امکانات محدود در برآوردن نیازهای مددجویان

در سال‌های اخیر تلاش شده تا قانونی به شکل جداگانه برای رسیدگی به معلولان و افراد تحت پوشش سازمان بهزیستی لحاظ شود، چون در این اقدام می‌توان با توسل به قابلیت نظارتی مجلس مطالبه‌گر عمل کرد. در ماه‌های اخیر به‌دلیل نوسانات در بازار ارز سیاست‌گذاری‌هایی انجام شد تا بتوان از تولیدات داخلی برای معلولان استفاده کرد. بخشی از نیازهای معلولان مستلزم واردات به کشور است، چون با وجود تلاش‌های انجام شده تاکنون برخی فناوری‌ها برای تولید محصولات مورد نیاز معلولان همچون سمعک و ویلچر باید از خارج وارد شود. بنابراین به‌دلیل نوسانات بازار ارز محصولات وارداتی برای معلولان نیز با مشکل مواجه هستند. در حالی که در گذشته با نرخ ارز مشخص این محصولات وارد می‌شد و بعد از استعلامات لوازم مورد نیاز معلولان به فروش می‌رسید.

در این روند محصولات در مراحل ورود و ترخیص از کشور با مشکلات ویژه‌ای مواجه نمی‌شود، بلکه در مرحله فروش محصول مشکلات متعدد وجود دارد. در این وضعیت هیچ وارد کننده‌ای در سایت مورد نظر متقاضیان این اقلام را نسبت به‌وجود این محصولات آگاه نمی‌کند. در این شرایط سعی می‌شود تا با ایجاد سقف قیمتی برای محصولات تعداد افراد پشت نوبتی را افزایش داد.

برای مثال واردکنندگان به‌دلیل نوسانات بازار به‌دنبال افزایش سقف قیمت هستند. از سوی دیگر درخواست تهیه لوازم مورد نیاز معلولان را از طریق ارز دولتی دارند. به بیان دیگر وارد کننده خواستار ارائه محصول از طریق به‌دست آوردن ارز است. همچنین تامین لوازم برای معلولان از طریق تولید داخلی انجام می‌شود. برخی از اقلام همچون ویلچر در ماه‌های اخیر از خارج وارد شده است. هرچند سازمان بهزیستی همیشه به تولیدات داخلی تاکید داشته است.

هدف تخصیص ارز دولتی به‌اقلام معلولان است

از سوی دیگر روی کیفیت این محصولات بحث است. در این شرایط تولیدکنندگان داخلی نیز روی کم و کیف تهیه لوازم اولیه وسایل معلولان را با مشکلات متعدد مواجه کرده است. برای رفع مشکلات معلولان و کاهش مشکلات در دسترسی پذیری آنها به وسایل چند اقدام انجام شده است. در این اقدامات بخشی از اقلام همچون محصولات بهداشتی به‌عنوان نیاز فوری معلولان محسوب می‌شود که برای معلولان ضایع نخایی به صورت رقمی ریالی متوسط هزینه‌ها را به حساب آنها واریز می‌شود تا آنها بتوانند خودشان به خرید رفته و با ایجاد بازار رقابتی بتوانند طبق میل و اراده خود وسایل مورد نیازشان را تامین کنند.

بر اساس بررسی‌های انجام شده در گام نخست باید محصولات مورد نیاز معلولان را مورد توجه قرار داد تا به این اقلام ارزهای دولتی تعلق بگیرد. همچنین تمهیدات متعدد اندیشیده شده تا از طریق وزارت صنعت بتوان افراد مورد تایید در حوزه تولید و وارد کنندگان وسایل مورد نیاز معلولان را به‌دلیل کاهش سوءاستفاده به سازمان بهزستی به‌عنوان افراد مجاز در واردات محصولات با ارز دولتی معرفی کرد. در این اقدام نیز می‌توان برای محصولات موجود در گمرکات تمهیدات اندیشید. در اقدام دیگر نیز انتظار می‌رود تا سازمان برنامه و بودجه و بانک مرکزی بر اساس مذاکرات بخشی از بودجه را به شکل ارز به سازمان بهزیستی ارائه دهند تا بتوان از تولیدکنندگان و واردکنندگان به واسطه ارز اقلام را خریداری کرد. اگرچه برای سازمان بهزیستی این اقدام با مشکلات متعدد همراه است. در این وضعیت باید افرادی که نیاز فوری به اقلام دارند را شناسایی و با افزایش سقف قیمتی و اعتبارات اندک وسایل را خریداری و به‌دست آنها رساند.

سامانه‌ای که دخل‌وخرجش جور نیست

در سال ۱۳۹۴ در یک سامانه برآورد هزینه‌های اقلام معلولان انجام شد. در این اقدام در هر نقطه از کشور وقتی معلولی نیازمند وسایل توانبخشی است، نام و نیازش در سامانه ثبت می‌شود. در این اقدام می‌توان به شکل به‌روز نیاز معلولان کشور را شناسایی کرد. مطابق با برآوردهای انجام شده خواستار پاسخگویی به نیاز معلولان هستیم تا هیچ فردی در پشت نوبت نباشد؛ برای تحقق این مهم باید سالانه ۱۵۰ میلیارد تومان اعتبار در سال ۱۳۹۴ به سازمان تعلق می‌گرفت. حال در سال ۱۳۹۷ اعتبار این سازمان ۵۰ میلیارد تومان است. با این تفاسیر هم‌اکنون این سازمان به یک- سوم بودجه مورد نیاز دسترسی دارد. این مساله یک مشکل اساسی است.

بیمه‌ها به کمک معلولان بیایند

آنچه که می‌تواند مشکل معلولان را برطرف کند، برقراری نظام بیمه‌ای است، یعنی دولت نباید در بین افراد وسایل را توزیع کند، بلکه می‌تواند از طریق نظام بیمه‌ای برای معلولان نیازسنجی کند. برای مثال در این برنامه می‌توان این چنین برنامه‌ریزی کرد که یک معلول هر سه سال به یک سمعک یا ویلچر نیاز دارد. این مقوله را می‌توان از طریق نظام بیمه‌ای ایجاد کرد تا هم تولید کننده بداند باید چه وسیله‌ای تهیه کند و هم سازمان بهزیستی نیاز معلولان را بداند.

منبع: آرمان

* معاون امور توانبخشی سازمان بهزیستی