ها خود مواجه می‌شدند.
او با تاکید بر اینکه امسال فقط کسانی که از صنف مجوز گرفته‌اند حق خرید پسته را دارند، می گوید: این اقدام باعث می‌شود که مالخرهای پسته نتوانند پسته‌های سرقتی را به راحتی در بازار بفروشند. به گفته این باغدار، اگرچه در برخی از موارد سرقت پسته توسط نگهبان‌های باغ‌ها انجام می‌شود، اما عمده افرادی که به سرقت از باغ‌ها اقدام می‌کنند، افراد معتاد هستند.

به مقصد آن سوی آب‌های خلیج فارس
در حال‌حاضر پسته‌ای که از باغ های استان کرمان برداشت می‌شود، پسته کال و نارس است که به‌دلیل مغز سبز و چرب و پرخاصیتش، قیمت بالا و مشتریان زیادی در کشورهای حاشیه خلیج فارس و اروپا دارد. این مغز سبز معمولا در صنایع شیرینی پزی و فرآورده‌های گوشتی این کشورها استفاده می‌شود. این شائبه اکنون وجود دارد که با توجه به افزایش قیمت دلار، برخی از باندهای سرقت پسته، پسته کال را برای قاچاق به کشورهای حاشیه خلیج فارس سرقت می کنند؛ موضوعی که گر چه هیچ مقام مسؤولی آن را تایید یا رد نمی کند؛ اما جلیل کاربخش، عضو هیات رئیسه اتاق بازرگانی، صنایع و معادن و کشاورزی استان کرمان آن را رد نمی کند و فقر و بیکاری را دلیل اصلی سرقت از باغ‌ها پسته می‌داند.

ردپای یک مصوبه دولتی
کاربخش می‌گوید: متاسفانه از آنجا که صادرکنندگان خوشنام پسته به‌دلیل تصمیمات بانک مرکزی و دولت مبنی‌بر الزام برگشت ارز صادارتی به کشور، دیگر تمایلی به صادرات ندارند، قاچاق این محصول به طرق مختلف افزایش و رواج یافته و عده‌ای افراد سودجو با اجاره کارت‌های بازرگانی به‌عنوان صادرکننده، اقدام به قاچاق پسته از مبادی مختلف همچون بازارچه‌های مرزی می‌کنند. عضو هیات رئیسه اتاق بازرگانی، صنایع و معادن و کشاورزی استان کرمان تاکید می‌کند: ما در سال‌های گذشته هم سرقت پسته را به‌دلیل فقر داشته ایم، اما تشکیل باندهای سرقت مسلحانه پسته را نمی‌توان به‌دلیل فقر دانست، بلکه طمع و سودجویی بیش از حد پشت آن نشسته .

سارقان، پسته هایشان را کجا آب می‌کنند؟ !
بلوارهای شرف‌آباد، جهاد و خیابان ۲۰ متری دانشجوی شهر کرمان، محل اصلی خرید و فروش پسته در مرکز استان کرمان است؛ مکان‌هایی که این روزها در سردر تمام مغازه‌های آن پارچه نوشته‌های خرید پسته کال با نازل‌ترین قیمت به چشم می‌خورد و صاحبان این مغازه‌ها برای خرید پسته از فروشندگان مختلف با یکدیگر رقابت دارند و همین جاست که احتمال می‌ رود پسته‌های سرقتی که توسط سارقان برای فروش آورده می‌شود نیز بدون بررسی هویت پسته خریداری شود. ایزدی، یکی از باغداران زرندی پسته که دو سال است به خرید و فروش پسته در بلوار جهاد شهر کرمان مشغول است، در پاسخ به سوالی درباره امکان خرید پسته‌های سرقتی توسط مغازه‌دارها می‌گوید: من فقط از کسانی‌که به‌عنوان باغدار شناخته شده‌اند یا از طرف فردی معتمد معرفی شوند، پسته را می‌خرم و با وجود اینکه روزانه افراد زیادی برای فروش پسته به صورت کلی و جزئی مراجعه می‌کنند تا زمانی‌که از سرقتی نبودن پسته مطمئن نشوم هرگز به خرید آن اقدام نمی‌کنم.

نقش پررنگ افغانستانی‌ها در این میان
بیشترین کارگرانی که در باغ‌ا پسته کرمان مشغول به کار برداشت پسته یا نگهبانی هستند، افغانستانی‌هایی هستند که یا کارت اقامت و مجوز کار دارند یا بدون هویت مشخص و به‌صورت غیرمجاز مشغول به کارند. حسین نجف‌آبادی، عضو هیات نمایندگان اتاق بازرگانی، صنایع و معادن و کشاورزی استان کرمان و ایران،​ با اشاره به افزایش سرقت از باغ‌ها پسته در سیرجان و دیگر مناطق استان و به دردسر افتادن باغداران به ما می‌گوید: نبود نیروی کار ایرانی برای برداشت پسته باعث استفاده باغداران از کارگران افغانستانی مجاز و غیرمجاز شده است. نجف‌آبادی که خود تولیدکننده و صادرکننده پسته است، می‌افزاید: افغانستانی‌ها حتی در صادرات پسته به خارج از کشور نقش دارند،​ طوری‌که افغان‌هایی که در سال‌های گذشته پسته را از باغداران می‌خریدند و به تاجر و صادرکننده ایرانی می‌فروختند، اکنون خودشان تاجر و صادرکننده پسته ایران شده‌اند.

او تصریح می‌کند: در شرایطی که تحریم‌های اقتصادی باعث شده تاجران ایرانی پسته دیگر تمایلی به صادرات نداشته باشند و پسته ایران بازارهای جهانی خود را از دست می‌دهد، تجار افغانستانی با کارت‌های یک‌بار مصرف صادراتی که به نام‌های افراد مختلف می‌گیرند، پسته ایران را از طرق مختلف و حتی از طریق قاچاق، از کشور خارج می‌کنند و در کشورهای دیگر به نام پسته افغانستان یا پسته دیگر کشورها می‌فروشند.
نجف‌آبادی با بیان این که در حال‌حاضر بیشتر افغانستان‌های داخل کشور خریدار پسته هستند، می‌گوید: برخلاف خریداران ایرانی، افغانستانی‌ها برایشان مهم نیست که پسته‌ای که می‌خرند از کجا آمده و این که سرقتی
هست، یا نه.