چهاردهم بهمن روز فناوری فضایی

به گزارش پانا شهرستانهای تهران ،در گذشته بررسی فضای بیرونی کره زمین از طریق ارسال موشک های فضایی به مدار زمین امکان پذیر بود، ولی امروزه با پیشرفت تکنولوژی فضایی، سفر موجودات زنده به فضا از جمله انسان میسر شد و در این راستا همکاری تنگاتنگی بین مهندسان، پزشکان و زیست شناسان آغاز شد و موجب پیدایش فصل جدیدی در فناوری فضایی گردید.

علوم مربوط به فضا را نمی توان علوم نوپا دانست، چرا که از گذشته های دور بشر همواره به دنبال کشف شگفتی های آسمان و فضاهای اطراف زمین بودو با بررسی آثار برجای مانده از دانشمندان درمی یابیم که از همان سال های اولیه پیدایش علوم، تحقیق و بررسی های فراوانی در خصوص شکل و ترکیبات اجرام آسمانی به منظور شناخت بهتر فضای بیرونی شده است.

بشر، با گذشت زمان و با رشد و توسعه تکنولوژی،پا را فراتر گذاشت و سعی کرد از نزدیک با این پدیده شگفت انگیز آفرینش روبرو شود و بتواند به بسیاری از پرسش های خود در خصوص عالم کرات و اجرام آسمانی پاسخی منطقی یابد.

علم فضا در واقع وسیله است برای انجام تحقیقات ستاره شناسی، بنابراین علم فضا ترکیبی از چند علوم مختلف ازجمله، اخترشناسی، فیزیک، علوم سیاه ای، نورشناسی، زمین شناسی، زیست شناسی، هواشناسی، مهندسی و شیمی می باشد .

فناوری فضایی در دوره آغازین خود شامل فناوری ساخت و پرتاب موشک های فضایی، ماهواره ها و کاوشگری های سیاره ای، تصویربرداری دیجیتالی، طراحی و توسعه سنسورها و حس گرهای فضایی، سفرهای بین سیاره ای، سفر انسان به فضا بود، اما امروزه، با پیشرفت علم فضا در حوزه های مختلفی چون ناوبری فضایی، بهینه سازی سیستم ها، زیر سیستم های کوچک تر، سبک تر و کارآمدتر، موتورهای فضایی جدیدتر، انرژی های نو در فضا، پسماندهای فضایی یا همان زباله های مداری و گردشگری فضایی می باشد .

همچنین در این حوزه از فناوری پیش بینی شده ، که در آینده اهدافی ازجمله، معدن کاری فضایی، موشک های فضایی تک مرحله ای، فناوری استفاده پاک تر از فضا برای جلوگیری از تولید پسماندهای فضایی، کارخانه های مداری برای تولید دارو و یا آلیاژهای ویژه، هتل های فضایی، کلونی سازی و یا مسکونی سازی فضا و آسانسورهای فضایی دنبال شود .

ایران در سال ۱۳۳۸ با عضویت در سازمان ملل، مرکز سنجش از دور ملی ایران را تحت برنامه ای با نام استفاده بشر از فضای خارج از جودر تهران افتتاح کردواز مهم ترین کارهای این مرکز، انجام امور سنجش از دور، ماموریت معین کردن مکان های مناسب برای راه اندازی بخش های مختلف فضایی ،پایگاه های دریافت اطلاعات و پرتاب ماهواره بودندودر واقع مهم ترین محرک اصلی فعالیت فضایی در ایران: سنجش از دور، مدیریت بحران، پدافند غیرعامل و سیستم های ناوبری و علاقه به فضا و نجوم بود .

پس از پیروزی انقلاب اسلامی ایران، همزمان با جنگ تحمیلی ۸ ساله عراق علیه ایران، متخصصان ایرانی در صنایع موشکی، طراحی و ساخت موشک های جدید را آغاز کردند و موفق به ساخت موشک بالستیک دوربرد شدند، در سال ۱۳۷۷ ، ایران موفق به ساخت موشک بالستیک با نام «شهاب ۳» شد که در ابتدای آزمایش دارای برد ۱۳۰۰ کیلومتر بود که بعدها با تلاش مهندسان برد آن به ۲۱۰۰ نیز رسیدو این موشک از سال ۱۳۷۷ تا ۱۳۸۲ مورد آزمایش قرار گرفت تا این که در تیرماه سال ۱۳۸۲ به طور رسمی به آمار موشک های ایرانی افزوده شد.

