روانشناسان پشت درهای بسته مدارس
تهران (پانا) - چندی پیش بود که وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی با ابراز نگرانی از وضعیت آسیب‌های اجتماعی در مدارس اعلام کرد که یک درصد دانش‌آموزان در معرض آسیب‌های شدید روانی و روحی و ۳۰ درصد نیازمند توانمندسازی در بخش سلامت روان هستند.
به‌گزارش ایران، البته آمارهای ستاد مبارزه با مواد مخدر هم تأییدی بر این ادعا است. بر اساس آمارهای ارائه شده از سوی این ستاد، حدود ۲ درصد دانش‌آموزان مواد مخدر مصرف می‌کنند و بنابر گفته کارشناسان این حوزه، سن مصرف اعتیاد هم به ۱۴ سال رسیده است. همچنین آن‌طور که پژوهش‌های وزارت آموزش و پرورش نشان می‌دهد، یک درصد دانش‌آموزان نیاز به خدمات اورژانسی در حوزه آسیب‌های اجتماعی دارند. علاوه‌بر این، طبق گفته‌های مسئولان این وزارتخانه، افسردگی و اضطراب، خشم، رفتارهای پرخاشگرایانه، فرار از مدرسه و خانواده و انحرافات اخلاقی از آسیب‌های اجتماعی دانش‌آموزان است.
البته به‌گفته رئیس سازمان نظام روانشناسی و مشاوره کشور، زنگ خطر آسیب‌های اجتماعی در مدارس به صدا درآمده است. او می‌گوید: طبق بررسی‌های ما ۱۰ درصد از دانش‌آموزان کشور یعنی یک میلیون و ۶۰۰ هزار نفر به‌طور جدی نیاز به خدمات روانشناختی دارند. اعتیاد به مصرف مخدری همچون گل، روابط غیر اخلاقی، اضطراب و استرس، بیش‌فعالی، اختلال نافرمانی مقابله‌ای، سرخوردگی اجتماعی، افسردگی و خودزنی بین دانش‌آموزان افزایش پیدا کرده است.
با این همه بر اساس تحقیقات ستاد مبارزه با مواد مخدر ۳۰ درصد از دانش‌آموزانی که به مصرف مواد مخدر روی می‌آورند به‌دلیل تعارف با دوستان‌شان است و نداشتن «قدرت نه گفتن» منجر به اعتیاد دانش‌آموزان می‌شود. در این زمینه کارشناسان تعلیم و تربیت نیز معتقدند که وزارت آموزش و پرورش برنامه‌ای جامع برای پیشگیری از آسیب‌های اجتماعی در بین دانش‌آموزان ندارد. آنها می‌گویند که برای مسئولان آموزشی، رسیدگی به وضعیت روحی و روانی دانش‌آموزان چندان مهم نیست حتی این وزارتخانه با موضوع آسیب‌های اجتماعی دانش‌آموزان به‌طور محرمانه برخورد می‌کند و اجازه فعالیت مشاوران را به‌صورت تخصصی روی موضوعات نمی‌دهد.
یکی از مشاوران مدارس هم در این‌باره می‌گوید: دانش‌آموزان بشدت نیازمند حضور روانشناس یا مشاور در مدارس هستند؛ وضعیت روحی و روانی دانش‌آموزان و گرایش آنها به آسیب‌های اجتماعی روزبه‌روز بیشتر می‌شود. این در حالی است که در بسیاری از مدارس اصلاً مشاور وجود ندارد. بسیاری از دانش‌آموزان پسر در مقطع اول متوسطه در سن بلوغ هستند و آنها در مسیر خانه تا مدرسه با انواع و اقسام آسیب‌های اجتماعی روبه‌رو می‌شوند. آنها توان برخورد و مقابله با این آسیب‌ها را ندارند برای همین برخی از دانش‌آموزان گرایش به کشیدن مخدری همچون گل پیدا کرده‌اند.
