شدیدترین تنش آبی در خوزستان؛700 روستا آب شرب سالم ندارند

خشکسالی در سال جاری گریبان تمام کشور را گرفته است و علاوه بر کاهش ذخایر آبی در سدها، بسیاری از تالاب‌های پرآب کشور با چالش خشکی مواجه هستند اما در این میان برخی تالاب‌ها از جمله تالاب هورالعظیم با مشکلات جدی‌تری روبرو است زیرا روستاهای زیادی در اطراف این تالاب وجود دارد که محل معیشت مردم منطقه است و اگر به حق‌آبه تالاب توجه نشود، مشکلات عمیق‌تر می‌شود کمااینکه طی هفته‌های اخیر و به دنبال افزایش دما،‌ مشکلات کم‌آبی و بحران آب در این استان نیز تشدید یافته است.

خشکسالی، سدسازی لجام گسیخته، الگوی کشت غلط، تغییر فصل کشت برنج از عوامل کم‌آبی این روزهای خوزستان تلقی می‌شوند. عواملی که به گفته کارشناسان زیست محیطی، بهترین راهکار برای کاهش تنش آبی در این استان، کاستن از حجم وابستگی معیشتی به منابع آب و خاک رودخانه‌ها و مدیریت کارآمد است. هر چند با وجود این‌که اسحاق جهانگیری، معاون اول رئیس‌جمهوری و غلامحسین محسنی‌اژه‌ای، رئیس قوه قضاییه طی روزهای اخیردستور رسیدگی به شرایط خوزستان را داده‌اند اما برای حل بحران کم‌‌آبی در استان خوزستان باید چاره جدی‌تری اندیشیده شود تا در کوتاه مدت مشکلات مردم در این منطقه حل شود.

علی‌محمد اکبری، عضو هیأت علمی دانشگاه و کارشناس حوزه آب در گفت‌وگو با پانا درباره مشکلات کم‌‌آبی در استان خوزستان گفت:‌ «در ۵۰ سال اخیر شاهد خشکسالی‌ها و ترسالی‌های متعددی بوده‌ایم که ناشی از تغییرات اقلیمی به دلیل سوء مدیریت‌ها بوده است اما نکته‌ای که از آن غفلت شده این است که اقدامات مدیران در طول دهه‌های گذشته باعث تشدید این جریان شده است.»

این استاد دانشگاه با انتقاد از اعلام ترسالی طی دو سال گذشته در کشور گفت:‌ «در سال ۹۸ که بارندگی در بسیاری از مناطق کشور بسیار خوب بود،‌ برخی مسئولان اعلام ترسالی کردند اما پیش‌بینی‌ها درست نبود زیرا افزایش یا کاهش بارندگی به این شکل، پدیده‌های تصادفی هستند.»

وی با اشاره به وضعیت استان خوزستان و ضرورت تغییر الگوی کشت در این استان گفت:‌ «استان خوزستان اکنون با شدیدترین تنش آبی طی سال‌های گذشته روبه‌رو است اما با توجه به بارندگی‌هایی که طی سه سال گذشته شکل گرفت و بعد از سیل سال ۹۸ برخی مدیران در استان خوزستان اعلام کردند که کشت برنج آزاد است و در نتیجه بسیاری از مردم به کشت برنج روی آوردند و حدود ۸۰ هزار هکتار در کرخه سفلی برنج کاشته شد در حالی که برنج محصولی پُر آب‌بر است.»

این کارشناس حوزه آب با بیان اینکه پدیده‌های تصادفی جوی تکرارناپذیر هستند، گفت: «یعنی در پدیده‌های تصادفی هنگامی که بارندگی زیاد است،‌ ممکن است سال بعد خشکسالی باشد و این خشکسالی تداوم داشته باشد همانطور که امسال پس از سه سال بارندگی،‌ با خشکسالی مواجه هستیم و وضعیت در بسیاری از استان‌ها از جمله خوزستان بحرانی است اما امسال علی‌رغم ممنوعیت کشت برنج، کشت این محصول پُرآب‌بر در پایین دست سد کرخه ادامه دارد.»

وی یکی از مشکلات جدی در کم‌آبی استان خوزستان را کشاورزی عنوان کرد و گفت:