مدیرکل دفتر موزه ملی تاریخ طبیعی و ذخایر ژنتیکی سازمان حفاظت محیط زیست مطرح کرد؛
حضور بیش از حد دام در زیستگاه‌ها؛ مشکل اساسی در حفاظت از گونههای در خطر انقراض
سازمان حفاظت از محیط‌زیست به نیروی انسانی و بدنه کارشناسی نیاز دارد/ از رهاسازی گونههای مهاجم در طبیعت باید جلوگیری کرد
تهران (پانا) - مدیرکل دفتر موزه ملی تاریخ طبیعی و ذخایر ژنتیکی سازمان حفاظت محیط زیست گفت یکی از بزرگ‌ترین مشکلات در حفاظت از گونههای در خطر انقراض حضور بیش حد دام است که امنیت زیستگاه‌ها را به خطر می‌اندازد که نیازمند مدیریت است.
محمدرضا اشرف‌زاده در گفت‌وگو با پانا با بیان اینکه تنوع زیستی در ایران منحصر به فرد است، اظهار کرد: «مطالعات در سطح جهانی نشان می‌دهد که ما در سطح دنیا یک نقطه داغ تنوع زیستی هستیم و این موضوع اهمیت ایران در سطح جهانی را نشان می‌دهد.»
اشرف‌زاده ادامه داد: «ایران علاوه بر اینکه یک پهنه زیستگاهی و تنوع زیستی است، یک شاهراه انتشار حیات‌وحش جانوری و گیاهی بین شرق و غرب بوده و ارتباط دهنده بین رشته‌کوه‌های هیمالیا و آلپ و همچنین ارتباط دهنده بین حیات‌وحش جانوری و گیاهی از شمال تا جنوب است. ایران از نظر تنوع زیستی نه تنها در سطح داخلی بلکه در سطح ملی نیز اهمیت زیادی دارد.»
وی بیان کرد: «این مسائل نشان‌دهنده این است که ذخایر زیستی و ژنتیکی ایران اهمیت زیادی دارد. کشورهای درحال توسعه و فقیر از نظر ذخایر زیستی و ژنتیکی غنی هستند اما برعکس کشورهای توسعه‌یافته و پیشرفته از نظر موجودی ذخایر زیستی و ژنتیکی ضعیف‌تر از ایران هستند. اهمیت حفاظت از این ذخایر زیستی و ژنتیکی آن جایی مهم است که نقش مهمی در تامین امنیت اقتصادی، بهداشت، امنیت قضایی و سلامت انسان و طبیعت دارد.»
مدیرکل دفتر موزه ملی تاریخ طبیعی و ذخایر ژنتیکی سازمان حفاظت محیط زیست افزود: «اهمیت تنوع ژنتیکی زیاد آن‌جاست که ما گونههای گیاهی و جانوری زیادی را داریم که از نظر ژنتیک، ژن‌های متنوعی در بین آن‌ها وجود دارد. این تنوع ژنتیکی زیاد، کمک‌کننده است که گونههای گیاهی و جانوری وجود داشته باشد تا در برابر انواع آسیب‌ها و بیماری‌ها، تنوع دما و گرمای شدید، ژن‌های مقاومی داشته باشند.»
وی با بیان اینکه تنوع زیستی از منابع خدادادی پایدار است، گفت: «در مقایسه با منابعی نظیر نفت که منابع خدادادی ولی ناپایدار بوده، تنوع زیستی پایدار است و اگر برنامه وجود داشته باشد، می‌توان با آن درآمدزایی کرد و به اقتصاد پایدار رسید.»
اشرف‌زاده درخصوص اهمیت گونههای در خطر انقراض، بیان کرد: «مورد بعد گونههای در خطر انقراض هستند که فقط در یک پهنه جغرافیایی وجود دارند که به این گونه‌ها، گونههای منحصر به فرد گفته می‌شود. برخی گونههای در خطر انقراض ممکن است در بیش از یک کشور وجود داشته باشند. این گونه‌ها دربرگیرنده خزانه ژنی منحصربه‌فرد هستند که با از دست‌دادن هر بخش از این خزانه، ژنی که در تامین نیازهای نسل امروز و آینده موثر باشد را از دست می‌دهیم.»
