حربه مقابله با کرونا

دنیای اقتصاد گفت‌وگویی با دکتر مسعود مردانی استاد دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی انجام داده است.

او معتقد است، رعایت نکات بهداشت فردی در جلوگیری از انتشار بیماری موثر است و رعایت نکات و آداب تنفسی سبب می‌شود بتوانیم زنجیره بیماری را متوقف کنیم. شستن مکرر دست‌ها، استفاده از دستمال یک‌بار مصرف هنگام عطسه و سرفه و انداختن آن به سطل زباله دردار، عدم تماس با سطوح وسایل نقلیه عمومی، خودداری از تماس دست‌ها با چشم‌ها و… توصیه‌های ساده او به مردم وحشت‌زده از ویروس جدید چینی است. او به سوالات ما درخصوص ویروس کرونای جدید پاسخ داده است:

از کجا بفهمیم که کرونا گرفته‌ایم و سرما نخورده‌ایم؟

این بیماری علائم بسیار مشابهی به آنفلوآنزا و سرما خوردگی دارد. تب، سرفه، سردرد، بدن درد، عطسه، آبریزش بینی و... از مهم‌ترین نشانه‌های بیماری است. اما تفاوت‌هایی هم با هم دارند.

کرونای خفیف معمولا با درمان‌های دارویی برطرف می‌شود، البته در صورتی که بیماری به سطوح ریوی انتشار پیدا کند، می‌تواند سبب بروز سینه پهلو یا پنومونی شود. در موارد شدید پنومونی باعث نارسایی تنفسی شده که منجر به بستری شدن بیمار در بیمارستان می‌شود. همچنین در موارد بسیار شدیدتر بیمار به آی‌سی‌یو منتقل خواهد شد.

یکی از دلایل وحشت مردم از این ویروس ناشناخته بودن آن است آیا اطلاعات تازه‌ای از این ویروس به‌دست آمده است؟

ویروس کرونا ابعاد ناشناخته‌ای داشته اما در این مدت به‌ویژه در چین، اطلاعات زیادی درخصوص آن به‌دست آمده است. بیشتر اطلاعاتی که درحال‌حاضر ما از ویروس کرونا داریم، اطلاعات وارداتی است و منابع خوبی در این کشور درخصوص این ویروس به‌دست آمده است.

این را فراموش نکنید که ما درحال‌حاضر با دو اپیدمی مواجه هستیم؛ اپیدمی کرونا و اپیدمی هراس اجتماعی. برخی از مردم از تهران به شمال کشور برای رهایی از ابتلا به این ویروس فرار می‌کنند اما باید بدانیم استان‌های گیلان و مازندران، دومین استان شایع این ویروس هستند. در تمام اپیدمی‌های بزرگ دنیا، بهترین جای اقامت، شهر خودتان است و بهترین مکان، درون خانه خودتان بنابراین در منزل و شهر خودتان راحت‌تر می‌توانید با این بیماری مقابله کنید.

اینکه برخی پزشکان راهکارهای ساده‌ای را برای پیشگیری از این ویروس عنوان می‌کنند چقدرواقعی است؟

در تحقیقاتی که ژاپنی‌ها درخصوص پیشگیری از آنفلوآنزا انجام دادند، مشخص شده اگر ۳۰ ثانیه دست خود را زیر آب لوله‌کشی بدون استفاده از صابون بشویید، عاری از هر گونه ویروس آنفلوآنزا نوع A می‌شود. در مورد ویروس کرونا نیز اگر بین ۲۵ تا ۳۰ ثانیه دست‌های خودمان را با آب و صابون بشوییم، از ابتلا به این بیماری پیشگیری خواهیم کرد.

