پیدایش ابربانک بر اثر ادغام بانک‌ها
سیمین‌السادات میرهاشمی نائینی*
آنچه پس از تحقق حجم وسیعی از ادغام در شبکه بانکی نمود پیدا می‌کند، شکل‌گیری یک ابر بانک است که تمرکز را در شبکه بانکی افزایش خواهد داد.
عوامل مختلفی در توضیح علل ادغام بانک‌ها دخیل هستند و تاکنون نظریه‌های بسیاری در این خصوص ارائه شده است. هر یک از این نظریه‌ها به توضیح دلایل ادغام و اکتساب در بانکداری می‌پردازند و در واقع محرک‌های ادغام در بانکداری را شناسایی می‌کنند که شاید بتوان این عوامل را مزایا یا هم‌افزایی‌های ناشی از ادغام به حساب آورد.
مدتی است که طرح ادغام شش بانک در بانک سپه مطرح شده و در راستای این ادغام تاکنون اقداماتی از جانب بانک ادغام‌پذیر- بانک سپه- انجام شده است. در حال حاضر مشکلات پیش روی بانک سپه به عنوان بانک ادغام‌پذیر مواردی مانند تعدد شعب، تعدد نیروی کار مازاد و تعیین تکلیف نوع قراردادهای کاری این حجم وسیع نیروی کار، مطالبات وصول نشده، تسهیلات تکلیفی و کفایت سرمایه است. از طرفی دارایی‌های مازاد و منجمد فراوان در بخش مستغلات و مشارکت در ساخت املاک در شبکه بانکی و از جمله بانک‌های موضوع ادغام و مضاف بر این اوضاع نابسامان بازار املاک و مستغلات در فرآیند ادغام، منجر به قفل بخش زیادی از نقدینگی در فرآیند ادغام شده است.
اما آنچه در این برهه از زمان در خصوص این ادغام بزرگ در شبکه بانکی ایران حائز اهمیت است، پیروی از یک الگوی همه‌جانبه در ادغام توسط بانک ادغام‌پذیر است. به منظور حصول موفقیت در ادغام و بهره‌برداری از مزایای ناشی از ادغام، بانک ادغام‌پذیر باید از طریق تعامل مؤثر با سایر بانک‌های ادغام‌شونده، تمام جزئیات مالی، فنی و حقوقی ادغام را مدنظر قرار داده و این جزئیات را در قالب یک برنامه اجرایی مشخص مورد تأیید طرفین، اجرایی کند. سایر مواردی که در این برنامه اجرایی می‌بایست مدنظر قرار گیرد فرهنگسازی و اتخاذ راهبردهای مناسب فرهنگی در میان کارکنان بانک‌های موضوع ادغام است. این امر با برگزاری سمینارها و دوره‌های آموزشی سازمانی و ارتقای سطح فرهنگ و دانش سازمانی با هدف ایجاد سازگاری بین فرهنگ بانک‌ها و کاهش تضاد منافع بین کارکنان بانک‌های موضوع ادغام انجام می‌شود. علاوه بر این، بانک ادغام‌پذیر می‌بایست ریسک‌های مترتب بر ادغام را ارزیابی کرده و مدیریت و کاهش این ریسک‌ها را در برنامه اجرایی تنظیمی مدنظر قرار دهد. مهم‌ترین ریسک‌های فرایند ادغام عبارتند از: ریسک اعتماد از جانب ذینفعان، ریسک اعتماد مشتریان و ریسک سیستماتیک بازار.
نکته مهمی که پس از تحقق این حجم وسیع از ادغام در شبکه بانکی نمود پیدا می‌کند و اثرات کلان اقتصادی زیادی دارد، شکل‌گیری یک ابر بانک در شبکه بانکی کشور است که منجر به دانه‌بندی در شبکه بانکی شده و در نتیجه تمرکز را در شبکه بانکی افزایش خواهد داد. دانه‌بندی در خصوص شرکت‌ها مدت زیادی است که در ادبیات اقتصادی مطرح شده است اما تسری آن به بانکداری به تازگی از سوی محققین بانکداری مطرح شده و در مطالعات تجربی زیادی به اثبات عواقب کلان اقتصادی دانه‌بندی در شبکه بانکی بر اقتصاد کلان در کشورهای مختلف پرداخته شده است. عواقب کلان اقتصادی دانه‌بندی در شبکه بانکی می‌تواند اثر غالب مثبت داشته باشد یا منفی. این امر بستگی به عملکرد ابربانک در شبکه بانکی بستگی دارد. لذا توجه به این امر نیز برای سیاستگذاران ضروری است که با تشکیل ابربانک سپه، عملکرد این بانک، چه مثبت چه منفی، به سبب وجود اثر سیستماتیک در بانکداری کل شبکه بانکی و به تبع اقتصاد کلان را متأثر خواهد کرد.
در پایان لازم به ذکر است تصمیم به ادغام نیازمند وجود برخی پیش شرط‌ها برای بانک‌های موضوع ادغام است. لیکن پس از اتخاذ تصمیم به ادغام با بررسی تمامی جوانب، اقداماتی می‌بایست از جانب بانک ادغام‌پذیر در جهت به حداقل رساندن ریسک‌های ناشی از ادغام و امکان بهره‌برداری از هم‌افزایی‌های ادغام صورت گیرد در غیراین‌صورت ابربانک بزرگی در شبکه بانکی کشور شکل خواهد گرفت که مضاف بر این‌که دستیابی به اهداف ادغام را برای سیاستگذاران دشوار می‌سازد، تبعاتی را نیز از حیث اقتصاد کلان دربرخواهد داشت.
کارشناس بانکی
منبع:پژوهشکده پولی و بانکی
ارسال دیدگاه