از راه‌اندازی اتحادیه دانشگاه‌های بزرگ ایران و پاکستان تا اجرای دوره‌های مشترک

به گزارش روابط عمومی دانشگاه تهران، سید محمد مقیمی، رئیس دانشگاه تهران در نشست مشترک با هیأت عالی رتبه دانشگاهی کشور پاکستان که با حضور رؤسای دانشگاه‌های قائد اعظم، علامه اقبال، پنجاب، آموزش لاهور و دولتی لاهور و دیگر نمایندگان وزارت آموزش کشور پاکستان در تالار شهید سلیمانی دانشگاه تهران برگزار شد، ضمن خوش‌آمدگویی به رؤسای دانشگاه‌های برتر پاکستان گفت: امیدوارم نشست مشترک با دانشگاه‌های بزرگ پاکستان، ائتلافی را ایجاد نماید و این پیام را به حوزه‌های اقتصادی و سیاسی دو کشور مخابره کند که ما می‌خواهیم برای ارتقای همه‌جانبه روابط بین دو ملت پاکستان و ایران پیشقدم باشیم.

رئیس دانشگاه تهران به سابقه تمدنی تاریخی و دیرینه روابط بین جمهوری اسلامی ایران و پاکستان و پیوندهای فرهنگی و اجتماعی تاریخی و اشتراکات زبانی بین دو ملت اشاره کرد و با بیان اینکه مردم پاکستان مردمی بسیار نجیب و دوست‌داشتنی هستند، گفت: اشتراکات فرهنگی و اجتماعی دو ملت همواره پایدار و روز به روز در حال گسترش است و هیچ‌گاه فراز و نشیب‌های سیاسی، سرزمینی و اقتصادی نتوانسته است مانع این پیوندها شود.

استاد دانشگاه تهران، به مقایسه سطح روابط نهادهای علم و فناوری دو کشور با روابط بین مردم و پیوندهای فرهنگی ایران و پاکستان پرداخت و گفت: به نظر می‌رسد با وجود پیوندهای فرهنگی قوی، اما ما دچار کوتاهی‌های زیادی در زمینه روابط علمی ایران و پاکستان بوده‌ایم، که امیدوارم استمرار چنین دیدارهای هدفمندی، نقطه عطفی برای تحول روابط علم و فناوری بین دو کشور و دو ملت ایران و پاکستان رقم بزند.

مقیمی با ابراز خرسندی نسبت به شکل‌گیری نهادهای منطقه‌ای مانند اکو برای ساماندهی روابط در بخش‌های اقتصادی، اجتماعی و علمی؛ به نشست‌های مشترک با سفیر پاکستان در تهران و همچنین دکتر کمیل طیبی عضو هیأت علمی وابسته دانشگاه تهران و مسئول علمی اکو به منظور دستیابی به یک نقشه راه ارتباط علمی با دانشگاه‌های پاکستان اشاره کرد و گفت: نشست مشترک با رؤسای دانشگاه‌های برتر کشور پاکستان، فرصتی برای گفتگو جهت عملیاتی شدن این نقشه راه است.

رئیس دانشگاه تهران با تاکید بر اینکه امروز دیپلماسی علمی به عنوان یک سازوکار بسیار مهم برای توسعه روابط بین کشورها و ملت‌ها ایفای نقش می‌کند، خاطرنشان کرد: معمولاً این دیپلماسی علمی از طریق دیپلماسی سیاسی محقق می‌شود، ولی من اعتقاد دارم که در روابط کشور پاکستان با جمهوری اسلامی ایران دیپلماسی علمی مقدم بر دیپلماسی سیاسی است. حتی قبل از اینکه کشور پاکستان به شکل مستقل شکل بگیرد و سیاستمدارانی به روی کار بیایند و نهادهای سیاسی شکل بگیرند، روابط اجتماعی بین دو ملت دارای قدمتی بسیار بیشتر از نهادسازی سیاسی در کشور پاکستان و روابط بین ایران و پاکستان بوده است.

وی افزود: بنابراین معتقدم که سیاستمداران هستند که بایستی از دیپلماسی علمی و فرهنگی تبعیت کنند. بر خلاف روابط بین سایر کشورها که دیپلماسی سیاسی بستر را برای دیپلماسی علمی و فرهنگی فراهم می‌کند، اعتقاد دارم که نقش دانشگاه‌ها و نهادهای علمی و فرهنگی دو کشور حتی در تقویت دیپلماسی سیاسی و اقتصادی و دیپلماسی‌های دیگر بسیار مؤثرتر است. بنابراین ما برای گسترش روابط نبایستی منتظر این باشیم که چه احزابی در رقابت‌های انتخاباتی دو کشور به پیروزی می‌رسند و چگونه جهتگیری می‌کنند. ما نه تنها نبایستی منتظر سیاستمداران باشیم، بلکه باید سیاستمداران و مدیران ارشد سیاسی خارجی دو کشور را ترغیب کنیم که حتماً از بستر علمی و فرهنگی به روابط دو کشور نگاه کنند.