حضور بیش از حد دام، مشکل اساسی در حفاظت از گونههای در خطر انقراض
مدیرکل دفتر موزه ملی تاریخ طبیعی و ذخایر ژنتیکی سازمان حفاظت محیط زیست اظهار کرد: «یکی از بزرگ‌ترین مشکلات در حفاظت از گونههای در خطر انقراض حضور بیش حد دام است که امنیت زیستگاه‌ها را به خطر می‌اندازد و نیازمند مدیریت است.»
وی درخصوص تاثیر تغییر اقلیم در حفاظت از گونههای زیستی بیان کرد: «یکی از موضوعات دیگر در حفاظت از گونههای در خطر انقراض، تغییر اقلیم در ایران است که اگر کنترل نشود ممکن است با مسائل جدی روبه‌رو شویم.»
ضرورت جلوگیری از رهاسازی گونههای مهاجم در طبیعت
اشرف‌زاده گفت: «یکی از موضوعاتی که از مشکلات حفاظت از تنوع زیستی به حساب می‌آید، گونههای بیگانه مهاجم است. مثلا ممکن است مردم به یک گونه حیوانی یا گیاهی علاقه‌مند شوند و آن را خریداری کنند و پس از مدتی آن را در طبیعت رها کنند که این معضل بزرگی است. رهاسازی گونههای مهاجم در کشورهای در حال توسعه زیاد است.»
وی گفت: «یک نکته بسیار مهم دیگر توجه به سگ‌های ولگرد است که چالش‌های متعددی در مدیریت حیات‌وحش دارند و نیازمند برنامه و دستورالعمل در این حوزه است.»
اشرف‌زاده درباره مدیریت منابع آب و اهمیت آن نیز عنوان کرد: «مدیریت منابع آب هم بسیار مهم و جدی است. ایران در کمربند خشکی‌های جهان قرار گرفته و این موضوع نشان می‌دهد ما برای حفاظت از گونه جانوری در خطر انقراض منابع کلیدی را شناسایی کنیم. بسیاری از گونه‌ها نیاز دارند آب را روزانه مصرف کنند و هنگامی که ما مانعی در برابر آب ایجاد می‌کنیم، حیات وحش منبع آب را از دست می‌دهد و مجبور شده به مناطق پایین دست بیایند و موجب تعارضات بین انسان و حیات‌وحش شود.»
وی گفت: «مساله بعدی آموزش است. راهکاری که باید به شکل جدی به آن توجه کنیم آموزش و آگاهی‌رسانی جمعی است. اگر این اطلاع‌رسانی جمعی صورت نگیرد، کمک‌های مورد نیاز از سوی مردم را درباره حفظ و حراست از گونههای مختلف جانوری دریافت نخواهیم کرد.»
لزوم آموزش در سطوح پایه در مسائل زیست‌محیطی
اشرف‌زاده ادامه داد: «آموزش باید در سطوح مختلف و برای همه دستگاه‌های مرتبط و سازمان‌ها باشد. یکی از مهم‌ترین نوع آموزش، آموزش از سطوح پایه است که باید از مدارس ابتدایی آغاز شود زیرا این دانش‌آموزان سیاست‌مداران آینده هستند.»
وی گفت: «مشورت، همفکری و بهره‌گیری از متخصصان و مشارکت انجمن‌ها و سمن‌ها دیگر راهکار آموزشی است. ما باید متخصصان را دخیل کرده و از تجربیات آن‌ها استفاده کنیم.»
مدیرکل دفتر موزه ملی تاریخ طبیعی و ذخایر ژنتیکی سازمان حفاظت محیط زیست ادامه داد: «تصمیم گیری‌ها نباید عجولانه باشد بلکه باید بر پایه مستندات علمی باشد یعنی هر تصمیمی را که می‌گیریم عواقب آن را ارزیابی و بررسی کنیم.»
