مسئولیت تصادف مسافرِ موتورسیکلت با کیست؟

در حال حاضر برنامه‌های اسنپ، تپسی و الوپیک در جایگاه حمل مسافر و کالا در حال فعالیت هستند. در پلتفرم اسنپ و الو پیک می‌توان از موتور برای جابه‌جایی مسافر نیز استفاده کرد که برای انتخاب آن گزینه‌ای مستقل مربوط به انتقال مسافر وجود دارد.

در شهرهای بزرگ به دلیل وجود ترافیک و معضلات ناشی از آن افراد در طی روز، استفاده از موتور برای جابه‌جایی گزینه خوش استقبالی است و عموما افراد در اوج ترافیک به آن روی می‌آورند، حال نکته اینجاست که در صورت بروز تصادف چه مسئولیتی برای موتورسوار، مسافر و شرکت‌های متولی حمل و نقل شهری مثل اسنپ وجود دارد؟

در این خصوص با یک وکیل گفت‌وگویی داشتیم.

 

سمیع‌الله کاظمی، وکیل پایه یک دادگستری در گفت‌وگو با پانا در این باره افزود: «پاسخ به این پرسش در چند فرض قابل بررسی است که در این گفتگو به آن‌ها می پردازیم. در فرض نخست چنانچه در پلت‌فرم‌های موجود گزینه درخواست موتوربرای جابه‌جایی مسافر را انتخاب کنیم و در این بین تصادفی به وجود بیاید بسته به اینکه راکب موتور (موتور سوار) در سانحه مقصر باشد و یا شخص ثالث، مسئولیت مدنی و کیفری بنابر شرایط برای مقصر حادثه قابل تصور است. در اینجا منظور از مسئولیت مدنی جبران خسارت و مسئولیت کیفری تحمل مجازات است.»

وی ادامه داد: «مسئولیت مدنی و جبران خسارت مسافر از طریق بیمه شخص ثالث قابل پرداخت است، لازم به توضیح است که پوشش بیمه شخص ثالث برای کلیه وسائل نقلیه از جمله موتور سیکلت اجباری است.

کاظمی گفت: «حال چنانچه راکب موتور(راننده موتور) یا ثالث در تصادف عمد داشته باشد یا تقصیر بزرگ را مرتکب شود می‌تواند دارای مسئولیت کیفری باشد. مثلا مستی حین رانندگی، سرعت غیر مجاز، نداشتن گواهی نامه معتبر می‌تواند موجب مسئولیت کیفری و مجازات شود ضمن اینکه در صورتی که راکب موتورسیکلت فاقد گواهی نامه باشد شرکت‌های بیمه نیز از انجام تعهدات خود عدول می‌کنند.»

این وکیل دادگستری اظهار کرد: «تا به اینجای گفتگو به کلیات مسئولیت راکب پرداخته شد حال چنانچه مسافر در تصادف مقصر باشد این تقصیر می تواند موجب کاهش یا از بین رفتن مسئولیت مدنی یا کیفری راننده موتور یا همان راکب موتور باشد. به طور مثال چنانچه مسافر از گذاشتن کلاه ایمنی خود داری کند یا بسته غیر مجازی را(از جهت حجم) به همراه خود حمل کند این موارد می تواند موجب کاهش مسئولیت راکب شود.»

وی در پاسخ به این سوال که شرکت‌های دارای برنامه حمل و نقل چه مسئولیتی دارند، افزود: «اول اینکه این شرکت‌ها مکلف‌اند دارا بودن گواهی‌نامه و نیز بیمه کلیه ناوگان حمل موتوری خود را بررسی و بر اعتبار آن نظارت کنند. از سوی دیگر این شرکت‌ها می‌بایست تجهیزات ایمنی ناوگان موتوری خود را تامین یا کنترل کنند بنابراین درصورتی که موتور دارای نقص فنی باشد ازجمله نداشتن رکاب مخصوص جای پای مسافر، نقص فنی در چراغ‌ها ، فرسودگی لاستیک‌ها و فقدان کلاه ایمنی مسافر، شرکت و راکب به تناسب تقصیر ضامن خسارت مسافر می‌باشند یعنی هر دو مسئولیت دارند.»

کاظمی ادامه داد: «در فرض دیگر استفاده مسافر از موتور ویژه حمل بار است در اینجا می‌توان برای مسافر نیز تقصیری را قائل شد هرچند با توجه به اجبار در بیمه ثالث می‌توان مدعی استفاده از بیمه شد اما در اینجا صرفا شاهد مسئولیت راکب موتور و مسافر هستیم یعنی شرکت‌های دارای پلتفرم حمل و نقل اینترنتی مسئولیتی ندارند حتی می توان انتظار این را داشت که شرکت‌های بیمه نیز مسئولیت جبران خسارت را به صورت کامل نپذیرند.»

وی در پایان گفت: «در جایگاه حقوقدانی که برای رسیدن به جلسات دادگاه ناگزیر به استفاده از پلت‌فرم‌های سفر با موتور می‌باشد موارد ذیل را پیشنهاد می‌کنم. موتورهای ویژه جابه‌جایی مسافر از موتورهای ویژه حمل بار جدا باشند. همچنین موتورهای ویژه جابه‌جایی مسافر برای حفظ جان مسافرین باید دارای استانداردهای  بین المللی باشند ازجمله  معاینه فنی ویژه، داشتن زین مناسب، کمک فنر سالم و مناسب، لاستیک استاندارد، چراغ‌های سالم، داشتن رکاب مخصوص مسافر (فراتر از پاگیر مورد نظر است).»

وی افزود: «برای جابه‌جایی مسافر صرف داشتن گواهی‌نامه کافی نیست و شرکت‌ها می‌توانند با گذاشتن حداقل سابقه و نیز نداشتن خلافی موتور یا نداشتن سابقه تصادف بر انتخاب موتورسواران حرفه‌ای تر اهتمام ورزند با این اقدامات می توان سطح بی احتیاطی موتورسواران را به حداقل رساند.»

کاظمی افزود: «با قراردادن سامانه هوشمند بر روی موتور یا پلت‌فرم خود، سرعت موتورسورانی را که به جابه جایی مسافر اشتغال دارند تحت کنترل قرار دهند و در صورت تخطی، افراد را با جریمه‌های سنگین مالی روبرو سازند.»

این وکیل دادگستری افزود: «ایجاد واحد‌های بازرسی برای موتورهای این ناوگان و کنترل موارد یادشده ازجمله موارد پیشنهادی است. در پایان باید اذعان داشت که پلت فرم‌های حمل مسافر باید حفظ جان شهروندان باشند و تجارت و کسب سود را در درجه دوم مد نظر قرار دهند. نباید به هیچ عنوان از موتورهای بی کیفیت و رانندگان فاقد صلاحیت استفاده شود. همچنین باید در این خصوص نظارت بر کارکرد این پلتفرم‌ها انجام شود تا در عمل حفظ جان شهروندان تضمین باشد.»

وی افزود: «از این رو پلیس راهور فراجا و شهرداری‌ها می بایست بر اقدامات این شرکت‌ها نظارت دقیق تر و ملموس‌تری داشته باشند و نهاد‌های قانونگذاری با وضع مقررات منطقی و کارآمد ابزار فشار قانونی را  برای کنترل این شرکت‌ها را ایجاد کنند.»