وی به اندیشمندانی همچون اقبال لاهوری و همچنین پروفسور محمد عبدالسلام و عبدالقدیر خان در علم فیزیک و محمدعلی جناح و خانم بی نظیر بوتو در علوم سیاسی و اجتماعی به عنوان افتخارات شبه قاره هند و افتخار جهان اسلام اشاره کرد و گفت: ما هر وقت موفقیت‌های دانشمندان پاکستانی را در اخبار می‌بینیم، احساس غرور می‌کنیم و موفقیت دانشمندان پاکستانی را موفقیت خودمان می‌دانیم.
وی در پی تاکید پروفسور مختار احمد رئیس کمیسیون آموزش عالی پاکستان بر ارتقای روابط علمی ایران و پاکستان فراتر از تفاهم‌نامه‌ها، بیان داشت: من هم اعتقاد دارم که اگر پاکستان و ایران از نظر علم و فناوری به هم پیوند بخورند، می‌توانند اتفاقات خوبی را برای بشریت رقم بزنند. همانطور که رئیس کمیسیون آموزش عالی پاکستان اشاره کردند اگر علم امروز واقعی بود باید سعادت و رفاه بشر را تضمین می‌کرد ولی همه ما می‌دانیم که این اتفاق نیفتاده است.

مقیمی با بیان اینکه قدرت‌های استعماری دنیا همیشه به دنبال این بوده‌اند که از علم به عنوان ابزار تسلط و استثمار و چپاول ملت‌های دیگر استفاده کنند، افزود: اسلام به ما آموخته است که علم بایستی برای سعادت مادی و اخروی بشر خدمت کند؛ ولی همه ما می‌دانیم که در این کارکرد بسیار ناکارآمد بوده است. به نظر می‌رسد هستی‌شناسی حاکم بر علم متداول امروز با مأموریت‌های الهی برای توسعه دانایی کاملاً متفاوت است.

رئیس دانشگاه تهران، نوید پیامبر عظیم‌الشان اسلام مبنی بر اینکه اگر علم در ثریا باشد مردانی از پارس به آن دست خواهند یافت را نویدبخش دست یافتن دو ملت ایران و پاکستان به عنوان خانواده بزرگ تمدن پارسی، به قله‌ها دانست و خاطرنشان کرد: بنابراین ما یک مأموریت الهی برعهده داریم و بایستی برای کشف علم واقعی با هم متحد شویم و بشر را از این آشفتگی برهانیم.

رئیس اجلاس رؤسای ۱۴ دانشگاه بزرگ ایران، به قدمت ۱۰ ساله شکل‌گیری اتحادیه دانشگاه‌های بزرگ ایران و روسیه و همچنین ارائه پیشنهاد تشکیل اتحادیه دانشگاه‌های کشورهای عضو شانگهای به مقر سازمان همکاری شانگهای در چین اشاره کرد و گفت: می‌توانیم الگوی اتحادیه دانشگاه‌های بزرگ ایران و روسیه را بین دانشگاه‌های بزرگ ایران و پاکستان نیز اجرایی کنیم و نقش پر ثمری در توسعه و پیشرفت ملت‌های دو کشور داشته باشیم. دانشگاه تهران آمادگی دارد ساختمانی را برای استقرار دبیرخانه اتحادیه دانشگاه‌های بزرگ ایران و پاکستان اختصاص دهد و در کنار آن محیطی را برای اقامت استادان پاکستانی در نظر بگیریم.

وی ضمن معرفی دکتر رضوی رئیس پردیس بین‌المللی کاسپین دانشگاه تهران به عنوان مسئول میز تعامل دانشگاه تهران و دانشگاه‌های پاکستان، برای امضای تفاهم‌نامه بین دانشگاه تهران و یکایک دانشگاه‌های بزرگ پاکستان برای پذیرش و تربیت دانشجو با مدرک دو دانشگاه اعلام آمادگی کرد و گفت: این دوره‌ها اینگونه طراحی می‌شوند که دانشجویان مدتی را در دانشگاه تهران و مدتی را هم در دانشگاه پاکستانی تحصیل کنند و مدارک مشترک با امضا دو رئیس دانشگاه برای دانش آموختگان صادر گردد.

