بلیت‌های نجومی هواپیما در پیک تقاضای سفر، پیامدناآشنایی مسافران از ضوابط نرخ‌گذاری

قانون آزادسازی نرخ بلیت هواپیما اواخر سال ۸۹ و ذیل بند ب ماده ۱۶۱ قانون برنامه پنجم توسعه در مجلس به تصویب رسید و قرار بود از ابتدای سال سوم برنامه پنجم توسعه یعنی از ابتدای سال ۹۲ نسبت به آزادسازی کامل نرخ حمل و نقل هوایی اقدام شود، اما این قانون با بیش از دو سال و نیم تأخیر نسبت به زمان مقرر و از آذر ماه سال ۹۴ رسما در ۱۷۰ مسیر داخلی اجرا شد و شرکت‌های هواپیمایی دیگر مجبور به فروش بلیت‌ با نرخ‌های تکلیفی و مصوب نبودند.

یکی از اهدافی که این طرح به دنبال آن بود رقابت میان شرکت‌های هوایی و افزایش کیفیت خدمات بوده است؛ هدفی که اظهار نظر تحقق یافتن یا نیافتن آن نیازمند نظرسنجی‌های متعدد است.ا ما آنچه پس از آزادسازی نرخ بلیت هواپیما در ماه‌ها، روزها یا ساعات پرتقاضا برای سفر هوایی ملموس است افزایش قیمت‌های غیر متعارف است.

نرخ بلیت رفت و برگشت در یک سفر چند روزه می‌تواند حتی تا دو یا سه برابر تفاوت داشته باشد. متاسفانه این شائبه در میان مسافران وجود دارد که ایرلاین‌ها کاملا مدیریت شده و هماهنگ شده نسبت به فعالیت در فضای بعد از آزادسازی نرخ بلیت هواپیما فعالیت می‌کنند و از آنجا که تقاضای سفر هوایی بالا بوده و تعداد پروازها پاسخگوی نیاز بازار نیست، مسافران مجبورند از نرخ‌های موجود استفاده کنند.

این شائبه اما با تکذیب مدیران ایرلان‌ها همراه است و به گفته آنها تخلفات موجود در نرخ‌گذاری ناشی از نبود کنترل‌ها و نظارت بر سایت‌های غیرمجاز و در پاره‌ای موارد زد و بندهای میان آژانس‌های هوایی و نبود آگاهی لازم در میان مسافران است.

ضابطه نرخ‌گذاری بلیت هواپیما بهای تمام شده، تقاضای بازار، نوع هواپیما و زمان سفر است

سید محمدرضا موسوی، رئیس هیات مدیره شرکت هواپیمایی زاگرس در گفت‌وگو با خبرنگار پانا در پاسخ به این پرسش که چه ضابطه‌ای برای نرخ‌گذاری فروش بلیت هواپیما وجود دارد؟ اظهار کرد: نرخ‌گذاری فروش بلیت هواپیما بر اساس بهای تمام‌شده مسیر هوایی، تقاضای بازار و زمان سفر انجام می‌شود.

وی افزود:‌ شرکت‌های هوایی تابع ضوابطی هستند که از سوی سازمان هواپیمایی کشوری برای نرخ‌گذاری اعمال شده است و با احتساب شرایط شناور بسته به زمان سفر، نوع هواپیما، مسیر هوایی و تقاضای موجود بازار این نرخ در بین شرکت‌های هوایی متفاوت است.

بیش از ۶۵ درصد هزینه شرکت‌های هوایی ارزی است

رئیس هیات مدیره شرکت هواپیمایی زاگرس تصریح کرد:‌ بیش از ۶۵ درصد هزینه شرکت‌های هوایی ارزی است و در زمانی که نرخ ارز در نوسان باشد، این هزینه‌ها نیز متغیر خواهد بود.

وی افزود:‌ تامین قطعات هواپیما، عبور از فضای کشورها، هزینه‌های نشست و برخاست فرودگاهی‌، هندلینگ، سوخت،‌عوارض فرودگاهی مسافران، هزینه‌های نگهداری و تعمیر، آموزش و نشریات فنی هزینه‌هایی است که به صورت ارزی است و شرکت‌های هوایی را مجبور می‌کند تا نسبت به افزایش نرخ‌ها اقدام کنند.

