چرا شرکت در انتخابات یک کنش عقلانی است؟

در انتخابات، معمولاً با چهار دسته از افراد مواجه هستیم: اول، کسانی که به دلایل عقیدتی (عمدتاً مذهبی-سیاسی و گاهی مدنی) تحت هر شرایطی، همیشه پای ثابت صندوق‌های‌ رأی هستند. دوم، کسانی که برعکس گروه اول، مثلاً به دلایل سیاسی، در هیچ انتخاباتی شرکت نمی‌کنند. سوم، کسانی که به مشارکت در انتخابات باور دارند اما در دوره‌هایی به دلایلی (مثلاً رد صلاحیت کاندیدای مورد نظرشان یا فضای ناامیدانه جامعه) قصد رأی دادن نمی‌کنند و چهارم، کسانی که اصولاً به مشارکت در انتخابات فکر نمی‌کنند و به نوعی در بی‌تفاوتی سیاسی به سر می‌برند.

صرف نظر از دو دسته اول که تکلیف‌شان روشن است، در اینجا روی سخن ما بیشتر با دسته سوم و چهارم است. این روزها، با توجه به وضعیت نابسامان موجود جامعه، این افراد سؤال‌شان این است که چرا باید رأی داد؟ به عبارتی، این ذهنیت برای آن‌ها ایجاد شده که رأی ما چه تغییری در وضعیت آینده کشور خواهد داشت؟ برای پاسخ به این سؤال، باید به چند نکته به صورت فشرده اشاره کنیم:

۱- رأی دادن یک حق است نه یک وظیفه.

۲- شرکت در انتخابات گامی است در مسیر مردم‌سالاری (هیچ کشوری از ابتدا دموکراتیک نبوده است).

۳- بررسی‌های تاریخی نشان می‌دهد که صدای معترضانِ خاموش اصولاً شنیده نمی‌شود. در جهان حتی یک مورد هم وجود ندارد که نشان دهد عدم مشارکت مردم تأثیر مثبتی در آن جامعه داشته است.

۴- حتی انتخابات ریاست جمهوری کشورهای دیگر بر سرنوشت کشور ما اثرگذار است، چگونه ممکن است انتخابات کشور ما بر سرنوشت خود ما اثر نداشته باشد؟ ۵-جهت‌گیری‌های رئیس جمهوری منتخب، خواه ناخواه، بر زندگی همه افراد جامعه اثرگذار خواهد بود. ۶- و سرانجام، در صورت مشارکت پایین، رئیس جمهوری اقلیت، عملاً رئیس جمهور همه خواهد بود.

افرادی که در شرایط فعلی قصد رأی دادن ندارند باید تأمل کنند که نتیجه این کار چه اثر ملموسی بر جامعه خواهد گذاشت؟ پاسخ روشن است: تقریباً هیچ! شاید میزان مشارکت پایین، مدتی کوتاه به طور موسمی بحث‌هایی را برانگیزاند اما در نهایت تغییری در جامعه ایجاد نمی‌کند و این حضور چهار ساله رئیس جمهوری منتخب، با رأی اقلیت است که بر همه ابعاد زندگی ما سایه می‌افکند.
بنابراین، برای توسعه مردم‌سالاری و بهبود وضعیت کشور، حتی اگر شرایط سیاسی، اجتماعی و اقتصادی کشور مطلوب نباشد، لازم است همه ایرانیان صاحب رأی از همه سلیقه‌ها، خواه موافق یا مخالف نظام، پای صندوق رأی حاضر شوند. شک نیست راه دموکراسی و بهبود وضعیت کشور، تنها از صندوق‌های رأی می‌گذرد.

*جامعه‌شناس، عضو هیأت علمی دانشگاه علامه طباطبایی

منبع: ایران