گزارش پانا از بحران آب و راهکارهای مدیریت مصرف:
واقعی‌سازی قیمت آب، مصرف را کنترل می‌کند؟
تهران (پانا) - بحران آب به دغدغه‌ای جهانی بدل شده است، در همه جای دنیا به مساله واقعی شدن قیمت آب توجه شده و به همین دلیل لازم است که در ایران نیز این موضوع مورد توجه قرار گیرد و آب به‌عنوان یک ماده کمیاب، مورد اهمیت تمام مشترکان واقع شود.
در حال حاضر موضوع واقعی‌سازی قیمت آب در تمام کشورها مطرح است، چراکه تمام دولتمردان معتقدند تنها با واقعی شدن قیمت آب می‌توان ارزش اقتصادی آن را آشکار کرد و با این مساله موجب صرفه‌جویی آب نیز خواهد شد.
سیاست وزارت نیرو برای کنترل مصرف آب
در سال‌های اخیر وزارت نیرو سیاستی را در پیش گرفته که مشترکانی که کمتر از الگو مصرف می‌کنند، مورد تشویق واقع شده و مشترکانی که بیش از الگو مصرف می‌کنند؛ چندین برابر بیش‌تر از مبلغ فعلی پرداخت کنند که این مساله می‌تواند راهی برای حل مسأله‌ی اقتصاد آب کشور باشد.
برخی کارشناسان حوزه آب معتقدند تعرفه، وسیله‌ای برای مدیریت مصرف است و زمانی که با استفاده از ابزار تعرفه بتوان مشترکان پرمصرف را برای پیوستن به الگوی مناسب مصرف تشویق کرد طبیعتاً در بلندمدت خود را از صرف منابع فراوان برای احداث نیروگاه برحذر داشته‌ایم. هرچند ممکن است در کوتاه مدت درآمدهای این بخش کاهش پیدا کند ولی در آینده، این مهم منفعت اصلی صنعت برق ایران خواهد بود.
قیمت آب پلکانی و سالیانه به قیمت‌های واقعی نزدیک شود
حمیدرضا صالحی، نائب رئیس کمیسیون انرژی اتاق بازرگانی ایران در گفت وگو با پانا اظهار کرد: «قیمت آب باید به صورت سالانه و پلکانی افزایش یابد.افزایش قیمت می‌تواند یکی از راهکارها برای کنترل مصرف باشد و همانند برق، کم‌مصرف‌ها رقم پائین و پرمصرف‌ها ارقام بالاتر پرداخت کنند.»
وی افزود: «در گذشته‌ها در برخی از مناطق تفکیک آب تصفیه‌شده و آب شستشو وجود داشت و اکنون نیز همانند برخی از کشورها از جمله ترکیه امکان جداسازی آب شرب و شستشو وجود دارد و باید آن را اجرایی کرد.»
واقعی‌سازی قیمت آب توجیه صنایع برای حرکت به سمت مصرف بهینه آب
صالحی عنوان کرد: «در صنایع نیز به اذعان مسئولان بخشی از آب متعارف به مصرف می‌رسد که بخش عمده آن صرف خنک‌سازی می‌شود. واقعی‌سازی قیمت آب تنها راهکاری است که موجب می‌شود صنایع به سمت استفاده درست از آب و بهره‌گیری از شیوه‌هایی حرکت کنند که راندمان را افزایش داده و میزان مصرف آب را کاهش می‌دهد.»
وی درباره الزام‌های قانونی برای مدیریت مصرف آب عنوان کرد: «در صنایع تنها قیمت است که می‌تواند بهینه‌سازی در مصرف آب را وارد مراحل اجرایی کند.وقتی هیات مدیره شرکت‌های صنعتی می‌بیند آب ارزان است پروژه‌های بهینه‌سازی را وارد مراحل اجرایی می‌کنند.»
صالحی با اشاره به مصرف بالای آب در کشاورزی افزود: «بسیاری از محصولات کشاورزی در ایران با میزان بالایی از آب آبیاری می‌شوند در حالی که در برخی از کشورها با 10 لیتر آب،گوجه تولید می‌کنند در ایران این میزان بیش از 30 لیتر است.»
نائب رئیس کمیسیون انرژی اتاق بازرگانی ایران اظهار کرد: «کشوری مانند ایران که خشکسال است نباید صادرکننده محصولات کشاورزی باشد اما مطابق با آمار فائو در سال 2020 با وجود خشکسالی، ایران در تولید 7 محصول کشاورزی جزو 5 کشورنخست جهان بوده است.»