موسوی با اشاره به افزایش هر ساله هزینه‌های تمام‌شده شرکت‌های هوایی تصریح کرد:‌ افزایش بهای تمام‌شده در حالی اتفاق می‌افتد که شرکت‌های هوایی تمایل دارند مشتریان خود را در سیستم هوایی نگه دارند و مایل به افزایش قیمت‌ها نیستند اما چاره‌ای جز تغییر نرخ‌ها در شرایط تغییرات قیمت ‌تمام شده ندارند.

حاشیه سود پائین شرکت‌های هوایی فرصت ارایه خدمات بهتر را سلب می‌کند

رئیس هیات مدیره شرکت هواپیمایی زاگرس تصریح کرد: شرکت‌های هوایی مایلند برنامه‌های توسعه‌ای خود را اجرا کنند، سود معقولی کسب کنند، حداقل تاخیر را داشته باشند و خدمات مناسبتری هم به مشتریان ارایه دهند اما در حالتی که سود این شرکت‌ها فاصله بسیار اندکی با هزینه‌های تمام شده آنها دارد، طبیعی است که فرصت ارایه خدمات مناسبتر نیز از دست می‌رود.

وی با اشاره به تخلفاتی که در فروش بلیت هواپیما صورت می‌گیرد، عنوان کرد:‌ اگر مشتریان بلیت خود را از آژانس‌های معتبر یا شرکت‌های هوایی خریداری کنند نرخ بلیتی که به دست آنها می‌رسد با ضوابط نرخ‌گذاری است اما متاسفانه ورود سایت‌های غیر‌مجاز و غیرقانونی موجب شده استتا نوعی واسطه‌گری و دلالی در خرید و فروش بلیت‌های هوایی صورت گیرد و قیمت‌های نجومی به مشتریان اعلام شود که به هیچ عنوان با نرخ مصوب خطوط و شرکت‌های هوایی تطابق ندارد.

مردم بلیت‌های هواپیما را ازسایت شرکت‌های هوایی خریداری کنند

رئیس هیات مدیره شرکت هواپیمایی زاگرس به مردم پیشنهاد کرد هنگام خرید بلیت هواپیما حتما از سایت شرکت‌های هوایی یا آژانس‌های معتبر به خرید بلیت هواپیما اقدام کنند.

وی گفت: این که مسافربا جست‌وجوی بلیت ارزان یا گران در اینترنت به سایت‌های غیرمجاز وصل شود و از آنها خرید کند نه ایمن است و نه به صرفه و طبیعی است که برخی مشتریان با نرخ‌های غیرمعقولی مواجه می‌شوند که به هیچ عنوان با ضوابط شرکت‌های هوایی برای نرخ‌گذاری تطابق ندارد و سود سرشار آن نیز نصیب شرکت‌های هوایی نمی‌شود.

موسوی با اشاره به اینکه در موارد بسیاری سوء استفاده‌هایی از مردم صورت گرفته است، گفت:‌ گزارش‌های بسیاری از فروش تقلبی بلیت و دریافت وجه به صورت اینترنتی وجود دارد که با پیگیری‌های حقوقی هم منجر به احقاق حقوق مسافران نشده است؛ بنابراین مردم باید هوشمندانه و با رعایت ضوابط ایمنی به خرید بلیت‌های اینترنتی اقدام کنند.

سود فروش‌های غیرقانونی به جیب شرکت‌های هوایی نمی‌رود

وی با اشاره به واسطه‌گری و دلالی در خرید و فروش بلیت هواپیما و وجود نرخ‌های کاذب و غیرواقعی، تصریح کرد:‌ در پاره‌ای موارد نیز برخی آژانس‌ها تعدادی از بلیت‌های خطوط هوایی شرکت‌های مختلف را خریداری و به آژانس‌های دیگر هوایی می‌فروشند و در این دست به دست شدن ، نرخ‌های بیش از نرخ‌ مصوب برای مصرف‌کننده اعمال می‌شود که البته چندان نیز قابل پیگیری نیست و سود آن نیز به شرکت‌های هوایی نمی‌رسد.