همچنین این موشک میان برد نه تنها توانایی هدف قرار دادن کشورهای منطقه را داشت بلکه امکان ارتقا به موشک حامل ماهواره را نیز داشت و حدود ۲ سال بعد ایران ساخت موشک «شهاب ۴» را با هدف پرتاب ماهواره، در برنامه های خود قرار داد و توانست آن را به عنوان اولین موشک ایرانی حمل ماهواره در مدار قرار دهد .

در سال ۱۳۸۱ ، وزارت دفاع ایران به طور رسمی اعلام کرد که تصمیم به بالا بردن قابلیت موشک های بالستیک دوربرد، به منظور انجام ماموریت های فضایی و حمل ماهواره به مدار را گرفته است .

در سال ۱۳۸۴ ، متخصصان ایرانی طی قراردادی با روسیه برنامه پرتاب اولین ماهواره ایرانی با نام «سینا ۱» را تدوین کردند و این ماهواره را به فضا پرتاب کردند،ساخت و پرتاب این ماهواره بیشتر به منظور دریافت آموزش های مربوط به ساخت موشک توسط متخصصان ایرانی و سنجش توانایی استفاده کاربردی از یک ماهواره در فضا بود. با قرار گرفتن ماهواره سینا در فضا، ایران چهل و سومین کشور صاحب ماهواره در جهان شد .

ایران در سال ۱۳۸۵ موفق به ساخت و پرتاب اولین آزمایش موشک شهاب ۴ با سیستم ناوبری خاص شد و بدین ترتیب دستیابی به فناوری ساخت حامل ماهوره را به جهان اعلام نماید .

در ۱۵ بهمن ۱۳۸۶ ، بار دیگر یکی از موشک های فضایی ماهواره بر ایران با ماموریت حمل ماهواره با نام «کاوشگر ۱» در فضا قرار گرفت. در واقع کاوشگر ۱ نمونه اولیه «ماهواره بر سفیر» است و با ساخت و پرتاب این ماهواره، ایران نهمین کشوری است که توانمندی ارسال ماهواره به فضا را پیدا کرده است .

با این وجود، پیشرفت مهندسین ایرانی در زمینه فناوری فضایی به اینجا ختم نشد، تلاش شبانه روزی متخصصین حوزه فناوری فضا باعث شد در ۱۴ بهمن سال ۱۳۸۷ اولین ماهواره ماهواره ایرانی به نام «امید»، به ‌وسیله موشک سفیر ۲ در مدار زمین قرار گیرد. به همین مناسبت این روز در تقویم ایران «روز ملی فناوری فضا» نامیده شده است .

ایران با ساخت بیش از ۱۰ ماهواره با ماموریت های مختلف در ردیف کشورهای صاحب فناوری فضایی است. ماهواره های طراحی شده و ساخته شده عبارتند از: مصباح، زهره، سینا، رصد، ظفر، فجر، امیرکبیر، امید، طلوع، ماهواره برهای سیمرغ، سفیر، سفیرامید، کاوشگر ۱ و ۲ . در حال حاضر نیز طراحی و ساخت ماهواره سنجش از دور «پارس ۲» و ماهواره عملیلتی و کاربردی مخابراتی «قائم» در دستور کار است .

ماهواره سنجش از دور «پارس ۲» که مرکز کنترل ماهواره در داخل کشور خواهد شد، قادر به تصویر برداری با دقت ۵ متر می باشد در آینده ای نه چندان دور در ارتفاع ۶۰۰ کیلومتری سطح زمین مستقر خواهد شد .

ماهواره «قائم»، ماهواره عملیاتی و کاربردی مخابراتی است که در ارتفاع ۳۶ هزار کیلومتری یکی از سه موقعیت مداری کشور براساس مصوبه اتحادیه جهانی مخابرات (ITU) مستقر می شود .

شایان ذکر است ،پس از پرتاب موفقیت آمیز اولین ماهواره ایرانی با نام «امید» به فضا در روز ۱۴ بهمن سال ۱۳۸۷ شورای عالی انقلاب فرهنگی ایران، این روز را «روز ملی فناوری فضا» نامگذاری کرد. بدین ترتیب به دنبال تصویب شواری عالی انقلاب فرهنگی ایران و ابلاغ رییس جمهور به عنوان رییس این شورا، ۱۴ بهمن «روز ملی فناوری فضا» در تقویم سالانه کشور ثبت شد.

خبرنگار:سمیه محمدی/