تقویت تفکر انتقادی، التیام بخش جای خالی سواد رسانه‌ای
تهران (پانا) - سواد رسانه را می‌توان از مدارس آغاز کرد به گونه‌ای که دانش‌آموز پس از اخذ دیپلم سواد رسانه‌ای داشته باشد. می‌توان یک کتاب تحت این عنوان طراحی کرد یا دوره‌هایی را برای آن‌ها برگزار کرد. همچنبین می‌توان دوره‌هایی را برای والدین برگزار کرد تا دانش‌آموز، خانواده و در نتیجه یک جامعه از خطرات عدم سواد رسانه‌ای محفوظ باشد.
اگر بخواهیم سواد رسانه‌ای را تعریف کنیم باید بگوییم سوادی که با داشتن آن شخص هر خبر، عکس و یا فیلمی را که صرفا در فضای مجازی منتشر شده است، به صرف انتشار باور نمی‌کند و به دنبال منبع متعبر است. اما سواد رسانه‌ای را به گونه‌ای دیگر نیز تعریف می‌کنند گاهی منبع مشخص است اما منتشرکننده آن خبر یا فیلم سعی دارد با انتشار دروغین و با استفاده از ضعف سواد رسانه‌ای در مردم اذهان را تشویش کند. مانند اینکه یک منبع اطلاعاتی قوی در خارج از مرزها با حذف کردن قسمت خاصی از یک ویدیو مفهوم آن را به طور کلی تغییر می‌دهد و آن قسمت خاص را منتشر می‌کند.
حال باید چه کرد؟ در ابتدا باید گفت مردم باید هوشیار باشند و با صرف دیدن قسمتی از یک فیلم یا خبر به قضاوت ننشینند. اما جدای از این افزایش سواد رسانه‌ای به مردم کمک‌کننده خواهد بود. این کار را می‌توان از مدارس آغاز کرد به گونه‌ای که دانش‌آموز پس از اخذ دیپلم سواد رسانه‌ای داشته باشد. می‌توان یک کتاب تحت این عنوان طراحی کرد یا دوره‌هایی را برای آن‌ها برگزار کرد. همچنبین می‌توان دوره‌هایی را برای والدین برگزار کرد تا دانش‌آموز، خانواده و در نتیجه یک جامعه از خطرات عدم سواد رسانه‌ای محفوظ باشد.
لازم به ذکر است یکی از مهم‌ترین چالش‌هایی که پیش روی ماست، سرعت بیش از حد اطلاعات است. اطلاعات با سرعت زیادی تولید و توزیع می‌شوند. گاهی اوقات خبرنگاران، تولیدکنندگان محتوا و توزیع‌کنندگان آن صحت محتوا را قربانی انتشار سریع محتوا می‌کنند و اشکال‌های آن را نمی‌بینند
ما در جایگاه مصرف‌کنندگان محتوا باید اطلاعات را صحت‌سنجی کرده و اخبار و اطلاعات دروغ را شناسایی کنیم. این کار به صبر احتیاج دارد. بنابراین دفعۀ بعد که خبر و تصویری را در شبکه‌های مجازی دیدید، به جای انتشار سریع آن، کمی تامل کنید، دنبال منبع بگردید و آن خبر را در وب‌سایت‌ها و شبکه‌های دیگری بررسی کنید. برای درک و تحلیل محتوا وقت بگذارید و فقط مصرف‌کننده نباشید.
اگر افراد یک جامعه سواد رسانه‌ای نداشته باشند، در نتیجه قدرت تشخیص دروغ از واقعیت را نخواهند داشت و در نهایت افراد میتوانند تحت تاثیر شایعات کذب، دچار هیجانات زودگذر و تصمیمگیری سطحی شوند. این نوع تصمیمات بالطبع صدمات زیادی به ساختار جامعه و امنیت مردم وارد خواهدکرد.
سهیل تقوی، کارشناس فضای مجازی در گفت‌وگو با پانا در این باره اظهار کرد: «سواد رسانه‌ای مردم باید به صورت پایه‌ای تقویت شود. می‌توان گفت پیش‌نیاز افزایش این سواد در جامعه تقویت نگاه انتقادی مردم است. باید به صورت عملی به افراد آموزش داده شود تا بتوانند در مقابل شنیده‌ها و داده‌هایی که به آن‌ها می‌رسد، یک رویکرد انتقادی داشته باشند و هر چیزی را به سادگی نپذیرند که لازمه چنین امری آموزش‌های تئوری متعدد است.»
این کارشناس ادامه داد: «البته راهکارهای کوتاه مدت در این خصوص نیز وجود دارد مثلا پلیس فتا و قوه قضائیه با گزارش‌های مردمی این سایت‌ها را شناسایی کرده و آن‌ها را فیلتر کنند. لازم به ذکر است که این روش به صورت ریشه‌ای و بلندمدت مشکلات را در این زمینه حل نخواهد کرد. مهم‌ترین ارگانی که باید برای افزایش سواد مردم در این زمینه فعالیت کند، آموزش و پرورش است. البته همه دستگاه‌های آموزشی و فرهنگی از جمله صداوسیما و انواع رسانه‌های برخط و سنتی نیز باید در این زمینه فعالیت کرده و سواد رسانه‌ای مردم را تقویت کنند.»
وی گفت: «تقویت تفکر انتقادی در جامعه، افراد را در مقابل دروغ‌های رسانه‌ای واکسینه می‌کند و باعث می‌شود افراد به راحتی خبرهای جعلی را از خبرهای واقعی تشخیص دهند. کلاهبرداری در فضای مجازی با تقویت این تفکر در جامعه کمرنگ خواهد شد.»
ارسال دیدگاه