رئیس هیات مدیره شرکت هواپیمایی زاگرس عنوان کرد:‌ توصیه ما به مردم این است که مسافران به سایت مستقیم شرکت‌های هوایی مراجعه کنند. اگرچه آژانس‌های هوایی کمک و بازوی مناسبی برای فروش و کمک به مردم در تهیه بلیت هستند، به دلیل نبود نظارت و امکان سوء‌استفاده تخلفات زیادی در برخی از آنها صورت می‌گیرد.

موسوی اظهار کرد:‌ گزارش‌های زیادی در فرودگاه‌ها از خریدهای اینترنتی وجود دارد که به دلیل واقعی نبودن بلیت، هم امکان سفر برای مسافر وجود نداشته و هم وجه پرداختی غیرقابل برگشت شده است.

۴۰ درصد صندلی‌های پرواز درساعات کم تقاضا خالی است

وی افزود: به طور معمول در فصل‌های کم‌تقاضا برای سفر هوایی حدود ۴۰ درصد صندلی‌های پرواز خالی است و شرکت‌های هوایی نرخ‌هایی را به مشتریان ارایه می‌دهند که با نرخ بلیت قطار برابری می‌کند.

رئیس هیات مدیره شرکت هواپیمایی زاگرس تصریح کرد:‌ کاهش تعداد مسافران به طور قطع به زیان شرکت‌های هوایی است و کاهش قیمت در روزها و هفته‌های کم‌تقاضا در نهایت به نفع مصرف‌کننده نیست.

موسوی تصریح کرد: نرخ حواله برای دلار در روز گذشته ۴ هزار و ۵۶۰ تومان بوده است و هنوز در محاسبات ما نرخ دلار ۳ هزار و ۵۰۰ تومان محاسبه می‌شود، درحالی که نرخ ارز در بازار آزاد بیش از این ارقام است.

وی با اشاره به مشکلاتی که برای بازگرداندن ارز فروش بلیت وجود دارد، ادامه داد:‌ پروازهای ایران در عراق تهدید به لغو شده‌اند به دلیل آنکه شرکت‌های هوایی نمی‌دانند باید از چه محلی ارز بخرند و به عراقی‌ها تحویل دهند.

نرخ ارز عامل بازدارنده برای مسافران سفرهای خارجی نیست

رئیس هیات مدیره شرکت هواپیمایی زاگرس در خصوص پیش‌بینی خود از کاهش سفرهای خارجی به دلیل گرانی ارز و عوارض خروج در نوروز امسال گفت:‌ بعید به نظر می‌رسد که نرخ ارز عاملی بازدارنده برای علاقه‌مندان به سفرهای خارجی باشد و با توجه به اینکه بیشتر افرادی که سفرهای خارجی متناوب دارند چندان نگران افزایش نرخ ارزها نیستند.

وی تاکید کرد:‌ افزایش عوارض خروج از کشور اگر با هدف جذب گردشگر و مسافر در درون کشور تعیین شده است سیاستی ناکارآمد خواهد بود و باید ابتدا زیرساخت‌های گردشگری در کشور فراهم شود تا این جاذبه‌ها مسافران را به شهرها و مکان‌های توریستی کشور جلب کند.

موسوی تصریح کرد:‌ براساس سیاست آزادسازی نرخ بلیت، شرکت‌های هوایی فرمولی معین برای تعیین قیمت دارند که بسته به نوع هواپیما، زمان پرواز ، مسیر تردد، تقاضای بازار و هزینه‌های تمام‌شده شرکت‌های هوایی تعیین می‌شود و سازمان هواپیمایی کشور نیز بر آن نظارت دارد. البته ثباتی در قیمت‌تمام شده وجود ندارد و متاسفانه هزینه‌های تمام شده به دلیل تغییرات نرخ ارز، هزینه‌های پرسنلی ، هزینه‌های تعمیر و نگهداری درحال تغییر و افزایش است و نتیجه آن شده است که مردم در سفرهای نوروز و تعطیلات به جای آنکه با خاطر آسوده به سفر بروند باید نگران افزایش قیمت‌هایی باشند که به طور معمول به دلیل شرایط ناوگان هوایی کشور به آنها تحمیل می‌شود.

