نعمت احمدی*
حفظ آرایش جنگی در عرصه سایبر
چند روزی است از ماجرای حمله سایبری به سامانه سوخت می‌گذرد و از سویی دیگر برابر با اخبار رسیده، حملات رایانه‌ای به سامانه‌های امنیتی، سیاسی، نظامی و این اواخر سامانه‌های خدمات عمومی بیشتر شده و به دلیل این تجاوزات، عرصه سایبر صدمات زیادی دیده است.
در این حوزه طبعا این سوال پیش می‌آید که آیا ایران می‌تواند به واسطه این حملات سایبری با در دست داشتن مستنداتی از عاملیت یک کشور خارجی در مجامع بین‌المللی از حقوق خود دفاع کند؟
واقعیت آن است در حال حاضر از منظر حقوق بین‌المللی هنوز نهاد مشخصی برای پرداختن به این موضوعات و طرح دعاوی وجود ندارد. حسب برخی خبرها هم آمریکا خلاف قواعد بین‌الملل با وقاحت تهدید کرده است اگر مورد تهدید سایبری قرار گیرد حق حمله نظامی را برای خود محفوظ می‌داند. گذشته از آن، اسرائیل هم سال گذشته با طرح این ادعا که ساختمانی در غزه علیه منافع اسرائیل حملات سایبری انجام می‌دهد با همین بهانه اقدام به انهدام آن ساختمان کرد. واقعیت آن است که موضوع اقدام متقابل از منظر داخلی قابل بررسی است و برخی کشورها هم براساس قوانین داخلی خود در این زمینه اقدام می‌کنند و حتی بعضی دولت‌ها در این زمینه معتقدند قوانین ما فرامرزی است.
نکته دیگر این‌که در نهادهایی مثل دادگاه کیفری و دیوان بین‌المللی کیفری هم اگر طرح شکایتی صورت می‌گیرد و به خاطر شکایت دولت‌ها، دادگاهی تشکیل می‌شود موضوع آن مربوط به موارد فیزیکی مثل جنایات جنگی است. از سویی دیگر، در حوزه جهانی اگر اقدامی علیه کشورها صورت می‌گیرد مربوط به شورای امنیت سازمان ملل متحد است که ذیل فصل هفتم منشور سازمان ملل علیه کشورها اقدام می‌کند. در چنین شرایطی، کار ایران برای احقاق حقوق خود در عرصه بین‌المللی به واسطه تجاوزات سایبری سخت و دشوار است و به نظر نمی‌رسد در این زمینه بتوان کار چندانی انجام داد. واقعیت آن است که می‌دانیم در بسیاری از این شیطنت‌هایی که در حوزه فیزیکی یا سایبری صورت می‌گیرد اسرائیل نقش دارد اما نکته اینجاست که ایران حتی اگر مستندات لازم در این زمینه را داشته باشد چگونه می‌تواند ضمن ارائه اتهامات، آن را احراز و اثبات کند و از سویی دیگر این شکایات را در کدام مجمع حقوقی بین‌المللی ارائه کند. چون حسب ظاهر یک مجمع بین‌المللی مشخصی برای ارائه شکایت در این خصوص وجود ندارد؛ بنابراین به نظر می‌رسد در چنین شرایطی شایسته‌تر آن است که بیشتر همت مسوولان مصرف تقویت زیرساخت‌های فنی، رایانه‌ای و سایبری شود، چون با توجه به اخبار و مستنداتی که در این زمینه وجود دارد هر کدام از این حملات، آسیب‌های فراوانی وارد کرده است.
ما بارها شاهد بروز این حملات در بخش‌های هسته‌ای، نیروگاهی، هسته‌ای و نظامی بودیم و مدتی است سامانه‌های خدمات عمومی که با زندگی مردم سروکار دارد هم مورد تجاوزات سایبری قرار گرفته است. بنابراین در دنیای امروز که زمان جنگ تکنولوژی است در عرصه سایبر، آرایش جنگی خود را حفظ کنیم و به لحاظ تقویت سیستم‌های رایانه‌ای در حوزه سخت‌افزاری و نرم‌افزاری اقدامات موثری انجام دهیم.
*استاد حقوق بین‌المللی
منبع: جام‌جم
ارسال دیدگاه