۸ دلیل برای بازنگری و اصلاح طرح «نماد»

سید حسن موسوی چلک در گفت‌وگو با پانا درخصوص اجرای طرح نماد(نظام مراقبت اجتماعی دانش‌آموزان) اظهار کرد: «از چند زاویه باید به طرح نماد نگاه کرد. این طرح قرار بوده از دانش‌آموزان در مقابل آسیب‌های اجتماعی مراقبت داشته باشد. طرح نماد با توجه به ماهیت فرابخشی آسیب‌های اجتماعی با نگاه ائتلافی آغاز شد، یعنی یکسری سازمان‌های دیگر کنار آموزش‌وپرورش هستند.»

رئیس انجمن مددکاران اجتماعی ایران افزود: «در این طرح بسته‌ها و دوره‌هایی آماده و سامانه ملی نماد (۱۵۷۰) نیز رونمایی شد. این اقدامات در بستر آموزش و پرورش بسیار خوب بود اما چند نکته برای بازنگری طرح مهم است. توجیه مدیران از مدیران مدارس گرفته تا معاونان و مدیران ستادی و استانی باید مد نظر قرار بگیرد. یعنی کل معاونان باید طرح را باور کنند و نسبت به آن توجیه باشند و با تمام وظایف خود در راستای اجرای طرح نماد آشنا باشند و تکالیف خود را هم انجام دهند.»

موسوی چلک ادامه داد: «همچنین آموزش افرادی که قرار است طرح نماد را اجرا کنند باید مورد توجه قرار بگیرد. گرچه چندین جلسه هم برای تدریس برگزار شده اما این آموزش‌ها باید مستمر و متناسب با نیازی که در هر استان احصا می‌شود، باشد.»

رئیس انجمن مددکاران اجتماعی ایران گفت: «همچنین تربیت ناظر برای اجرای این طرح در تمامی استان‌ها و شهرستان‌ها باید مورد توجه قرار بگیرد. آموزش و پرورش باید یکسری کارشناس خبره‌تر داشته باشد که بتواند نقش ناظر علمی برای اجرای پروژه نماد را داشته باشد. علاوه بر این ساختار نیروی انسانی است که باید مورد توجه قرار بگیرد، طرح نماد بدون استقرار تمام وقت مددکاران اجتماعی در مدارس نمی‌تواند موفق باشد.»

وی افزود: «بارها درباره استقرار مددکاران اجتماعی در مدارس صحبت کردم و به وزرا هم نامه نوشتم که تا زمانی می‌توانید طرح نماد را خوب اجرا کنید که مددکار اجتماعی مستقر در مدارس داشته باشید. اکنون این مساله در مدارس وجود ندارد. ممکن است مسئولان دغدغه داشته باشند اما هیچ پستی برای مددکار اجتماعی در مدارس تعریف نشده است.»

موسوی چلک درخصوص دستگاه‌های همکار در اجرای طرح نماد نیز گفت: «سازمان‌هایی هستند که قرار است در این ائتلاف به آموزش و پرورش کمک کنند. معمولا با رفت و آمد مدیران، کم و کیف همکاری‌ها هم تغییر می‌کند لذا به همین دلیل می‌گوییم طرح نیاز به بازنگری دارد تا وجه قالب این برنامه در درون آموزش و پرورش انجام شود.»

وی با اشاره به تامین منابع مالی طرح نماد گفت: «نکته‌ای که در پروژه نماد اهمیت دارد، تامین منابع مالی و زیرساخت‌های اجرای برنامه است که باید مورد توجه قرار بگیرد. علاوه بر این در کنار دانش‌آموزان، اولیای مدرسه و خانه هم باید در تمامی برنامه‌های مرتبط درگیر شوند. دانش‌آموز با سه ضلع یک مثلث(همکلاسی، اولیای خانه و اولیای مدرسه) ارتباط دارد. نقش این سه به مراتب بیشتر است از سایر سازمان‌ها به‌ویژه در پیشگیری سطح یک که اطلاع رسانی و آگاه‌سازی است. در سطح دو اگر دانش‌آموزی درگیر آسیب شد، باید یک نظام ارجاع درست تعریف شده باشد که دستگاه‌های همکار آن نظام ارجاع را بپذیرند و اجرا کنند.»

وی تاکید کرد: «آموزش و پرورش مسئول در مداخله نیست لذا نظامی باید مشخص باشد که در این نظام ارجاع همه چیز شفاف باشد و وظایف سازمان‌ها منطبق با قوانین باشد. اکنون در جاهایی سعی کردند این کار را انجام دهند اما در نظام ائتلافی دستگاه‌ها الزامی به همکاری ندارند و این چرخه چرخه ناقص می‌شود. چون نظام تکلیفی نیست و نظام توافق ائتلافی است. در نظام توافق ائتلافی باید سازمان هایی باشند که بتوانند در چرخه اجرا نقش‌آفرین باشند اینکه سازمان‌ها را داشته باشیم اما نقش‌آفرینی نکنند که فایده ندارد. بنابراین این چرخه نیازمند بازنگری است.»

موسوی چلک تصریح کرد: «حوزه بعدی که باید مورد توجه قرار بگیرد نظارت بر اجرا و مستندسازی و ثبت تجارب است، یعنی هر طرحی نیازمند آسیب‌شناسی مستمر است و طرح نماد هم همین است. طبیعتا باید این کار انجام شود تا نماد تاثیرگذاری بیشتری را در برابر مصون‌سازی دانش‌اموزان در برابر آسیب‌های اجتماعی داشته باشد.»

«نماد»، عنوان اختصاری طرحی با نام «نظام مراقبت اجتماعی دانش‌آموزان» است که در سال ۱۳۹۴ در قالب ائتلاف ۹ دستگاه و با هدف دستیابی به چارچوب همکاری نظام یافته برای مداخله سریع، به‌موقع و موثر در آسیب‌های اجتماعی دانش‌آموزان، طراحی و آغاز شد. در این طرح، به تمامی راهکارها در دو بُعد مهم «تقویت عوامل محافظت کننده» و «کاهش عوامل مخاطره آمیز» در زمینه‌های گوناگون آموزشی، غربالگری، مداخله مختصر، ارجاع، درمان، حمایت‌های روانی، مددکاری اجتماعی، معاضدت‌های انتظامی و قضایی، به همراه کوشش برای پیشگیری‌های وضعی، توجه شده است.