توسعه حمل‌ونقل بین‌المللی و پایانه‌های مرزی از سوی سازمان راهداری و حمل و نقل جاده‌ای

طرح انتزاع بخش راهداری از ادارات کل راه و شهرسازی و الحاق به ادارات کل حمل‌ونقل و پایانه‌ها در استان‌ها است که هر یک از این اقدامات موجب تغییر و تحول عظیمی در سطح ملی و افزایش بهره‌وری در حوزه حمل‌ونقل جاده‌ای شده است.

سازمان راهداری و حمل‌ونقل جاده‌ای با توجه به سهم بیش از ۹۰ درصدی خود در حمل‌ونقل کشور سهم به سزایی در ترانزیت و جابجایی کالاهای عبوری از کشور ایفا می‌کند از این رو یکی از محورهای اصلی فعالیت این سازمان بحث حمل‌ونقل بین المللی، ترانزیت، صادرات و واردات کالا است که با توجه به تاکید دولت تدبیر امید بر توسعه ترانزیت کالا و افزایش سهم کالاهای عبوری و حمل‌ونقل بین المللی مسافر در قالب سفرهای زیارتی و سیاحتی اقدامات گسترده‌ای در قالب توسعه پایانه‌های مرزی صورت گرفته است.

بهره‌برداری حداکثری از ظرفیت‌های کریدورهای بین‌المللی عبوری از قلمرو کشور با در نظر گرفتن افزایش سهم ناوگان ایرانی از اولویت‌های وزارت راه و شهرسازی بوده است و رویکرد تجاری‌سازی کری دورها و بازاریابی و استفاده از سهم مناسب از بازارهای جهانی با بهره‌گیری و تلاش جهت عضویت در کنوانسیون‌ها و موافقت‌نامه‌های معتبر بین‌المللی نظیر کنوانسیون‌های حمل‌ونقل کالاهای خطرناک و حمل‌ونقل کالاهای فسادپذیر برای توسعه اقتصادی کشور و افزایش اشتغال و سهم ناوگان ایرانی در بازارهای حمل‌ونقل بین‌المللی در دستور کار وزارت راه و شهرسازی قرارگرفته است. سه سیاست اصلی در وزارت راه و شهرسازی ارتقای بهره‌وری، توسعه صادرات، قطع وابستگی به بودجه‌های نفت بوده و اقدامات صورت گرفته عمدتاً حول این سه محور اصلی بوده است.

در این راستا سعی شده است با عضویت فعالانه در موافقت‌نامه‌های کریدورهای موجود بین‌المللی و همچنین تعریف کریدورهای جدید منطقه‌ای نظیر کریدور چابهار بین سه کشور ایران و هند و افغانستان و کریدور خلیج‌فارس -دریای سیاه بین شش کشور شامل ایران، ارمنستان، آذربایجان، گرجستان، بلغارستان و یونان کشور عزیزمان را از این طریق به‌صورت هدفمند به تمام شبکه‌ راه‌های آسیا و اروپا متصل و کشور را از تمام ظرفیت‌های شبکه حمل‌ونقلی این دو قاره کهن بهره‌مند نماییم. برای نیل به این هدف علاوه بر توسعه و ارتقاء زیرساخت‌های جاده‌ای اقدامات موفقیت‌آمیزی در جهت تسهیل، تسریع در عبور و مرور و کاهش زمان توقف توسعه و مکانیزه نمودن پایانه‌های مرزی و مجتمع‌های خدماتی رفاهی بین‌راهی کشور به‌منظور افزایش رفاه و کاهش زمان توقف و هزینه صورت گرفته است. از زمان دولت یازدهم تاکنون ۹ پایانه مرزی در قالب احداث سالن‌های جدیدی و بهسازی آن‌ها صورت گرفته است.

احداث و بهره‌برداری از سالن مای تجاری و مسافری پایانه‌های مرزی شلمچه، میلک، بیله سوار، تمرچین، پلدشت، چزابه، لطف‌آباد، میل ۷۸ ماهیرود، رازی و همچنین بهسازی جاده مای دسترسی ذی‌ربط از جمله اقدامات انجام شده است.