اشرف‌زاده گفت: «نکته بعدی که سازمان حفاظت محیط‌زیست نیاز دارد، نیروی انسانی و بدنه کارشناسی است زیرا سازمان پهنه بزرگی را در اختیار دارد و نیازمند تقویت نیروی انسانی است. باید کمک شود که بتوانیم از فناوری‌های جدید در پایش و حفاظت از گونههای جانوری استفاده کنیم. فناوری‌هایی نظیر تصاویر ماهواره‌ای، هوش مصنوعی و پهبادها از جمله مواردی است که باید در حفاظت سنتی در زیستگاه‌های کشور وجود داشته باشد.»
ضرورت استفاده از تجربیات داخلی و خارجی در حفاظت از گونههای در خطر انقراض
وی ادامه داد: «بسیار ضروری است که در حفاظت از گونههای در خطر انقراض از تجربیات داخلی و خارجی استفاده کنیم. باید ارتباط و تعاملات خوبی بین سازمان‌ها، دانشگاه‌ها با مراکز تحقیقاتی وجود داشته باشد. یک نکته که باید در سازمان حفاظت محیط‌زیست به آن توجه جدی شود، تقویت بنیه پژوهشی سازمان است که باید سازمان پژوهشی و ساختاری داشته باشد.»
اشرف‌زاده تاکید کرد: «باید مراکز تحقیقات تخصصی در ساختار سازمان حفاظت از محیط‌زیست دیده شود هنگامی که خود سازمان در حوزه تحقیقات دارای تجربه و آموزش باشد این افراد باید آموزش‌هایی در سطح بین‌المللی ببیند. کارشناسان و متخصصان باید از تجربیات سایر کشورها استفاده کنند و در کنفرانس‌های بین‌المللی حضور داشته باشند.»
ضرورت وجود مراکز پایش برای رصد خاک
مدیرکل دفتر موزه ملی تاریخ طبیعی و ذخایر ژنتیکی سازمان حفاظت محیط زیست افزود: «مورد بعد تکمیل پایگاه‌های داده‌ای تنوع زیستی در سطح کشور است. باید بدانیم هر پهنه‌ای در کشور پوشش‌دهنده کدام گونه است و باید به شکل دقیق اطلاعات داشته باشیم. نکته دیگر ایجاد مراکز پایش در زیستگاه‌های طبیعی است؛ باید مراکز پایش وجود داشته باشد تا وضعیت خاک آن پهنه را در طی سال های بعد رصد کنیم.»
وی بیان کرد: «درست است که شاید محیط‌بانان و کارشناسان به طور کلی به مواردی اشاره کنند ولی در بسیاری از موارد اطلاعات از خاک کافی نیست. باید از وضعیت خاک و میزان تغییر آن مستندات علمی داشته باشیم.»
اشرف‌زاده بیان کرد: «ضرورت به‌روزرسانی تجهیزات سازمان نیز بسیار مهم است و سازمان باید از نظر تجهیزات بالا باشد تا بتواند وظایف خود را به درستی انجام دهد.»
حفاظت از گوشتخواران نیازمند حفاظت از گیاه‌خوران است
وی خاطرنشان کرد: «یک نکته در پایان این است که ما وقتی می‌خواهیم از یک گوشتخوار بزرگ‌جثه نظیر یوزپلنگ محافظت کنیم، باید از گیاه‌خواران نیز حفاظت کنیم زیرا این گوشتخوار به طعمه نیاز دارد. حفاظت از یوزپلنگ یعنی حفاظت از اکوسیستم و خانه آن، یعنی حفاظت از منابع‌غذایی، حفظ امنیت یوزپلنگ و حفظ پوشش‌گیاهی و جلوگیری از تصادفات.»
مدیرکل دفتر موزه ملی تاریخ طبیعی و ذخایر ژنتیکی سازمان حفاظت محیط زیست تاکید کرد: «باید از پوشش‌های گیاهی در محیط محافظت کنیم، حفاظت از پوشش‌گیاهی به حفاظت از خاک وابسته است و تمامی این مراحل به شکل زنجیره‌ای به یکدیگر متصل هستند.»
ارسال دیدگاه