بازار جهانی در انتظار نفت ایران

به‌گزارش ایران، به‌طوری که روز گذشته، در زمان تنظیم این گزارش قیمت هر بشکه نفت خام شاخص برنت ۷۵ دلار و ۶۰ سنت و هر بشکه نفت خام شاخص WTI نیز ۷۳ دلار و ۴۴ سنت بود. حالا پیش‌بینی می‌شود که در آینده‌ای نه چندان دور قیمت نفت به رقمی بالاتر از ۱۰۰ دلار در بشکه برسد که البته احتمالاً آخرین اوج‌گیری قیمت نفت و بیشترین عرضه نفت خام را در عصر نفت رقم می‌زند و پس از آن شروع به کاهش خواهد کرد.

در خصوص چرایی این افزایش قیمت، ممدوح سلامه، اقتصاددان بین‌المللی انرژی می‌گوید: «من انتظار دارم که قیمت نفت طی ۲ تا ۳ سال آینده به بالاتر از ۱۰۰ دلار در هر بشکه برسد. دلیل آن بحران عرضه جهانی نفت است که به سبب کاهش سرمایه گذاری‌ها طی سال ۲۰۲۰ رقم خورد. در سال ۲۰۲۰ بحران همه‌گیری کووید ۱۹ و افت شدید قیمت نفت سرمایه‌گذاری را در صنعت نفت بویژه در بخش بالادستی غیراقتصادی کرد.»

او ادامه می‌دهد: «صنعت نفت جهان مجبور شد پروژه‌هایی با ارزش حدودی ۱۳۴ میلیارد دلار را به‌دلیل پایین بودن قیمت نفت در سال‌جاری، به‌طور نامحدود به تأخیر بیندازد و معنای آن یک چیز است: بحران عرضه جهانی نفت طی تقریباً دو سال باعث افزایش قیمت نفت به بالای ۱۰۰ دلار در هر بشکه می‌شود.»

اخیراً بانک آو امریکا نیز پیش‌بینی کرد که قیمت نفت ممکن است در سال ۲۰۲۲ میلادی به ۱۰۰ دلار برای هر بشکه برسد. تحلیلگران این بانک انتظار دارند بازار جهانی نفت در یک سال و نیم آینده همچنان با کمبود عرضه روبه‌رو شود و میانگین کمبود عرضه در این بازه زمانی ۹۰۰ هزار بشکه در روز باشد.

قیمت نفت مورد نیاز برای صادرکنندگان
درحالی که پیش‌بینی می‌شود قیمت نفت طی یک روند آرام تا ۱۰۰ دلار در بشکه پیش برود، برای سال‌جاری میلادی میانگین قیمتی در حدود ۷۰ دلار و برای سال ۲۰۲۲ میانگینی در حدود ۷۵ الی۸۰ دلار پیش‌بینی می‌شود و در نیمه دوم سال ۲۰۲۲ احتمالاً قیمت‌ها به ۱۰۰ دلار نزدیک خواهد شد. اما کشورها به نفت چند دلاری نیاز دارند؟

بر اساس گزارش صندوق بین‌المللی پول، پیش‌بینی می‌شود که قیمت مورد نیاز اوپک برای صادرات نفت در ۲۰۲۱ حدود ۹۱ دلار باشد. یعنی حدود ۲۰ دلار بالاتر از پیش‌بینی میانگین قیمت‌ها. البته این قیمت مورد نیاز که همان Breakeven Oil Price است، وضعیت بهتری نسبت به سال ۲۰۲۰ دارد. چراکه افزایش درآمدهای غیرنفتی و افزایش خالص صادرات نفت پیش‌بینی‌ها را تعدیل کرده است.
در گزارش صندوق بین‌المللی پول آمده است: در سال ۲۰۲۱ قیمت مورد نیاز نفت برای عربستان، عراق، امارات، ایران و کویت (۵ تولیدکننده اول اوپک) به ترتیب، ۶۷.۲ دلار، ۷۱.۳ دلار، ۶۴.۶ دلار، ۲۴۲.۸ دلار و ۶۹.۳ دلار در بشکه است.

رقم بالای Breakeven oil price برای ایران به سبب کاهش صادرات نفت در نتیجه تحریم‌ها و کاهش درآمدهای ارزی نفتی و غیرنفتی است. به عبارتی، اگر تحریم‌ها برداشته شود، این رقم برای ایران نیز در محدوده ۶۰ تا ۷۰ دلار در بشکه قرار می‌گیرد.
با این حال، مؤسسه مؤدیز پیش‌بینی کرده است که وابستگی کشورهای حاشیه خلیج فارس به نفت تا حداقل ۱۰ سال آینده ادامه دارد. به گزارش این مؤسسه اعتبار سنجی، نفت و گاز بیش از ۲۰ درصد تولید ناخالص داخلی و حدود ۵۰ درصد درآمد دولتی بیشتر کشورهای منطقه خلیج فارس را به خود اختصاص می‌دهد و به همین دلیل اهمیت Breakeven oil price نیز در این منطقه بالاتر است.

