آیین‌های قوم ترکمن خراسان شمالی در ماه رمضان
بجنورد(پانا) - در ماه رمضان، ماهی که فضایل بسیاری دارد و سراسر خیر و ثواب است، در بین مسلمانان اهل سنت نیز این ماه باشکوه قدر دانسته می شود و اهتمام بیشتری جهت برگزاری عبادات آن صورت می‌گیرد.
به گزارش فارس، قبل از شروع این ماه به مدت سه روز و همچنین در زمان افطار، هر خانواده مخصوصاً در روستاها با پخت غذاهای سنتی و نان‌های محلی از مهمانان این ماه در مساجد پذیرایی می‌کنند.
آیین «یا رمضان»
ترکمن‌ها در شب چهاردهم ماه مبارک رمضان مراسمی تحت عنوان «یا رمضان» دارند که به شکرانه نیمه شدن این ماه و نعمتی که از آن برخوردار بوده‌اند آن را برگزار می‌کنند.
این مراسم بدین ترتیب است که بعد از نماز عشاء و تراویح گروهی از جوانان و نوجوانان به رهبری پیش‌نماز مسجد بر در خانه‌ها رفته و رهبر این گروه اشعاری را در ستایش این ماه می‌خواند و دیگران «الله» می‌گویند. صاحب‌خانه نیز مبلغی پول یا شیرینی می‌دهد که در پایان بین گروه این مراسم تقسیم می‌شود و پیام کلی یا رمضان این است که ماه نیمه شد و برای نیمه دیگر همت کنید.
همچنین در این ماه ادای فطریه با عنوان «باش پیطره» مرسوم است که تا قبل از فرارسیدن عید فطر مبلغی از قوت غالب از سوی بزرگان دین اعلام می‌شود که برای هر فرد از اعضای خانواده به یک نیازمند و یا به برگزارکنندگان نمازها و عبادات ماه مبارک پرداخت می‌شود.
شب قدر در بین مردم ترکمن
از نظر اهل سنت شب قدر بعد از بیستمین روز از ماه مبارک رمضان است و همه بر این باورند که هر شبی از این شب‌های بعد بیستم، می‌تواند شب قدر باشد اما شب ۲۷ ماه رمضان از اهمیت و احترام خاصی در بین اهل سنت و ترکمن‌ها برخوردار است که در این شب با سفره‌های رنگارنگ از هم پذیرایی کرده و در شب‌زنده‌داری همت بیشتری می‌کنند.
در میان اهل سنت دو رسم مهم باهدف قیام داشتن یا شب‌زنده‌داری در این ماه پربرکت انجام می‌شود که برگزاری نماز تراویح و ختم قرآن است که به‌صورت تکی و یا به‌صورت دسته‌جمعی برگزارشده که این دو سنت از صدر اسلام به‌عنوان سنت پیامبر (ص) به‌جا آورده می‌شود.
خال محمد آخوند سرفراز، مدیر حوزه علمیه هدایتی روستای کلاته ابریشم و یکی از علمای برجسته اهل سنت شهرستان رازوجرگلان درباره برپایی«نماز تراویح» در بین مسلمانان اهل سنت اظهار کرد: برپایی نماز تراویح و ختم قرآن را پیامبر اسلام حضرت محمد (ص) از صدر اسلام آغاز کرده و در ماه رمضان سه شب نماز تروایح را به همراه مسلمانان برگزار کرده‌اند.
وی گفت: یاران پیامبر هر شب بیست رکعت نماز تراویح و ختم قرآن را به‌عنوان سنت پیامبر خدا شروع کردند و اکنون در بین اهل سنت ادامه دارد.
آخوند سرفراز ادامه داد: پیامبر اسلام حدیثی دارد که می‌فرماید، اگر آدمی روز ماه رمضان را روزه بدارد و شب‌ها را به قیام و شب‌زنده‌داری بگذراند مورد مغفرت خداوند قرار می‌گیرد که برپایی نماز تراویح و ختم قرآن نیز برای شب زنده نگه‌داشتن است.
آخوند سرفراز در خصوص ختم قرآن نیز گفت: نماز تراویح نیز یک سنت دیگر پیامبر است که پیامبر (ص) مسلمانان را به تلاوت و ختم کردن قرآن بخصوص در ماه مبارک رمضان بسیار توصیه کرده‌اند که اهل سنت در قالب نماز تراویح ختم قرآن دارند.
وی گفت: نماز تروایح همان‌طور که گفته شد بیست رکعت است که بعد از نماز عشا بجا آورده می‌شود که اکثراً در بین مردان و زنان مسن به‌صورت جماعت در مساجد خوانده می‌شود و در بین بانوان جوان به‌صورت تک‌نفره در منازل خوانده می‌شود.
