ایرانیان شب یلدا را تا سپیده صبح به جشن می‌گذراندند
تهران (پانا) - از گذشته‌های دور، ایرانیان شب یلدا یا شب چله را تا سپیده صبح در گرد آتش، به جشن می‌گذراندند و با میوه‌هایی همچون انار، خرمالو، هندوانه، سیب و به از میهمانان خود پذیرایی می‌کردند.
امروزه، با وجود این که به واسطه زندگی ماشینی و روزمرگی های بزرگ و کوچک میان مردم ایران و سنت ها و آداب و رسوم گذشته فاصله افتاده است، ولی همچنان می توان نمودهایی از سنت های ایران باستان را در مناسبت هایی نظیر شب یلدا ملاحظه کرد.
جشن چله یا جشن یلدا، امروزه هم، با گرد هم آمدن و شب نشینی اعضای خانواده و فامیل برگزار می شود. آیین این شب، تناول انواع آجیل مخصوص، انار، هندوانه و شیرینی و میوه های متنوع است که همه جنبه نمادین دارند و نشان فراوانی، برکت، تندرستی و شادکامی هستند.
در این شب تفأل به دیوان حافظ شیرازی مرسوم است و بزرگان جمع با داستان سرایی و متل‌گویی، کوچک تر‌ها را بر سر ذوق می آورند و با حکایت هایی از گذشتگان آشنا می کنند. به باور ایرانیان باستان، یلدا شبی است که تا سپیده صبح باید در پرتو نور و آتش بگذرد تا اهریمن فرصت دژخویی و تباهی نیابد.
شب یلدا در باور ستاره شناسان
مراسم شب چلّه یا شب یلدا یکی از قدیمی ترین جشن های ایرانی است. یلدا به فاصله زمانی میان غروب آفتاب در ۳۰ آذر ماه آخرین روز پاییز تا طلوع آفتاب در اول دی ماه نخستین روز زمستان گفته می‌شود. کلمه چلّه هم مخفف واژه چهل و صرفاً نشان دهنده گذشت یک دوره زمانی معین است.
ایرانیان باستان با استفاده از تجربیات و توانایی هایی که داشتند، فعالیت های خود را با گردش خورشید و تغییر فصول و بلندی و کوتاهی روز و شب و حرکت و قرار ستارگان تنظیم می کردند.
چله بزرگ از اولین روز دی ماه که خرم روز نام دارد، تا دهم بهمن ماه که جشن سده است، محاسبه می شود و در این ایام شدت سرما بیشتر است، سپس چله کوچک فرا می رسد که از دهم بهمن ماه تا بیستم اسفند ماه به طول می انجامد و در این ایام کم کم از شدت سرما کاسته می شود.
رسم و رسومات و سفره شب یلدا
همان طور که گفتیم ایرانیان از گذشته های دور تا به امروز، در شب چله یا همان یلدا دور هم جمع می شوند و این شب را تا سپیده دم جشن می گیرند؛ سفره و تزیینات شب یلدا یکی از اصلی ترین رسومات این شب است.
تفال به دیوان حافظ
از رسم های کهن و بی مانند شب یلدا، تفأل به دیوان حافظ است. همان طور که می دانید، اغلب رسم و رسومات و آیین های شب چله، میراثی از فرهنگ چند هزار ساله ایرانیان است، ولی تفأل به حافظ در شب یلدا در سده های اخیر به دیگر رسوم شب یلدا افزوده شده است و قصه گویی بزرگترهای خانواده و فامیل بر دور خوان یلدا هم از دیگر آیین های ایرانیان در این شب است که خاطرات شیرینی برای کودکان رقم می زند.
میوه های شب یلدا
هندوانه میوه ای خنک و تابستانی است به همین دلیل یادآور گرمای تابستان و حرارت خورشید است. باور ایرانیان بر این بوده است که اگر مقداری هندوانه در شب یلدا خورده شود، در سراسر زمستان، سرما و بیماری بر افراد غلبه نخواهد کرد و البته این باور، با توجه به خواص و ویتامین هایی که هندوانه دارد، عجیب و دور از ذهن نیست. هم چنین در شب یلدا معمولاً هندوانه را به صورت مدور و چون خورشید برش می زنند تا یادآور گرمای تابستان و فرونشاندن عطش باشد.
انار سرخ در سفره شب یلدا نشانه ای برای زایش و تولد و شادی است. هم چنین انار میوه ای خون ساز است و به کسانی که پریده رنگ هستند و دچار کم خونی اند، توصیه می‌شود آب انار بنوشند. انار باعث تقویت سیستم دفاعی بدن و افزایش انرژی و تصفیه خـون می شود و رنگ رخساره را شاداب می کند؛ به همین دلیل انار را نماد زایش و شادی می دانند.
آجیل شب یلدا اغلب طعم شیرینی دارد و شامل پسته، بادام، فندق و گردو هم می شود. در بعضی مناطق از میوه های خشک نیز به عنوان آجیل شب چله استفاده می کنند. دانه های آجیل سرشار از کالری و ویتامین و مواد معدنی هستند و به سلامت عمومی بدن کمک می کنند؛ هر چند که حتماً باید در حد تعادل مصرف شود.
دانش آموز خبرنگار: محمد مهدی کاظمی
ارسال دیدگاه