رئیس هیات مدیره شرکت هواپیمایی زاگرس اظهار کرد:‌ هزینه‌های پرسنلی و نرخ خدماتی که شرکت‌های هوایی از دولت دریافت می‌کنند این امکان را که شرکت‌های هوایی سود معقولی به دست آورند، غیرممکن کرده است و به طور معمول صنعت هوایی در جهان نیز صنعتی کم سود و با حجم سرمایه‌گذاری بالاست.

جلوگیری از تخلفات بلیت فروشی با نظارت چندین دستگاهها شدنی است

وی در خصوص نظارت‌ها نیز گفت:‌ همکاری مجموعه‌ای از دستگاه‌ها از جمله پلس فتا، وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات ،سازمان تعزیرات و سایر دستگاه‌ها و گزارش‌گیری آنها موجب می‌شود تا تخلفاتی که در این حوزه وجود دارد به حداقل ممکن کاهش یابد.

موسوی تصریح کرد: سازمان هواپیمایی کشوری به تنهایی قادر به برخورد و کنترل تخلفات نیست و به حمایت سایر دستگاه‌ها در این زمینه نیازمند است اما متاسفانه توجه‌ به مشکلات این حوزه در ایام خاص متمرکز است و به ریشه‌یابی و کنترل آن در سایر ماه‌های سال بی توجهی صورت می‌گیرد.

تنها واسطه‌ها از آشفته بازار بلیت‌فروشی هواپیما منتفع می‌شوند

محمود رسولی نژاد رئیس هیات مدیره سابق شرکت فرودگاه‌های کشور نیز در گفت وگو با خبرنگار پانا، تصریح کرد:‌ نرخ گذاری بلیت هواپیما شناور است و با توجه به شرایط بازار نرخ‌ها تعیین می‌شود.

وی افزود: ناظر بر شرکت‌های هوایی نیز تنها سازمان هواپیمایی کشوری است .البته تعزیرات و سازمان بازرسی نیز در صورت شکایت به موضوع تخلفات رسیدگی می‌کنند.

رییس هیات مدیره سابق شرکت فرودگاه‌های کشور خاطرنشان کرد:‌ در ایام غیرپیک شرکت‌های هوایی تنها با یک سوم قیمت بلیت خود را به فروش می‌رسانند و تعداد صندلی‌های خالی در پروازها نیز قابل توجه است. طبیعی است که مصرف‌کننده‌ دائمی خطوط هوایی خواستار آن است که خدمات مناسب را دریافت کند، حتی اگر مجبور باشد که بهایی بیشتر در ماهها و هفته‌های پرتقاضا و پرتردد پرداخت کند.

وی با اشاره به سوء‌استفاده‌هایی که در فروش بلیت هواپیما صورت می‌گیرد، تصریح کرد:‌ واقعیت این است که سود گران فروشی نرخ بلیت به جیب شرکت‌های هوایی نمی‌رود و این واسطه‌ها هستند که از این آشفته بازار سوء‌استفاده می‌کنند.

میانگین سن هواپیماها کاهش یافته و کیفیت خدمات نیز بهتر شده است

رسولی‌‌نژاد در پاسخ به این پرسش که شناورسازی نرخ بلیت منجر به بهبود کیفیت خدمات هوایی از سوی شرکت‌ها شده است؟ خاطرنشان کرد:‌ میانگین سن هواپیماها با خرید‌های جدید کاهش یافته است و کیفیت نیز در حال افزایش است.

وی با بیان اینکه صنعت هوایی در جهان صنعت سودآوری نیست،‌ اظهار کرد:‌ ریسک این صنعت در جهان بالاست و ضمن نیاز به سرمایه گذاری بالا و هزینه‌های تمام شده گزاف با گران شدن یا هزینه‌های مازاد این شرکت‌ها نیز مواجه است و به طور معمول نرخ‌گذاری آن شناور و بسته به تقاضا تعیین می‌شود.