ایران آماده عرضه یک میلیون بشکه نفت اضافی
در همین حال یکی از خبرگزاری های بین‌المللی در گزارشی اعلام کرد که بیش از ۲۰۰ میلیون بشکه نفت ایران برای صادرات آماده است تا به محض لغو تحریم‌های امریکا به بازارهای جهانی عرضه شود. بر اساس این گزارش، از این میزان، نزدیک به ۷۸ میلیون بشکه در نفتکش‌هایی که عمدتاً در آب‌های آسیایی حرکت می‌کنند، ذخیره شده است و به محض لغو تحریم‌ها و بازگشت مشتریان سنتی، راهی مقصد خواهند شد.

رویترز می‌نویسد: این حجم از ذخیره نفت می‌تواند منجر به افزایش یک میلیون بشکه‌ای صادرات روزانه برای مدت شش ماه شود که یک درصد عرضه جهانی نفت را تشکیل می‌دهد. نفت ذخیره شده ایران می‌تواند در صورت توافق احتمالی این کشور و قدرت‌های غربی بر سر برجام، بسرعت وارد بازار شود.
این واقعیت که مصرف کنندگان اصلی نفت، بزودی خریدهای عمده خود را از سر می‌گیرند، سازمان اوپک و کشورهای صادر کننده خارج از این سازمان را بر آن داشته تا عرضه نفت را بتدریج بالا ببرند.
حتی برخی منابع اعلام کرده‌اند که کشورهای عضو اوپک پلاس در حال مذاکره برای تسهیل بیشتر کاهش تولید این ائتلاف از ماه اوت هستند. اوپک پلاس از ماه مه تا ژوئیه و به‌منظور تسهیل تدریجی کاهش عرضه کشورهای عضو این ائتلاف، تولید خود را ۲ میلیون و ۱۰۰ هزار بشکه افزایش می‌دهد.
با وجود این، کارشناسان معتقدند که حتی بازگشت کامل نفت ایران به بازارو رسیدن سطح تولید آن به ۴ میلیون بشکه در روز نیز که احتمالاً در سه ماهه چهارم ۲۰۲۱ (یعنی حدود ۳ ماه دیگر) رقم خواهد خورد، تعادل بازار را برهم نخواهد زد.

در این خصوص، فریدون برکشلی کارشناس ارشد و تحلیلگر بازار نفت می‌گوید: «اکنون احساس همه به توافق وین مثبت است. حتی به نظر می‌رسد که امریکایی‌ها نیز به‌دنبال تسریع در روند مذاکرات هستند. اما اینکه چقدر این توافق و افزایش تولید نفت ایران بر بازار مؤثر خواهد بود، متفاوت از فضای رسانه هاست. به‌طوری که تا هفته‌های گذشته، بازار روی بازگشت ایران حساس بود. ولی الان، بازار اخبار بازگشت ایران را پیش خور کرده است. به نوعی، توافق وین، آن چنان طولانی شد و اخبار متناقض آمد که بازار نفت ایران را در محاسبات منظور کرده است.»

برکشلی با اشاره به اینکه قیمت‌های فعلی تاحدودی با محاسبه بازگشت نفت ایران است، ادامه می‌دهد: «علاوه بر این، ایران الان حدود ۱۰۰ میلیون بشکه نفت ذخیره روی آب و تقریباً آماده تحویل دارد؛ ولی بازار برای واکنش جدی، نفت از چاه می‌خواهد. اطمینان از قابلیت بازگشت تمام عیار ایران لازم است.» ایران پیش از تحریم‌های امریکا روزانه ۳.۸ میلیون بشکه تولید نفت داشت اما این رقم در سال گذشته، بر اساس گزارش منابع ثانویه به ۱.۹ میلیون بشکه کاهش یافت و هم اکنون تولید نفت آن حدود ۲.۴ میلیون بشکه تخمین زده می‌شود. اما این بار ایران خود را برای تولید ۴ میلیون بشکه در روز آماده کرده است. نفتی که می‌تواند با بالاترین رقم ۳۰ ماه اخیر به بازار بازگردد. اما باید منتظر ماند و دید که مذاکرات وین به کجا خواهد رسید. البته باید توجه داشت که با رسیدن به مرحله‌گذار انرژی، ایران نیاز دارد که هرچه سریع تر به ظرفیت تولید ۶.۵ میلیون بشکه در روز و صادرات حداکثری دست یابد.