طرح شناسایی و ارتقای ایمنی نقاط پر تصادف راه‌های برون‌شهری

هدف از این طرح، اجرای فرآیند سیستماتیک امور شناسایی، اولویت‌بندی، مطالعه میدانی و تعیین اقدامات اصلاحی جهت ارتقای ایمنی نقاط پر تصادف و دارای تصادف راه‌های برون‌شهری است که بر اساس آخرین متدولوژی و روش‌های موجود در جهان و مورد تائید مجامع تخصصی همچون مجمع جهانی راه- پیارک (PIARC) و بر اساس دستورالعمل ابلاغی گروه ایمنی راه‌های کشور، مراحل مطالعاتی و اجرایی آن از سال ۱۳۹۴ آغازشده و در سال ۱۳۹۵ منجر به تعیین ۱۵۸۵ نقطه به‌عنوان نقاط پر تصادف شد. در همین راستا با انعقاد قرارداد با بیش از پانزده مهندسین مشاور ذیصلاح مطالعه تشخیصی و تهیه طرح‌های اصلاحی و ارتقای ایمنی کلیه نقاط پر تصادف آغاز شده و به تدریج طرح‌های ایمن‌سازی آن‌ها تهیه و به مرحله اجرا درمی‌آیند. برنامه‌های عملیاتی در این طرح عبارت‌اند از شناسایی و اولویت‌بندی نقاط دارای تصادف، تأمین الزامات ایمنی نقاط پر تصادف، مطالعه و تهیه طرح اجرایی نقاط پر تصادف در سطح کشور، تأمین اعتبار و اجرای طرح‌های ایمن‌سازی تهیه‌شده. بررسی‌های اولیه بیانگر آن است که پس از انجام فاز اول این پروژه، کاهش قابل‌توجهی در میزان تصادفات در این‌گونه نقاط رخ‌داده است و انجام مراحل بعدی پروژه مذکور، در دست پیگیری است.

انتقال دانش و تکنولوژی نوین با استفاده از توان علمی سازمان‌های بین‌المللی PIARK و IRF

انتقال دانش فنی روز و فناوری‌های نوین در زمینه حمل و نقل جاده ای و نگهداری راه از طریق بهره برداری فعال از سازمان‌های علمی بین‌المللی همچون مجمع جهانی راه (PIARC) و فدراسیون جهانی(IRF) راه از جمله اقدامات موثر در ارتقای توان فنی و تخصصی عوامل فعال در ستاد و ادارات کل استانی(صف) میباشد. در این راستا به صورت ذیل از اینگونه سازمانهای تخصصی بهره گیری شده است: ۱- اخذ مشاوره فنی از کارشناسان بین المللی عضو این دو سازمان تخصصی در موضوعات مختلف حمل ونقل جاده ای و راهداری ۲- گردآوری، انتشار و بهره‌برداری از ۳۰۰ گزارش فنی، راهنما و دستورالعمل های تخصصی در زمینه موضوعات مرتبط با ایمنی راه، سیستم های حمل و نقل هوشمند و شبکه راه‌ها، سیستم‌های ایمنی تونل در زمان بهره‌برداری، نگهداری پل‌ها و تونل‌ها، رویه‌های راه و روسازی، حمل و نقل چند وجهی، نگهداری زمستانی راه، مدیریت ریسک، ملاحظات محیط زیست و مدیریت بحران ۳- برگزاری حداقل ۲۱ کارگاه تخصصی با موضوعات مرتبط با حضور کارشناسان و متخصصان بین المللی حرفه‌ای از مجمع جهانی راه و IRF با حضور مدیران و کارشناسان ستاد و استان‌ها در موضوعات ذیربط با حمل و نقل و راهداری.