رئیس دانشگاه تهران همچنین برای ایجاد کمیته‌های مشترک علمی در حوزه‌های آب، تروریسم، موضوعات فرهنگی و اجتماعی و سایر موضوعات مورد علاقه دو طرف ابراز تمایل کرد و افزود: معتقدیم دانشگاه باید برای حل مسائل جامعه وارد عرصه شود و فعالیت‌های تحقیقاتی مشترک به صورت مجازی و حضوری در ایران و پاکستان برای حل مسائل دو کشور صورت بگیرد. به عنوان نمونه، برای خشکاندن ریشه‌های تروریسم که نه تنها ایران و پاکستان بلکه تمام کشورهای دنیا دچار آن هستند، اندیشه کنیم و آن را به مقامات امنیتی و نظامی دو کشور پیشنهاد دهیم.

رئیس دانشگاه تهران در پایان با اعلام اینکه چهار ماه دیگر جشن ۹۰ سالگی دانشگاه تهران برگزار خواهد شد، از رؤسای دانشگاه‌ها و مسئولان آموزش عالی کشور پاکستان که در این نشست حضور داشتند برای شرکت در این جشن دعوت کرد و گفت: فارغ‌التحصیلان دانشگاه تهران در جای جای نهادهای علمی و فناوری دنیا حضور دارند، به مناسبت جشن ۹۰ سالگی دانشگاه تهران از همه آنها برای حضور در این جشن دعوت ویژه خواهد شد.

پروفسور مختار احمد، رئیس کمیسیون آموزش عالی پاکستان نیز بر تلاش برای شتاب بیشتر پیشرفت علم و فناوری در کشورهای اسلامی، هدف حضور هیئت پاکستانی در ایران را بهبود روابط دو ملت از کانال دیپلماسی علمی عنوان کرد و با توجه به مسائل مبتلابه دو کشور همسایه در رابطه با تغییرات اقلیمی و خطر تروریسم تکفیری، ابراز امیدواری کرد که رایزنی دو طرف به صورت عملی نتیجه‌بخش شود.

وی با اشاره به عدم ثبات اقتصادی پاکستان، و اینکه ۶۵ درصد جمعیت این کشور جوان هستند، بر لزوم آموزش جمعیت جوان پاکستان تأکید کرد و خواهان همکاری مشترک با ایران در این زمینه شد و گفت: هر پنج دانشگاه پاکستان که رؤسای آنها در این نشست حضور دارند، آماده همکاری با دانشگاه تهران هستند.
پروفسور مختار احمد با یادآوری اینکه ایران و پاکستان دارای پیشینه تاریخی و مشترکات فرهنگی، زبانی و ادبی پیش از استقلال کشور پاکستان هستند، بر لزوم ارائه الگویی از پیشرفت علمی با همکاری دو طرف تأکید کرد.

پروفسور مختار احمد پیشنهاد داد: تحت «سازمان جهانی اسلامی برای آموزش و پرورش، علوم و فرهنگ» (آیسسکو) (ICESCO) می‌توان اجلاس آینده رؤسای دانشگاه‌های جهان اسلام را در دانشگاه تهران برگزار کرد. ایشان همچنین از پیشنهاد رئیس دانشگاه تهران در رابطه با ارائه دوره‌های مشترک با مدرک دو دانشگاه و همچنین تحقیقات و کنفرانس مشترک، تبادل دانشجو و اعطای بورسیه به صورت متقابل استقبال کرد.

علی‌اکبر موسوی موحدی، استاد ممتاز دانشگاه تهران نیز با ارائه گزارشی، اشاره کرد که محمد عبدالسلام در سال ۱۹۹۰ پیشنهاد تأسیس دبیرخانه روابط علم و فناوری جهان اسلام را ارائه کرد. این دبیرخانه دو رویکرد دارد: یکی، آینده علم و فناوری؛ و دیگری، بحث تمدنی علم و فناوری در جهان اسلام.

وی با اشاره به «شبکه دانشمندان جهان اسلام» تحت این دبیرخانه، پیشنهاد عضویت دو تن از اساتید برجسته پاکستانی در شورای شبکه دانشمندان جهان اسلام را ارائه داد. استاد ممتاز دانشگاه تهران همچنین پیشنهاد کرد که پنج استاد برجسته پاکستان به عضویت وابسته دانشگاه تهران درآمده و متقابلاً پنج استاد برجسته ایرانی نیز به عضویت وابسته دانشگاه‌های برتر پاکستان درآیند.