او درباره مشکلات این روزهای دانش‌آموزان می‌افزاید: البته شرایط اقتصادی و اجتماعی کشور هم روی دانش‌آموزان تأثیر گذاشته است چرا که چرخ زندگی برخی از خانواده‌ها این روزها بخوبی نمی‌چرخد، برای همین بچه‌های آنان که دانش‌آموز هستند هم درگیر بازار کار شده‌اند. برخی از دانش‌آموزان بعد از مدرسه در کافی شاپ، رستوران و کارواش کار می‌کنند. آنهایی که کار می‌کنند در برخی از روزهای هفته نمی‌توانند در مدرسه حاضر باشند یا اضافه کار می‌مانند و یا در محیط کار مشکلی پیش می‌آید که نمی‌توانند به کلاس برسند. این دانش‌آموزان چون در محیط‌‌های کاری بزرگسالان هستند، درگیر آسیب‌های بیشتری هم می‌شوند و متأسفانه مدرسه نمی‌تواند برای آنها برنامه منسجمی داشته باشد.
او با اشاره به اینکه در مدارس آسیب‌پذیر آموزش و پرورش توجه جدی به حضور مشاوران ندارد، اظهار می‌دارد: بارها با مدیران مدارس درباره آسیب‌هایی که دانش‌آموزان درگیر آن هستند، صحبت کردیم اما آنها می‌گویند که مشاور ندارند؛ در مقطع دوم متوسطه هم در برخی از مدارس خاص مشاور حضور دارد که در آنجا هم آنها فقط به دانش‌آموزان راهنمایی تحصیلی می‌دهند که کدام کتاب را چند ساعت در هفته بخوانند. کار مشاوران فقط هدایت تحصیلی است. این در حالی است که روزبه‌روز وضعیت آسیب‌های اجتماعی دانش‌آموزان حساس‌تر می‌شود.
هر مدرسه یک روانشناس نیاز دارد
گزارش‌ها نشان می‌دهد که در حال‌حاضر ۱۱۰هزار مدرسه در سراسر کشور وجود دارد اما تعداد مشاوران مدارس نزدیک ۱۳ هزار نفر است. از طرفی سازمان نظام روانشناسی هم بارها به وزارت آموزش و پرورش پیشنهاد داده تا از روانشناسان‌شان در مدارس استفاده کند و به‌دلیل گسترش آسیب‌های اجتماعی نوپدید در بین نوجوانان نیاز است تا هر مدرسه یک مشاور روانشناس داشته باشد. موضوعی که محمد حاتمی، رئیس این سازمان هم درباره آن می‌گوید: طبق استانداردهای جهانی ۱۰ درصد از دانش‌آموزان کشور یعنی یک میلیون و ۶۰۰ هزار نفر به‌طور جدی نیاز به خدمات روانشناسی دارند.
بر اساس آمارهای نظام روانشناسی، رفتارهای پرخطر در بین دانش‌آموزان رو به افزایش است. بیش‌فعالی، اختلال نافرمانی مقابله‌ای؛ اضطراب و استرس؛ سرخوردگی اجتماعی و خودزنی در بین دانش‌آموزان افزایش پیدا کرده است. همچنین آمار ناتوانی یادگیری دانش‌آموزان ۵ درصد بیشتر از قبل شده است. آمارهای ما نشان می‌دهد که مدرسه، مدرسه زندگی نیست و دانش‌آموزان فقط در مدارس یکسری کتاب را حفظ می‌کنند. این در حالی است که در این روزها دانش‌آموزان نیاز جدی به آموزش مهارت‌های زندگی دارند.
وی با اشاره به اینکه هنوز مدارس برنامه‌های منسجمی برای غربالگری و مداخلات روانشناختی دانش‌آموزان ندارند، می‌افزاید: ما به آموزش و پرورش پیشنهاد دادیم که بهترین روانشناس‌ها را در اختیار شما می‌گذاریم و هیچ‌کدام از روانشناسان ما هم پولی از شما نمی‌خواهند؛ ما فقط می‌خواهیم به کمک دانش‌آموزان بیاییم. اما مسئولان پیشگیری از آسیب‌های اجتماعی این وزارتخانه اجازه نمی‌دهند که روانشناس به مدرسه برود. حتی تفاهمنامه‌ای هم امضا کردیم اما از هیچ یک از روانشناسان ما استفاده‌ای نکردند.