علائم اختصاصی ویروس کرونا چیست؟

۸۰ درصد مبتلایان به کرونا علامت ندارند و ممکن است افرادی مبتلا به کرونا شده و سپس بهبود پیدا کرده و حتی خودشان هم متوجه نشوند و تنها علائم سبک سرماخوردگی داشته باشند. این افراد با آب و صابون، دست‌های خود را به‌طور مرتب شست‌وشو داده، مایعات مانند آب بیشتر استفاده کنند و آبمیوه مصرف کرده و مصرف ویتامین C می‌تواند به درمان آنها کمک کند اما اینکه برخی از افراد ویتامین C ذخیره می‌کنند، باید بگویم استفاده چند پرتقال هم کار همان ویتامین C را می‌کند بنابراین ۸۰ درصد علائم ندارد، ۲۰ درصد علائم‌دار است که ۱۶ درصد آن علامت خفیف است، بین ۵/ ۲ تا ۳ درصد علائم شدید است. میان کسانی که علائم شدید دارند، ۱۳ درصد احتمال مرگشان وجود دارد و آن دسته افرادی که بستری می‌شوند، اگر به آی‌سی‌یو بروند، ۳۰ تا ۴۰ درصد چنین شرایطی را خواهند داشت. از علائم این ویروس، سردرد، تب بالای ۳۸ تا ۳۹ درجه است زیرا بیماران مبتلا به‌ویروس کرونا، دمای بدنشان بالای ۳۹ درجه نمی‌رود، ۸۵ درصد مبتلایان سرفه می‌کنند، ۵۰ درصد بدن‌درد و تن‌درد دارند. در ۴۰ درصد تنگی نفس وجود دارد و شروع علائم با تنگی نفس و سنگینی سینه است که در این زمان بیماران باید به بیمارستان مراجعه کنند. در زمان شدت بیماری حتما از ریه سی‌تی‌اسکن می‌شود و جالب است که یافته‌های بیماری که در سی‌تی‌اسکن مشخص می‌شود، با کیت تشخیصی همخوانی بالایی دارد. بیماران حاد دچار نارسایی‌های تنفسی شده، معمولا لب‌ها و دستانشان به دلیل آنکه اکسیژن کافی ندارند، دچار کبودی می‌شوند. دوره این ویروس نیز حدود ۱۴ روز است و کسانی که مبتلا به این ویروس شده و درمان می‌شوند، معمولا نسبت به این بیماری ایمن می‌شوند. هر چند دو، سه مورد مشاهده شده که دوباره به این ویروس مبتلا شده‌اند.

افرادی که دارای کرونا سبک هستند چه درمانی را باید انجام دهند؟

آنهایی که علامت سبک دارند، به بیمارستان یا مطب مراجعه می‌کنند، نسخه می‌گیرند و باید در منزل دوره درمانشان را بگذرانند تا دوره زندگی ویروس به پایان برسد.

درباره ابتلای این بیماری در کودکان سخنان متفاوتی گفته می‌شود آیا کودکان دچار کرونا نمی‌شوند؟

افراد زیر ۱۰ سال نیز مبتلا به کرونا می‌شوند ولی خوشبختانه تاکنون گزارشی از مرگ و میر در این سنین نداشته‌ایم.

حیوانات خانگی چطور ممکن است عامل انتقال این ویروس باشند؟

کرونا ویروس حیوان‌دوستی است و از خفاش و مار منتقل شده اما حیوانات می‌توانند عامل انتقال این ویروس باشند بنابراین کسانی که در خانه حیواناتی مانند گربه، سگ، لاک‌پشت و ... نگهداری می‌کنند، هرگاه به آنها دست زدند، دست‌هایشان را بشویند.

دربرخی کشورها از جمله ایتالیا شهرهایی که دچار ویروس کرونا شده‌اند را قرنطینه کرده‌اند، آیا این روش در ایران هم می‌توانست باعث کنترل بهتر بیماری شود؟

