محیط زیست و تنوع زیستی

۱۵خرداد روز جهانی محیط زیست و از۱۶تا ۲۲ خرداد را هفته جهانی محیط زیست نامیده اند شعار محوری هفته محیط زیست سال ۱۴۰۲" نهضت ملی کاهش آلودگی های پلاستیکی" است.

توسعه شهرنشینی، گسترش زمین های کشاورزی، قطع بی رویه درختان و نابودی جنگل ها به بهانه جاده کشی، احداث سدهای متعدد با توجیه تامین آب شرب و به دنبال آن خشک شدن تالاب ها و رودخانه ها، انقراض گونه های گیاهی و جانوری، بروز پدیده های جدید مانند گرد و غبار و وقوع توفان های مختلف دریایی و خشکی پیامد زندگی شهرنشینی و زیاده خواهی انسان از طبیعت است. موضوع آلودگی محیط زیست یکی از مهمترین معضلاتی است که انسان معاصر را با چالش‌های جدی روبه‏‌رو کرده است.

این مسأله از آن جهت دارای اهمیت است که علائم تهدیدکننده حیات، آشکار شده و نسل حاضر و آینده را به دلیل آلودگی‌های گسترده زیست محیطی، با تهدید مواجه کرده است. از سوی دیگر، انسان بدون داشتن محیط زیستی امن و سالم، قادر نخواهد بود به زندگی طبیعی خود ادامه دهد. به همین جهت، حفظ و حمایت از محیط زیست و سالم نگه داشتن آن، به عنوان یکی از مهمترین نیازهای اساسی برای ادامه حیات، مورد توجه و عنایت همگان قرار گرفته است.

با نگاهی به وضعیت فعلی محیط زیست، درمی‏ یابیم که انسان‌ها در بهره‏‌برداری از طبیعت و محیط زیست به مسؤولیت خود در حفظ و حراست از آن به درستی عمل نکرده‌‏اند. شاهد این سخن، بحران عظیمی است که محیط زیست دچار آن شده است. تخریب و نابودی روزافزون جنگل‌ها و مراتع، نابودی گونه‏‌های نادر گیاهی و جانوری، آلودگی آب، خاک و هوا، استفاده از سلاح‌های هسته‌ای و شیمیایی، ورود مواد نفتی و آلاینده‏‌های دیگر مانند فاضلاب کارخانه‌‏ها و مجتمع های صنعتی به رودخانه‌ها و دریاها، آسیب دیدن لایه ازن، باران‌های اسیدی، مصرف روزافزون سوخت‌های فسیلی، استفاده بی‏‌رویه از سموم دفع آفات نباتی و ده‏‌ها عامل آلوده‏‌کننده دیگر که نام بردن از آن‌ها فقط بر تلخ کامی و ناراحتی انسان می‌‏افزاید، گویای این واقعیت مهم است که بشر در داد و ستد خود با محیط زیست، راه خطرناک و مهلکی را در پیش گرفته که نتیجه آن چیزی جز به خطر افتادن سلامت و حیات انسان و دیگر موجودات نخواهد بود.

اندکی تأمل و تفکر در آمارهایی که همه روزه در مورد وضعیت محیط زیست بیان می‏‌شود، کافی است تا انسان خود را بر لب پرتگاهی احساس کند که ساخته و پرداخته خود اوست. انسان به عنوان جزئی از این جهان، باید با دیگر مخلوقات خداوند همکاری سازنده و پایدار داشته باشد. محیط زیست و طبیعت، محلی است که انسان در آن متولد شده و رشد و نمو کرده است و گهواره انسان محسوب می‏‌شود. بدین سبب، باید به گونه‏‌ای با آن رابطه برقرار کند که ضمن برخوردار شدن از مواهب طبیعی، در حفظ سلامت و پایداری آن نیز بکوشد.

آلودگی محیط زیست بر کیفیت و چرخه طبیعی اثر می گذارد و پیامدهای زیان‌باری برای زندگی انسان، حیوان، گیاه و بناها دارد. در جهان امروز، مسئله آلودگی، یکی از مهم ترین و حادترین مشکل تمدن انسانی است و نقش انسان در آلودگی محیط زیست بسیار چشم گیر است. طبیعت، برای بقای نسل بشر آفریده شده است و پیوندی ناگسستی میان انسان و طبیعت وجود دارد.

جنگل، از ثروت های طبیعی و از عناصر مهم حیات وحش هر زمینی به شمار می آید. با قطع درختان و نابودی جنگل ها، به پیشروی آب باران در زمین های صاف، کمک و هموار و در نتیجه از ذخیره شدن آب در خاک جلوگیری می شود و به دنبال آن، فرسایش منابع طبیعی آغاز می شود.

محیط زیست در دنیای امروز، امری تفکیک ناپذیر از همه حوزه های فعالیت انسانی، اعم از سیاست، اقتصاد، امنیت، فرهنگ و ... است. تاثیرات زیست محیطی به سبب محدودیت منابع در جهان و غیرقابل تجدید بودن بسیاری از آنها، دیگر محدود به داخل مرزهای کشور نیست و دولت‌ها نمی‌توانند به آزادی گذشته و مستقلاً در خصوص بهره برداری از منابع داخل مرزهای خود تصمیم‌گیری کنند، چرا که آثار و تبعات این تصمیم‌گیری‌ها به دیگر مردم جهان نیز باز خواهد گشت.

بهتر است به خود و فرزندانمان بیاموزیم محیط زیست اطراف ما فقط برای ما و استفاده بی‌رویه ما نیست و به آیندگان و تمام موجودات هستی تعلق دارد.

دانش آموز خبرنگار*