حق‌آبه کشاورزی واقعی شود
وی عنوان کرد: «ارزش آب کشاورزی در قالب حق‌آبه باید به قیمت‌های واقعی نزدیک شود. آب باید در بورس عرضه شود و قیمت واقعی آن تعیین شود تا کشاورزان نیز ارزش آب را بدانند و بهره‌وری در مصرف آب با استفاده از روش‌های نوین کشاورزی و مکانیزاسیون را اجرایی کنند.»
صالحی خاطرنشان کرد: «کنتورهای چاه‌های کشاورزی باید مکانیزه و هوشمند باشد و مصرف واقعی را نشان دهد اما اکنون میزان واقعی مصرف مشخص نیست. مزیت باید جای هدردهی در بخش کشاورزی را بگیرد اما تنها 12 درصد از کنتورهای آب در بخش کشاورزی هوشمند هستند و بسیاری از استان‌ها هنوز هوشمند نشده‌اند.»
مقاومت‌های پیش‌رو در مسیر واقعی‌سازی قیمت آب
وی اظهار کرد: «در مورد واقعی‌سازی قیمت آب در بخش شرب،صنعت و کشاورزی ممکن است مقاومت‌هایی وجود داشته باشد اما باید برای توسعه و رشد این مقاومت‌ها را کنار زد و با پیش‌بینی مشوق‌هایی از آب در تمامی بخش‌ها به درستی استفاده کرد.»
نائب رئیس کمیسیون انرژی اتاق بازرگانی ایران اظهار کرد: «همواره برای رشد و توسعه ممکن است مقاومت‌هایی وجود داشته باشد باید مشوق‌ها را به خوبی به کار گرفته و از منابع به درستی استفاده کرد. استفاده از روش‌های بهینه در مصرف از اتلاف جلوگیری می‌کند.»
براساس این گزارش وقتی صحبت از حکمرانی آب می‌شود در واقع منظور استفاده از سیستم‌های سیاسی، اجتماعی و اقتصادی است که برای مدیریت بهینه منابع آب و ارائه خدمات در حوزه آب مورد استفاده قرار می‌گیرند.
نظام تعرفه‌گذاری آب در ایران مشابه سایر حامل‌های انرژی، نظامی مبتنی بر پرداخت یارانه است؛ به عبارت دیگر، هزینه‌های تمام شده تولید، تصفیه و توزیع آب بسیار فراتر از بهایی است که دولت از مشترکان دریافت می‌کند و مابه‌تفاوت این عدد در قالب یارانه انرژی توسط دولت از منابع بیت‌المال پرداخت می‌شود.
این نظام تعرفه به گونه‌ای است که به تمام مصرف‌کنندگان یارانه تعلق می‌گیرد و با افزایش میزان مصرف مشترکان، میزان یارانه پنهان دریافتی نیز افزایش می‌یابد. به این ترتیب، انگیزه ای برای کاهش مصرف نزد مشترکان پرمصرف وجود نخواهد داشت.
دادن یارانه پنهان به مشترکان از سوی دولت یکی از مسائلی است که موجب ناچیز بودن بهای آب، فاصله معنادار قیمت فروش با قیمت تمام‌شده و مصرف بی‌رویه این کالای گران و حیاتی شده است. هنگامی که نظام تعرفه‌گذاری مبتنی بر یارانه باشد، مصرف بیش‌تر زمینه دریافت بیش‌تر پول از خزانه ملی را به همراه دارد. به معنای دیگر هرچه پرمصرف‌تر باشیم، سهم بیش‌تری از یارانه را به خود اختصاص می‌دهیم.
همین موارد موجب شد که متولیان امر تجدیدنظر در شیوه تعرفه‌بندی آب را در دستور کار بودجه‌ریزی سال ۱۴۰۱ قرار دهد. در چارچوب اجرای مصوبه هیئت وزیران (ابلاغ آیین نامه اجرایی بند ی تبصره ۸ قانون بودجه سال ۱۴۰۰) مشترکانی که بیش‌تر از الگوی مصوب، مصرف آب داشته باشند به صورت پلکانی مشمول اصلاح تعرفه متناسب با مصرف می‌شوند و تعرفه مشترکانی که نسبت به رعایت الگوی مصرف آب اقدام کنند مشمول هیچ گونه تغییری نمی‌شود و از نرخ‌های یارانه‌ای برخوردار می‌شوند. نرخ‌های اصلاحی پلکانی مشترکان بالای الگوی مصرف نیز به نحوی است که یارانه پرداختی به مشترکان خوش مصرف را جبران کند.این اقدام اگرچه گامی رو به جلو است اما تا رسیدن به شرایط مطلوب فاصله بسیار وجود دارد.
ارسال دیدگاه