قرنطینه تاثیر دارد اما تنها حربه مقابله با این اپیدمی نیست بلکه رفتارهای بهداشتی موثرترین راه پیشگیری از این ویروس است. اگر مردم به شست‌وشو اهمیت ویژه‌ای بدهند و بدانند چقدر شستن دست‌ها می‌تواند در پیشگیری از این ویروس موثر باشد، حتما می‌توانیم این بیماری را کنترل کنیم. ۷۰ درصد این ویروس با روش‌های پیشگیرانه مانند شستن دست‌ها، دست ندادن، روبوسی نکردن و پرهیز از تجمعات از بین می‌رود و قرنطینه تنها ۵ درصد می‌تواند از ابتلا به این ویروس پیشگیری کند. همچنین ممکن است قرنطینه بتواند ابعاد متفاوتی از این ویروس را منتشر کند که درمان آن آسان هم نیست. قرنطینه نمی‌تواند آن‌قدر که رعایت بهداشت فردی مانند شستن دست‌ها به مردم کمک می‌کند، کارساز باشد. بر فرض تهران قرنطینه شد، بسیاری از مردم از کرج برای کار وارد تهران می‌شوند، برای این موضوعات چه راه‌حل‌هایی دارید؟ تجربه قرنطینه در یکی از شهرهای چین نشان می‌دهد که مجبور شده‌اند هر بار دایره قرنطینه را گسترش دهند و شاید در خود آن محدوده‌ها کنترل شد اما بیماری را به سراسر دنیا منتشر کرد و در نقاط دیگر، بیماری شدیدتر شد.

برخی خانواده‌ها اجازه رفتن دانش‌آموزانشان را به مدرسه نمی‌دهند، فکر می‌کنید روش خوبی برای ایمنی بچه‌ها باشد؟

اینکه برخی نمی‌گذارند فرزندانشان به مدرسه بروند، ایرادی ندارد اما شما چه می‌دانید این اپیدمی چقدر ادامه داشته باشد؛ یک ماه، دو ماه یا یک سال بنابراین محدود کردن کودکان در خانه، زندگی عادی بچه‌ها را مختل می‌کند. این بچه نیاز به بازی کردن دارد. باید تلویزیون ببیند، با دوستانش معاشرت کند و برای آنکه از این بیماری در امان باشد و زندگی روزانه خود را هم داشته باشد، باید عوامل پیشگیری را رعایت کرده از جمله آنکه دست و صورتش را بشوید، زمانی که می‌خواهد به‌دستگیره یا اثاث خانه دست بزند، قبل از آن دستانش را شسته باشد یا از اسپری‌های ضدعفونی‌کننده استفاده کند.

زنان باردار چقدر در معرض ابتلا به این ویروس هستند؟

اگر زنان باردار مبتلا به‌ویروس کرونا شوند، علائمی مشابه سرماخوردگی دارند و دچار کرونای حاد نخواهند شد بنابراین لزومی به سزارین برای زایمان زودهنگام ندارند.

دوره پنهان این بیماری چقدر است و در این دوره از چه روشی ویروس منتقل می‌شود؟

دوره نهفته بیماری ۳ تا ۱۴ روز است و احتمال انتقال در این دوره وجود دارد و ممکن است ما در این مدت به بیماری دچار شده باشیم اما ۳ تا ۱۴ روز بعد علائم خود را نشان دهد. مهم‌ترین راه انتقال در این دوره، دست دادن است؛ یعنی اگر از دست دادن با افراد پرهیز کنید، در دوره نهفته بیماری دچار این ویروس نمی‌شوید. پس از آشکار شدن بیماری، عطسه و سرفه می‌تواند در انتشار و انتقال آن موثر باشد.

گفته می‌شود نرخ مرگ‌ومیر بر اثر این بیماری ۳ درصد است چرا این نسبت در ایران براساس آمار اعلام‌شده نیست؟

یکی از مواردی که میزان تلفات ایران با سایر کشورها متفاوت است، دیر رسیدن کیت‌های تشخیص به کشور است. دو موردی که بر اثر کرونا فوت شدند، پس از بیماری‌شان مشخص شد که دچار این ویروس بوده‌اند، بنابراین باید کیت تشخیص به‌صورت انبوه وجود داشته باشد تا تست‌ها با سرعت برای بیماران انجام شود. درحال‌حاضر بیمارانی که علائم شدید دارند، از کیت‌های تشخیص استفاده می‌کنند.