مدیر حوزه علمیه هدایتی افزود: ختم قرآن همراه نماز تراویح در بین مسلمانان اهل سنت با تعیین زمان‌های خاص در مساجدی که فضای آن بزرگ‌تر باشد و همه اهالی روستا را در خود جای دهد برگزار می‌شود و بعد از تعیین زمان ختم قرآن برخی افراد هر شب یک جزء قرآن همراه با نماز تراویح و به مدت سی شب برگزار می‌کنند و یا برخی امامان جماعت آن را به ۱۰، ۸ یا ۶ شب تقسیم می‌کنند.
این عالم دینی اهل تسنن در ادامه بیان کرد: به‌عنوان‌مثال برای کسانی که ۸ شب را برای ختم قرآن تعیین کرده‌اند هر شب ۴ جز از قرآن کریم، توسط قاری روستا و امام جماعت خوانده می‌شود.
وی گفت: در زمان‌های گذشته به جهت کم بودن حافظ قرآن در سه یا چهار شب ختم قرآن انجام می‌شد و حافظان و قاری قرآن در ماه مبارک رمضان در پنج الی ۶ مسجد و محل به ختم قرآن می‌پرداختند که به شکر خداوند امروزه حافظان کلام خدا زیاد هستند و هر روستا و محل، خود حافظان قرآن دارد، بنابراین سنت ختم قرآن به شب‌های زیادتری تقسیم می‌شود.
آخوند سرفراز اظهار کرد: در بین مسلمانان اهل سنت بخصوص اهل سنت خراسان شمالی این دو عمل در ماه رمضان در حال اجرا است و مدت ۵ سال است که در مسجد روستای گرکز نماز تراویح همراه با ختم قرآن برگزار می‌شود.
آخوند رحیم استوان یکی از علمای روستای گرکز و برگزارکننده نماز تراویح و ختم قرآن نیز گفت: به مدت پنج سال است که به‌صورت گسترده در این روستا نماز تراویح همراه با ختم قرآن برگزار می‌کنیم.
وی افزود: در این مسجد هرسال در ماه رمضان به مدت ۶ شب ختم قرآن در قالب نماز تراویح انجام می‌شد که در وقت نماز عشا مردم از روستاهای مختلف ازجمله دویدخ و یکه سعود و گرکز و روستاهای اطراف حضور پیدا می‌کردند و بعد از آغاز نماز عشا و بعد از خواندن ده رکعت از نماز تراویح همراه با تلاوت قرآن دراین‌بین پذیرایی مختصری توسط خادمان مسجد صورت می‌گرفت.
وی ادامه داد: هر شب ۱۲ صف ۱۵ نفره در بین آقایان و ۴ الی ۵ صف ۱۵ نفره در بین بانوان شکل می‌گرفت و در آخرین روز این تعداد صف‌ها و نفرات افزایش پیدا می‌کرد و آخرین روز با دعا و سخنرانی علما و مهمانی مفصل به پایان می‌رسید. امسال به دلیل کرونا با تعداد افراد محدود این مراسم برگزار می‌شود و دعای امسال ما ریشه‌کنی این ویروس است تا دوباره شاهد همدلی و کنار هم بودن مردم در مساجد و محافل باشیم.
عید سعید فطر با نو نوار کردن لباس و خانه
در روزهای پایانی ماه مبارک رمضان مردم تلاش می‌کنند زودتر از دیگران هلال ماه شوال را رؤیت کنند و به‌نوعی هر کس که هلال ماه شوال را رؤیت می‌کند، آن را به اطلاع دیگر روزه‌داران نیز می‌رساند تا بنا بر اعتقادات مذهبی با پیشوازی در اعلام ماه شوال ثواب بیشتری ببرد.
ترکمن‌ها در چند روز آخر ماه مبارک رمضان با انجام خانه‌تکانی و خرید لباس نو به استقبال عید فطر می‌روند و در روز عید فطر، مردم صبح زود از خواب بیدار می‌شوند، لباس‌های جدید و پاک می‌پوشند و به مسجد می‌روند و در آنجا همه به امامت امام مسجد نماز عید می‌خوانند.
خراسان شمالی با جمعیتی قریب به نهصدهزار نفر، دارای قومیت‌های مختلف مانند کرمانج، ترک، تات و ترکمن و... است. قوم ترکمن در خراسان شمالی بیشتر در منطقه رازوجرگلان ساکنند. اقوام مختلف در این استان در کنار هم با اتحادی غیرقابل‌توصیف زندگی کرده و به فرهنگ یکدیگر احترام می‌گذارند و حقیقت این است که تنوع فرهنگ‌ها در خراسان شمالی رنگین‌کمانی از زیبایی خلق کرده است.
ارسال دیدگاه