وحید نوروزی*
رفع آلودگی هوا با یک برنامه 10 ساله
این روزها همان‌گونه که پیش‌بینی می‌شد، به‌دلیل وارونگی هوا، تهران از نظر هوای تنفسی شرایط خوبی ندارد. بسیاری از کلانشهرها هم وضعیت مشابهی دارند و وضعیت نگران‌کننده است.
اگر صادقانه بخواهم کالبدشکافی کنم باید بگویم آلودگی هوا در ایران متولی مقتدر ندارد و قانون هوای پاک که اتفاقاً قانون پیشرفته و خوبی است به همین دلیل اصلاً خوب اجرا نمی‌شود. حداقل در چهار قانون پنج ساله توسعه کشور موضوع آلودگی هوا مصوب شده اما هیچ کدام موفق نبوده و اجرایی نشده‌اند. متأسفانه برنامه‌های هوای پاک و کاهش آلودگی هوا در سی سال اخیر جز به عنوان یک اقدام مصوب دارای بودجه سالیانه، برنامه هیچ ارگانی نبوده وعمدتاً به صورت سلیقه‌ای به آن پرداخته شده است.
در روزهای افزایش آلودگی هوای تهران، شمار بیماران تنفسی «تا ۶۰ درصد» افزایش می‌یابند. آلودگی هوا در تهران به‌طور متوسط موجب کاهش ۵ سال از عمر تهرانی‌ها شده است و در ایران سالیانه حدود ۴۵ هزار نفر تحت تأثیر آلودگی هوا می‌میرند. آیا دانستن همین واقعیت‌ها کفایت نمی‌کند که برنامه‌های کاهش آلودگی هوا و اجرای قاطعانه قانون‌هوای پاک را در اولویت برنامه‌های ملی قرار دهیم؟ اگر نگاه اقتصادی هم داشته باشیم فقط بر اساس گزارش سال ۲۰۱۸ بانک جهانی، اگر غلظت ذرات معلق هوای تهران از ۳۲ میکروگرم بر مترمکعب کنونی به ۱۰ میکروگرم بر مترمکعب که استاندارد جهانی است برسد، سالیانه ۱.۸ میلیارد دلار بابت خسارت‌های اقتصادی و پیشگیری و درمان، در شهر تهران صرفه‌جویی خواهد شد. گوگرد گازوئیل در حالت استاندارد باید بین ۱۵ تا ۲۰ پی پی ام باشد، اما متأسفانه در ایران از گازوئیلِ «۷ هزار پی پی ام» هم استفاده می‌شود. به این‌موضوع، افزایش شدید استفاده از مازوت در فصل سرما را هم اضافه کنید که بشدت آلاینده است.
اما شاه کلید مقابله با آلودگی هوا در کلانشهرها چیست؟ پاسخ روشن است؛ در کنار برنامه‌های موجود و مشخص که ده‌ها بار مطرح و تصویب شده‌اند، گسترش حمل و نقل عمومی با اولویت خطوط مترو، دولت الکترونیک و شهر هوشمند و همچنین محاسبه اقتصادی ارزش آلایندگی و دریافت آن به نفع شهروندان از جمله راه حل‌هایی هستند که می‌توانند در بودجه سال ۱۴۰۱ و قانون‌توسعه پنج‌ساله بعدی به طور جدی مدنظر تصمیم گیرندگان باشد.
این نکته را نباید فراموش کرد که خودروها و موتورسیکلت‌ها کماکان متهم اول آلودگی هوای تهران هستند و نشانی غلط دادن در مورد نقش صنایع و مازوت به تنهایی، غیر علمی و غیر مستند است. مشکل آلودگی هوا در یک برنامه ۱۰ ساله با فرماندهی واحد عاقلانه و محکم قابل حل است. حل معضل آلودگی هوا نیاز به یک عزم جدی دارد و نقش اصلی در آن به عهده حاکمیت است. توصیه شهروندان به دوچرخه سواری، پیاده‌روی و عدم استفاده از خودروی شخصی راهکارهایی نیستند که به صورت عمده پاسخگوی حل مشکل آلودگی هوا باشند. در موضوع آلودگی هوا، ارگان‌های متولی نقش نخست را دارند و اگر این وظایف درست طراحی و اجرا شوند ایفای نقش شهروندان معنی‌دار و موثر خواهد بود. شهروندان نقشی در تولید خودروی استاندارد، سوخت با کیفیت، حمل و نقل عمومی با کیفیت، مدیریت هوشمند ترافیک و... ندارند.
*دکترای محیط زیست
منبع: ایران
ارسال دیدگاه