نشست مکه ادامه نمایش ورشو بود

به گزارش ایلنا، «محمدصالح صدقیان» رئیس مرکز عربی مطالعات ایران در تشریح انتقاد سه کشور عراق، قطر و پاکستان از بیانیه نشست مکه عنوان کرد: قبل از آنکه به‌دلایل انتقاد سه کشور مذکور بپردازیم، در ابتدا لازم است ابعاد نشست مکه را مورد تحلیل قرار دهیم. هر سه اجلاسی که در مکه برگزار شد بر پایه دو محور اصلی ۱-مساله فلسطین و ۲-موضع‌گیری علیه ایران استوار بود. در مورد فلسطین باید متوجه بود که طرح معامله قرن اگرچه به درخواست اسرائیل نوشته شده اما راهبری آن با ایالات‌متحده است و از این منظر ترامپ از عربستان‌سعودی و شخص پادشاه قول گرفته تا درخصوص اجرا شدن این پروژه مساعدت لازم صورت گیرد. به‌عبارتی دیگر سعودی‌ها تعهد داده‌اند تا در این مسیر واشنگتن را همراهی کنند. در محور دوم، بحث اصلی ارتباط‌گیری ایران با کشورهای منطقه و همچنین تقویت محور مقاومت از سوی تهران است.

او ادامه داد: برای درک بهتر هر دو محور مذکور (خصوصاً مساله ایران)، لازم است تا مقایسه‌ای سطحی میان «نشست ورشو» و «نشست مکه» صورت بگیرد. در نشست ورشو ستون فقرات و مساله اصلی، ایران بود و حتی در آنجا برچسب‌های نادرست تروریستی به تهران زده شد که نباید در اوضاع و احوال فعلی از آن متعجب بود. اما آنچه در نشست لهستان باعث تعجب شد، حضور بنیامین نتانیاهو و اعراب در یک محفل بود. در آنجا کاملاً مشخص شد که مبحث اصلی نشست ورشو، دیدار مقام‌های کشورهای عربی و حاشیه خلیج‌فارس با نتانیاهو است و مساله ایران در اصل یک موضوع پوششی و حاشیه‌ای قلمداد شد. معتقدم که اعراب قصد داشتند شمشیر خود را به‌دست نتانیاهو دهند تا با ایران مقابله کند؛ چراکه وزیر خارجه عربستان و همتایان وی در خلیج‌فارس در نشست ورشو حضور داشتند و این نشان از وجود یک سناریوی مشترک علیه ایران با قصد و رغبت از پیش تعیین شده دارد.

این تحلیلگر مسائل منطقه با بیان اینکه هدف نشست مکه تا حد زیادی همسو با نشست ورشو بود، گفت: در سه اجلاس مکه فلسطین (معامله قرن) و ایران محور گفت‌وگو و تبادل‌نظر است. تمام دنیا می‌دانند زمانی که اعراب از فلسطین بعلاوه ایران سخن می‌گویند، یعنی اینکه منافع اسرائیل در میان است. اگر به بیانه دو اجلاس (به‌غیر از اجلاس شورای همکاری خلیج‌فارس) نگاه کنید به‌خوبی می‌فهمید که مساله معامله‌قرن برای آنها بسیار اهمیت دارد اما هیچ جمله یا پاراگرافی در بیانیه وجود ندارد که رسماً عنوان «معامله‌قرن» در آن ذکر شده باشد. این بدان معنا است که اعراب حتی جرات درج عنوان معامله‌قرن را ندارند. درست است که داماد ترامپ به‌عنوان یک یهودی‌الاصل، پیمانکار پرونده معامله‌قرن شده اما او هم نمی‌تواند خارج از کانال‌های موجود گام بردارد.

صدقیان افزود: نکته بسیار مهمی که در مجموعه نشست‌های مکه اتفاق افتاد انتقاد رئیس جمهور عراق و مقامات قطر از بیانیه و مواضع عربستان در مورد ایران بود که به‌نظرم نباید به‌راحتی از کنار آن عبور کرد. موضع «برهم صالح» رئیس جمهوری عراق به‌ هیچ‌وجه از سوی عربستان و متحدان او قابل پیش‌بینی نبود و هیچ‌کس انتظار چنین برخوردی از سوی وی را نداشت. او به بیانیه پایانی و همچنین مواضعی که علیه ایران گرفته شد اعتراض کرد و به‌خوبی نشان می‌دهد که بغداد نمی‌خواهد روابطش با تهران متزلزل شود. در مورد قطر و مواضع این کشور نسبت به بیانیه پایانی هم همین موضوع صدق می‌کند اما مقامات این کشور پس از ورود به خاک دوحه این مواضع را اتخاذ کردند؛ اما به‌هرحال این دو اتفاق طی سال‌های اخیر بسیار نادر بود.

او در پایان تصریح کرد: قطر به‌دنبال نقره‌داغ کردن عربستان است و به‌خوبی می‌داند که هدف ریاض از برگزاری این سه اجلاس، قدرتنمایی در سطح منطقه و درست کردن اجماع علیه ایران است. بر این باور هستم که قطر و عراق توانستند ماهیت و وجاهت اجلاس‌های مکه را زیر سوال ببرند. از سوی دیگر ویدئویی در فضای‌مجازی در حال دست‌به‌دست شدن است که نشان می‌دهد نخست‌وزیر پاکستان پس از خوش‌وبش با پادشاه عربستان با بی‌اعتنایی از کنار او عبور می‌کند که این مساله را اگر در کنار رفتار قطر و عراق قرار دهیم به‌خوبی می‌فهمیم که ایران در نشست مکه تنها نبود. درست است که روابط ایران و پاکستان با یکدیگر بهبود پیدا کرده اما باید متوجه بود که اسلام‌آباد همچنان به کمک‌های مالی سعودی‌ها نیاز دارد اما مجموع این رفتارها برای سعودی‌ها بسیار گران تمام شد.