تولید محتوا و ثروت‌آفرینی در شبکه‌های اجتماعی

به عبارت دیگر، کاربر نه‌تنها متولی تولید، بلکه مسئول سخن‌پراکنی، تولید ارزش افزوده با افزودن محتوا و برنامه‌های کاربردی و در نهایت مصرف‌کننده محتواست.

موقعیت محوری کاربر در رسانه‌ها و شبکه‌های اجتماعی، به این معنی است که عملا همین کاربران هستند که عامل اصلی تولید ثروت و درآمد برای رسانه‌های اجتماعی هستند. به عنوان مثال برای این که فیسبوک دچار زیان مالی شدید شود لازم نیست کاربران این شبکه را ترک کنند. تنها اگر از تولید محتوا خودداری کنند، عملا این شبکه اجتماعی از هم خواهد پاشید. در مورد سامانه پیام‌رسان تلگرام که در ایران مورد توجه بخش عظیمی از مردم قرار گرفته نیز چنین استدلالی صادق است .

بنابراین برای شبکه‌های اجتماعی، بیش ازتعداد کاربران، نوع و حجم تعامل آنان و فعالیت و مولد بودن آنان اهمیت دارد. در همین خصوص لازم است ببینیم چه نوع داده‌هایی توسط کاربران دراین رسانه‌ها تولید می‌شود. در مجموع می‌توان این داده‌ها را به سه گروه تقسیم کرد: داده‌هایی مانند نام و سن و احیانا شماره کارت اعتباری که کاربر به عنوان اطلاعات شخصی وارد می‌کند، اطلاعاتی حساس بوده و ضریب امنیتی بالا دارند و فرض بر این است سیستم‌های شبکه‌های اجتماعی بشدت از این اطلاعات محافظت کنند. این اطلاعات باید از دسترسی موتورهای جست وجو در امان باشند، زیرا در حوزه حریم شخصی کاربران قرار می‌گیرند. شبکه اجتماعی مورد نظر نیز امکان جست وجوی بسیار محدود روی این اطلاعات خواهند داشت. در مجموع کاربر باید این امکان را داشته باشد که به کل از دید تمام موتورهای جست‌وجو نامرئی باشد .

محتوایی که کاربران تولید می‌کنند درصورتی که مهر عمومی خورده باشد، برای تمام کاربران قابل دسترسی خواهد بود، مگر این که مهر خصوصی و انحصاری خورده باشد. محتوای خصوصی نمی‌تواند قابل جست‌وجو و بازیابی به کمک موتورهای جست‌وجو مثل گوگل باشد. اول آن‌که شبکه‌های اجتماعی خود را مالک محتوای تولید شده توسط کاربران می‌دانند. این محتوا همان طور که گفته شد عملا مواد اولیه برای تولید درآمد برای آن شبکه‌هاست. دلیل دوم، مشکلات حریم خصوصی و فنی است. اطلاعات تولید شده توسط کاربران حتی اگر عمومی باشد امکان دارد به قسمت‌هایی از حریم خصوصی خود کاربر یا سایر کاربران مانند گرایشات فکری و سیاسی کاربر وارد شده باشد. دلیل فنی موضوع این است که به علت تولید ایندکس برای فراهم آوردن امکان جست‌وجو توسط موتوهای جست‌وجو، اگر کاربر تغییر عقیده داده و محتوای خود را از عمومی به خصوصی تغییر دهد، موتورهای جست‌وجو برای مدتی مشخصات محتوا را در حافظه خواهند داشت. گرچه امکان دسترسی به اصل محتوا وجود نداشته باشد که باز نقض حریم خصوصی به شمار می‌رود؛ برای مثال، تمام محتوای تولید شده در کانال‌های تلگرام در این دسته قرار می‌گیرند .

کامنت‌ها و محتوای افزوده‌ای که سایر کاربران بر محتوای موجود می‌افزایند موضوع دیگری است که این نوع داده هم مشکلات و مسائل نوع دوم را در مواجهه با موتورهای جست وجو دارد. جمع‌بندی محتوای تولید شده در شبکه‌های اجتماعی و سیستم‌های پیام‌رسان عملا در مالکیت میزبانان و نه تولیدکنندگان است. مگر آن‌که خلاف آن وجود داشته باشد که نمونه‌هایی از این نوع شبکه‌های اجتماعی وجود دارد مانند Patreon که در آن کاربر، مالک انحصاری محتوای خود است. در نتیجه، اغلب میزبانان محتوا مایلند امکان جست‌وجو و بازیابی اطلاعات را به صورت انحصاری در اختیار داشته باشند، مگر آن که برای باز گذاشتن آنها در معرض جست وجو توسط موتورهای جست وجو توجیه تجاری داشته باشند .

نکته مهم دیگر این است که صرف نظر از مالکیت، اغلب میزبانان محتوا کنترل عمومی و خصوصی بودن محتوا یا مرئی بودن برای موتورهای جست وجو را در اختیار کاربران می‌گذارند که بر پیچیدگی فنی جست‌وجو می‌افزاید. نکته مهم آخر این‌که کاربران باید در نظر داشته باشند محل ذخیره و نگهداری محتوای آنها مانند خانه استیجاری است و هر آن امکان دارد مالک تصمیم به انتقال، فروش، تغییر کاربری یا حتی تعطیلی کسب و کار بگیرد. این به عهده کاربر است که همواره خود به فکر مدیریت محتوای خود نیز باشد .

منبع:جام جم

*دانشیار انستیتو فناوری دانشگاه انتاریو کانادا و متخصص داده‌کاوی متن