طرح توسعه کاربرد حفاظ‌ها و تجهیزات نوین ایمنی راه‌ها

حفاظ‌های ایمنی برای ایمن‌سازی حاشیه راه‌ها در قالب اتخاذ سیاست افزایش بخشندگی راه‌ها در محل‌های پرتگاهی کلیه انواع راه‌ها و میانه راهه‌ای آزادراهی و بزرگراهی از اهمیت بسیار بالایی برخوردار هستند. این‌گونه حفاظ‌ها بر اساس آئین‌نامه ایمنی راه‌ها نشریه ۲۶۷ باید دارای مشخصات لازم و استانداردهای بین‌المللی را دارا باشند. لذا در این راستا، نسبت به تهیه مشخصات و جزئیات فنی انواع حفاظ‌های فلزی و بتنی بلوک مفصلی اقدام شده و از طریق شورای عالی فنی امور زیربنایی حمل‌ونقل ابلاغ گردید. همچنین با همکاری مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی نسبت به کنترل و نظارت بر تولیدکنندگان حفاظ‌های بتنی بلوک مفصلی در جهت اطمینان از کیفیت و دوام این حفاظ‌ها اقدام شده است. اقدامات انجام‌شده سرمنشأ کاربرد حفاظ‌های ایمن‌تر و مقاوم‌تر در سطح راهه‌ای کشور بوده به‌نحوی‌که صرفاً طی دو سال گذشته بالغ‌بر پانصد کیلومتر از حفاظ‌های با فنّاوری جدید بتنی بلوک مفصلی در راهه‌ای کشور اجرا شده است. ازجمله آزادراه‌های تهران- قزوین و تهران- قم و... به‌سرعت مراحل تکمیلی نصب این‌گونه حفاظ‌ها را طی می‌نمایند.

طرح مدیریت سیستماتیک نگهداری رویه راه‌ها (PMS)

همچنین فنّاوری‌های تولید حفاظ‌های فلزی مقاوم سه موج و سوپر ریل نیز در کشور بومی‌سازی شده و کاربرد آن‌ها در نواحی موردنیاز ازجمله نواحی پرتگاهی متناسب با منابع اعتباری موجود، صورت پذیرفته است. همچنین ساخت و توسعه کاربرد انواع قطعات و رابط‌های ایمن‌سازی نواحی انتقالی پل‌ها نیز در داخل کشور بومی‌سازی شده و کاربرد آن‌ها در پروژه‌های جدید راه‌سازی و بهسازی راه‌ها الزامی و رایج گردیده است.

طرح انتزاع بخش راهداری از ادارات کل راه و شهرسازی و الحاق به ادارات کل حمل‌ونقل پایانه‌ها

طول راه‌های کشور شامل آزادراه، ‌ بزرگراه، ‌ اصلی، ‌ فرعی، ‌ روستایی در سطح کشور ۲۱۲۰۰۰ کیلومتر است و بیش از ۹۰ درصد از جابجایی بار و مسافر در کشور را حمل‌ونقل جاده‌ای بر عهده دارد. انسجام تشکیلاتی، مدیریت متمرکز و یکپارچه در نگهداری این شبکه گسترده از راه‌های کشور امری اجتناب‌ناپذیر است. پیش‌ازاین مسئولیت عملیات احداث راه‌ها، نگهداری راه‌ها و امور مدیریت مسکن و شهرسازی در استان‌ها تحت مدیریت مدیرکل راه و شهرسازی استان‌ها قرار داشت. این وضعیت سبب شده بود تا فعالیت‌های مرتبط با نگهداری راه‌ها تضعیف‌شده و از توجه لازم برخوردار نباشد.

لذا طرح انتزاع بخش راهداری از ادارات کل راه و شهرسازی و تشکیل ادارات کل راهداری و حمل‌ونقل جاده‌ای در استان‌ها از سوی وزارت راه و شهرسازی به شورای عالی اداری کشور ارسال گردید که پس از بررسی‌های صورت گرفته به تصویب آن شورا رسید. طی این ادغام کلیه وظایف، اختیارات، نیروی انسانی، اعتبارات، امکانات، تجهیزات، خودرو و ماشین‌آلات حوزه راهداری، در کوتاه‌ترین زمان ممکن با دقت و کیفیت مناسب و با همکاری کلیه عوامل ذی‌ربط از ادارات کل راه و شهرسازی انتزاع و به ادارات کل راهداری و حمل‌ونقل جاده‌ای الحاق گردیده و امور بهره‌برداری و نگهداری راه‌ها تحت مدیریت واحد قرار گرفت.

پس از انتقال حوزه راهداری به سازمان راهداری و حمل‌ونقل جاده‌ای، سازمان مذکور در جهت افزایش بهره‌وری (کارایی و اثربخشی) ‌ نسبت به اصلاح ساختار سازمانی، سازمان‌دهی پرسنل، ‌تجهیزات و ماشین‌آلات در سطح واحد راهدارخانه‌ها، ادارات شهرستان و ستاد ادارات کل استان‌ها بر اساس شاخص‌های معین اقدام نمود و اجرای کامل این طرح مهم و تأثیرگذار را با دقت و کیفیت مناسب، عملیاتی نمود.