حاتمی اظهار می‌دارد آمارهای جهانی می‌گوید در هر مدرسه باید دو روانشناس حضور داشته باشد؛ یک مشاور و یک نفر هم روانشناس برای بررسی مشکلات دانش‌آموزان.
آموزش و پرورش فقط ۱۳ هزار مشاور دارد و بر اساس بررسی‌های ما فقط دو هزار نفر از این مشاوران طبق استاندارد نظام مشاوره و روانشناسی فعالیت می‌کنند. او با تأکید بر اینکه آموزش و پرورش درهای مدارس را به روی متخصصان حوزه روانشناسی بسته است، می‌گوید: نرخ اعتیاد به زیر ۱۴ سال رسیده و روابط غیراخلاقی هم بین دانش‌آموزان دختر و پسر به مرز هشدار رسیده است. دلیل این روابط هم شبکه‌های اجتماعی است که براحتی در اختیار دانش‌آموزان قرار می‌گیرد اما همین دانش‌آموز در مدرسه آموزش لازم را نمی‌بیند تا در برابر آسیب‌ها توانمند شود. یکی از دلایلش هم این است که آموزش و پرورش مشاور ندارد، هر کسی هم در بخش آموزش نتوانست موفق شود، او را به بخش مشاوره می‌فرستند.
برش
کمبود ۳۰ هزار مشاور درمدارس
مدیرکل امور تربیتی و مشاوره وزارت آموزش و پرورش درباره تعداد مشاوران در مدارس می‌گوید: هم‌اکنون ۱۲ هزار و ۲۶۳ مشاور در کل کشور مشغول فعالیت هستند که کمبود ما حدود ۳۰ هزار و ۶۴۹ مشاور است. البته ما راهکارهایی هم برای جذب این تعداد مشاور در مدارس داریم از جمله جذب و استخدام از طریق دانشگاه فرهنگیان، جذب و استخدام از طریق ردیف‌های استخدامی ماده ۲۸؛ جذب از نیروهای آموزشی براساس ضوابط شیوه‌نامه ترمیم نیروی انسانی و استفاده از ساعات غیرموظف نیروهای شاغل در حوزه پرورشی و مشاوره است.
مسعود شکوهی می‌گوید: در راستای محقق نمودن سیاست‌های کلان خود با اجرای برنامه‌های پیشگیرانه و ارتقایی در حوزه پیشگیری از آسیب‌های روانی - اجتماعی و نیز ارائه خدمات تخصصی مشاوره‌ای و خدمات روانشناختی به دانش‌آموزان، علاوه‌بر ارتقای کیفی فرآیند بسط، تعمیم و گسترش توانمندی‌های دانش‌آموزان در زمینه‌های مختلف روانی - رفتاری، بر آن است تا در سطح دوم پیشگیری نیز، با شناسایی و درمان بموقع مشکلات و اختلالات روانشناختی، دانش‌آموزان در معرض خطر یا درگیر اختلالات روانشناختی زمینه را برای ارتقای سلامت روانی آنان فراهم آورد تا بتوانند زندگی پر ثمر و شاداب‌تری را تجربه کنند.
او می‌افزاید: اقداماتی که انجام می‌دهیم غربالگری و آسیب‌شناسی روانی اجتماعی دانش‌آموزان؛ اجرای آزمون غربالگری روانی - اجتماعی؛ اجرای طرح نظام مراقبت اجتماعی دانش‌آموزان؛ راه‌اندازی سامانه جامع استعدادیابی، غربالگری، مداخله و پیشگیری در وزارت آموزش و پرورش؛ ارائه خدمات تخصصی مشاوره‌ای و خدمات روانشناختی؛ اجرای طرح رابطان هسته‌های مشاوره در مدارس ابتدایی و متوسطه دوم از جمله کارهای آن است.
ارسال دیدگاه