درحال‌حاضر در مراکز درمانی کمبود کیت‌های تشخیص داریم؟

درحال‌حاضر ۸۰ میلیون نفر نگران ابتلا به این ویروس هستند درحالی‌که ما ۸۰ میلیون کیت تشخیص نداریم بنابراین مجبوریم برای کسانی که علامت‌های مشخص‌تر دارند، از کیت تشخیص استفاده کنیم.

گرم شدن هوا در مهار این ویروس چقدر موثر است؟

گرم شدن هوا در کاهش بیماری موثر است زیرا تجمعات در روزهای گرم کمتر می‌شود بنابراین در کاهش انتشار ویروس موثر است. همچنین گرما، ویروس را از سطوح زودتر از بین می‌برد اما نقش اساسی گرم شدن در کاهش تجمعات است.

عید را در پیش داریم، مردم بدانند که احتمال انتقال این ویروس در تجمعات بالاتر است. ما سال‌ها در نوروز روبوسی کرده‌ایم، همدیگر را در آغوش گرفته‌ایم اما امسال این کار را انجام ندهید.

در طول روزباید چه مواردی را رعایت کنیم که کمتر در خطر ابتلا به این ویروس باشیم؟

یادمان باشد که این بیماری درمان قطعی ندارد و باید خودمان را با روش‌های پیشگیرانه از آن محافظت کنیم در غیر این صورت، فراگیر شدن آن فاجعه‌بار است. این ویروس از راه دهان، بینی و چشم وارد بدن می‌شود و عمده انتقال آن، قطرات تنفسی توسط بیمارانی است که در هوا منتشر می‌کنند مانند عطسه، سرفه یا دست‌های آلوده. برای آنکه دستگاه‌های تنفسی فوقانی از این ویروس در امان باشند، شست‌وشوی دست و دست نزدن به چشم، بینی و دهان را که برخی به‌طور ناخودآگاه دائما این کار را انجام می‌دهند باید رعایت کنیم.

وسایل حمل‌ونقل عمومی به دلیل تراکم جمعیت می‌تواند محلی برای انتقال این بیماری باشد. کسانی که مسیرهای کوتاه دارند، توصیه می‌شود آن مسیرها را پیاده طی کنند یا اگر مجبور به استفاده از مترو و اتوبوس هستید، از دست زدن به میله‌ها پرهیز کنید. شهرداری اقدام خوبی درخصوص ضدعفونی کردن مترو و اتوبوس انجام داده اما کافی نیست و باید رعایت مسائل بهداشتی انجام شود. همچنین اگر خریدی انجام می‌دهید و مجبور هستید از خانه خارج شوید، چون به آسانسور، درب و وسایل مشاع آپارتمان دست زده‌ایم، حتما اولین کارمان به محض ورود به خانه، شستن دست‌ها با آب و صابون باشد و پس از آن، به سایر سطوح منزل دست بزنید.

خوردن یک سوپ ساده از گرفتن غذا از بیرون منزل یا رفتن به رستوران و کافه‌ ایمن‌تر است. ممکن است کسی که سفارش غذای شما را می‌آورد، به این ویروس آلوده باشد و غذای شما را هم آلوده کند بنابراین در این مدت از رفتن به رستوران و کافه پرهیز کنید. اگر به پارک می‌روید، به لوازم پارک دست نزنید و اگر مجبور به لمس این وسایل شدید، حتما قبل از ورود به خانه دست‌هایتان را با آب و صابون بشویید یا با محلول‌های ضدعفونی‌کننده، دست‌هایتان را ضدعفونی کنید. موبایل می‌تواند منشأ تجمع این ویروس باشد. از گرفتن موبایل اطرافیان پرهیز کرده و حتما فاصله یک متر و نیم را با اطرافیان خود رعایت کنید. نان داغ مشکلی از لحاظ ویروس ندارد و حرارت این ویروس را از بین می‌برد ولی زمانی که شاطر نان داغ را روی پیشخوان قرار داد، نان دست به‌دست نشود و خودمان آن نان داغ را برداریم. از رفتن به استخر پرهیز کنید زیرا ما زمان‌های زیادی برای شنا کردن داریم. باید در این مدت رفت و آمدهای خود را کاهش دهیم.