چرا پیشی گرفتن صادرات بر واردات در وضع کنونی نشانه مثبتی نیست

معاونت بررسی‌های اقتصادی اتاق بازرگانی تهران در گزارشی به روند صادرات و واردات کشور در سه ماهه نخست امسال براساس آمار گمرک پرداخته و نوشته است: براساس جدیدترین آمارهای مقدماتی که در هفته دوم مردادماه منتشر شده، در سه ماهه نخست ۱۳۹۸ بالغ بر ۱۰ میلیارد دلار واردات و حدود ۱۱.۵ میلیارد دلار صادرات کالایی بدون احتساب نفت خام انجام شده است.

مجیدرضا حریری، نائب رئیس اتاق بازرگانی مشترک ایران و چین در گفت وگو با خبرنگار اقتصادی پانا در این خصوص گفت:‌ «مثبت شدن تراز تجاری کشور در وضع کنونی زمانی مثبت تلقی می‌شود که مجموع حجم تجارت خارجی کشور افزایش یافته باشد. به طور مثال اگرحجم تجارت خارجی کشور سال گذشته ۸۰ میلیارد دلار بوده است اکنون به ۹۰ میلیارد دلار برسد تا مثبت شدن تراز تجاری و پیشی ‌گرفتن صادرات از واردات قدمی به جلو باشد. کوچک شدن حجم تجارت خارجی به معنای افزایش صادرات نیست بلکه به معنای کوچک شدن میزان واردات کشور است.»

وی ادامه داد:‌ «مثبت شدن تراز تجاری کشور به نفع صادرات لزوما به معنای بهبود وضع مراودات تجاری نیست و اگر مجموع تجارت فرامرزی افزایش می‌یافت و صادرات آماری مثبت داشت به عنوان برنامه‌ریزی صادراتی محسوب می‌شد که نشان‌دهنده تعادلی میان صادرات و واردات کشور بود تا امور کشور را با درامدهای ارزی حاصل از صادرات اداره شود.»

محدود‌شدن منابع ارزی موجب کنترل واردات شده است

نائب رئیس اتاق بازرگانی مشترک ایران و چین اظهار کرد: «کاهش واردات براساس سیاستگذاری کشور انجام نشده است بلکه به دلیل محدود‌شدن منابع ارزی کشور و کنترل واردات در کنار کاهش مصرف کشورموجب کاهش میزان واردات به کشور شده است.»

وی ادامه داد:‌ «از میزان کالاهایی که از گمرک ترخیص می‌شوند حدود ۱۰ درصد کالاهای اساسی و خوراک دام است و بخش دیگر کالاهای ساخته شده بوده است که در زمان آزاد بودن تجارت میزان آن حدود ۱۰ درصد بوده است اما حدود ۸۰ درصد واردات کشور کالاهایی بوده است که پس از ترخیص از گمرک وارد روند تولید میشده است به این معنا که یا کالای ساخته شده یا مواد اولیه یا کالای واسطه‌ای بوده است.»

کاهش میزان واردات مواد اولیه زنگ خطری برای تولید است

حریری عنوان کرد: «کاهش حدود ۲۸ درصدی میزان واردات در هر سال به معنای آن است که زنگ خطری برای کاهش تولید در کشور نواخته شده است. به دلیل کاهش قدرت خرید مردم آمار کالاهای ساخته شده کاهش یافته است. واردات قانونی پوشاک و لوازم آرایش ممنوع یا محدوده شده است اما نکته قابل توجه این است که قاچاق آن نیز محدود شده است.»

نائب رئیس اتاق بازرگانی ایران و چین عنوان کرد: «ضعیف شدن تقاضای مصرف در کشور به معنای کوچک شدن اقتصاد است و آمارها نیز نشان می‌دهد که چندسال متوالی است که نرخ رشد اقتصادی روندی کاهشی داشته است. کشور در وضع جنگ اقتصادی است و در این میان اشتباه‌های مدیریتی نیز درتشدید این وضع موثر بوده است.»

وی افزود: « بیماری‌های متفاوت در اقتصاد کشور به صورت ساختاری وجود داشته است که اکنون در حال نشان دادن خود است. یعنی اگر می‌گوییم سوء مدیریت شامل سوء مدیریت مزمن است که سالها وجود داشته است اما در کنار آن نوعی سوء مدیریت‌های حاد نیز وجود دارد که قادربه کنترل آثار تحریم نیست.»

حریری تاکید کرد: «عامل اصلی مشکلات کشور تحریم است که منجر به محدود شدن و کوچک شدن اقتصاد شده است اما با سلایق و سیاست‌های مناسب این امکان وجود داشت که اثرهای تحریم به گونه‌ای مدیریت شود که آثار آن کنترل شود.»

صادرات و واردات بهار امسال

براساس این گزارش پنج مقصد عمده صادرات کالایی ایران در فصل بهار به ترتیب چین با رقم ۲.۶ میلیارد دلار، عراق با ۲.۴ میلیارد دلار، ترکیه با ۲.۲ میلیارد دلار، امارات متحده عربی با ۹۲۵ میلیون دلار و افغانستان با ۵۳۵ میلیون دلار بوده اند.

مقاصد صادراتی ایران نیز در مدت زمان مشابه نسبت به سال قبل از آن با تغییراتی همراه بوده است. یکی از مهم‌ترین تغییرات مربوط به جایگاه ترکیه به عنوان مقصد عمده صادراتی ایران بوده است.

معاونت بررسی‌های اتاق بازرگانی تهران نوشته است: ترکیه که در سه ماهه ۱۳۹۷ در فهرست پنج مقصد عمده صادراتی ایران قرار نداشته، در فصل بهار امسال به جایگاه سوم ارتقاء پیدا کرده است. صادرات کالایی ایران به ترکیه در این مدت نسبت به سال قبل ۵ برابر شده و به ۲.۲ میلیارد دلار رسیده است.

افزایش ۵ برابری صادرات بدون نفت خام ایران به ترکیه در حالی توسط گمرک اعلام می‌شود که براساس آمار ترکیه کل صادرات کالایی همراه نفت خام ایران به این کشور طی ۵ ماهه نخست سال ۲۰۱۹ نسبت به مدت مشابه سال قبل ۲۵ درصد کاهش یافته است.

این گزارش می‌افزاید صادرات ایران به امارات با کاهش ۵۶ درصدی و به افغانستان کاهش ۳۲ درصدی را تجربه کرده اند.

چین مهمترین کشور مبداء واردات کالایی به ایران

پنج مبدا عمده واردات کالایی ایران نیز در فصل بهار امسال، چین با رقم ۲.۳ میلیارد دلار، امارات با ۱.۵ میلیارد دلار، ترکیه با ۱.۳ میلیارد دلار و آلمان با ۵۱۴ میلیون دلار بوده اند.

مبادی عمده وارداتی ایران نیز طی این مدت دستخوش تغییراتی بوده است. کره جنوبی از فهرست ۵ مبدا نخست وارداتی ایران خارج شده و هند جایگزین آن شده است. طی سه ماهه نخست سال ۱۳۹۸ نسبت به مدت مشابه سال گذشته، واردات ایران از هند بیش از ۲ برابر شده و به ۱.۲ میلیارد دلار رسیده است.

واردات کالایی ایران از ترکیه نیز طی سه ماهه ۹۸ نسبت به مدت مشابه سال گذشته بیش از ۲ برابر شده است. این در حالی است که واردات ایران از کشورهای چین، امارات و آلمان کاهشی بوده است.