ارشد: متولیان توضیح دهند که دستگیری کودکان کار چه دستاوردی داشته است؟

لیلا ارشد در گفت‌وگو با پانا اظهارکرد: آیین‌نامه حمایت اجتماعی از کودکان کار در سال ۸۴ نوشته شد و همه می‌خواستند که عملی شود. در این آیین‌نامه به خوبی اشاره شده که چطور می‌توان از کودکان کار حمایت کرد.

این مددکار اجتماعی درباره اجرای طرح ساماندهی کودکان کار و خیابان افزود: متولیان کودکان کار و خیابان تاکنون ۳۳ بار در کشور طرح جمع‌آوری و به اصطلاح دستگیری کودکان را انجام داده‌اند و برای آن مبالغ هنگفتی هزینه کرده‌اند اما انتظار این است که همین نهادها گزارشی را برای دستاوردهای این طرح ارائه داده و گزارش بدهند که در قبال هزینه‌ای که شده چه اتفاقی افتاده است و چند کودک از خیابان به خانواده بازگشته‌اند و از خانواده‌ها چه حمایت‌هایی شده است.

وی ادامه داد: هر چند وقت یکبار برای کودکان کار و خیابان برنامه‌ریزی می‌شود و این کودکان را دستگیر می‌کنند و در مواقعی به رد مرز منجر می‌شود (یعنی کودکان اتباع خارجی به خارج از مرز اعزام می‌شوند) اما موضوع این است که فقر، اعتیاد، نبود مسکن و سرپناهی که در خانواده وجود دارد موجب می‌شود این کودکان در خیابان حضور داشته باشند و نان‌آوران کوچک خانواده باشند. نمی‌توان پای این کودکان را در خانه بست چون پدر یا مادر هزینه موادشان را می‌خواهند و اجاره خانه عقب افتاده است و این کودکان مجبور می‌شوند بیرون از خانه کار کنند.

مدیرعامل خانه خورشید خاطرنشان کرد: در گذشته این کودکان را جمع‌آوری و دستگیر می‌کردند و به خانواده بازمی‌گرداندند و مبلغی هم به خانواده می‌دادند اما دوباره کودکان به خیابان می‌آمدند. مگر ۳۰ هزار تومان یا ۵۰ هزار تومان مشکلی را حل می‌کند. ما نیازمند داشتن یک برنامه کارشناسی هستیم که از سوی متخصصان که حتما از حضور مددکار اجتماعی نیز بهره‌مند باشند، تهیه شود. نیاز است که بچه در مدرسه باشد و خانواده‌ها تقویت شوند تا کودک درسش تمام شود.

ارشد تصریح کرد: نکته اینجاست که چقدر برنامه جمع‌آوری کودکان کار تاکنون توانسته روشمند اجرا شود. نمی‌دانیم اطلاعاتی که در زمینه آمار جمع‌آوری کودکان وجود دارد درست است یا نه. اینکه چقدر دولت بر موضوع سیاست‌های مهاجرپذیری کار کرده است نیز باید مورد توجه قرار بگیرد. آیا این سیاست‌ها نیاز به بازبینی دارد؟ این بازبینی باید در جهت حفظ منافع عالیه کودک باشد و این سیاست‌ها بر اساس پروتکل‌های بین‌المللی باشد که ایران آنها را پذیرفته است.

مدیرعامل خانه خورشید با اشاره به تجربیات موفق سازمان‌های مردم نهاد گفت: سمن‌ها تجربیات موفقی در حوزه کودکان و توانمندکردن خانواده‌هایی که کودک کار درون آنهاست، دارند. راهکار اصلی برای برنامه‌ریزی کلان، کاهش فقر است اما می‌توان در کوتاه‌مدت و میان‌مدت از روش‌ها و تجربیات کشورهای موفق دنیا مثل کشور برزیل استفاده کرد اما اشکال ما این است که به تجربیات موفق و ناموفق دنیا نگاه نمی‌کنیم.

ضرورت ایجاد نهادی ملی برای حمایت از کودکان

وی در ادامه با اشاره به خلأ وجود نهاد ملی حمایت از کودکان بیان کرد: خلأیی که در اقدامات مربوط به کودکان وجود دارد مربوط به نبود نهادی ملی برای حمایت از کودکان است. به این نهاد نیاز داریم تا در آن سیاست‌گذران، کارشناسان، نهادهای مدنی و حتی سازمان‌های خصوصی حضور داشته باشند.

این مددکار اجتماعی درباره آمار ۲۷۰ نفری که اخیرا بهزیستی استان تهران برای جمع‌آوری کودکان کار اعلام کرده است، گفت: چند هزار کودک کار در تهران وجود دارد. این ۲۷۰ نفر چه بخشی از کل کودکان کار هستند و چقدر می‌دانیم که این کودکان چه کسی هستند. اگر بیشترشان مهاجر هستند آیا نباید سیاست‌های مهاجرپذیری ایران تغییر کند؟ در بسیاری از کشورهای دنیا مهاجران بیرون از خاک آن کشور با حضور در کمپ‌ها و با تشخیص لازم وارد کشوری می‌شوند اما در کشور ما این کودکان سوار یک خودرو و صندوق عقب خودرو وارد ایران می‌شوند.

دستگیری کودکان جز بی‌اعتمادی کودکان، وحشت و تحقیر آنها دستاوردی ندارد

ارشد گفت: کار کودک در خیابان را تایید نمی‌کنم و آرزوی من این است که روزی شاهد خیابان‌های بدون کودک کار باشیم اما باید برای آن راهکار داشت چون دیگر زمان آزمون و خطا نیست و دنیا تجربیات خوبی در این زمینه دارد و نهادهای مدنی ما نیز تجربیات خوبی دارند و اگر نهاد ملی کودک ایجاد شود فرصتی است برای اینکه نهادهای مدنی بتوانند اظهار نظر کنند و هر سازمانی به وظیفه خود عمل کند وگرنه دستگیری کودکان جز اینکه آنها را بی‌اعتماد کند، کودک‌آزاری رخ دهد، کودکان وحشت کنند و تحقیر شوند، دستاورد دیگری نداشته و ندارد.

این مددکار اجتماعی خاطرنشان کرد: راه برخورد با کودکان کار دستگیری آنها نیست. راهش این است که خانواده‌ها شناسایی شوند و مشکلات آنها مشخص شود و در نهایت خانواده‌ها توانمند شوند، اشتغال داشته باشند تا کودکان در مدرسه کودکی خود را بگذرانند.

وی درباره حضور سازمان‌های مردم نهاد در تصمیم‌گیری متولیان کودکان کار و خیابان گفت: امید داریم قبل از اجرای برنامه از ما نظر بخواهند. اینکه کار را شروع کنند و تصمیم‌گیری در اتاق‌های دربسته انجام شود و پس از اجرای پروژه ما بر روی آن حرف داشته باشیم و به ما پیشنهاد همکاری می‌دهند که نمی‌شود یا خودشان اجرا می‌کنند و ما بعد مطلع می‌شویم. در حالی که ان‌جی‌اوها افراد متخصصی هستند که درد آشنا هستند و مشکلات را می‌شناسند و سال‌ها درگیر این مسایل بودند.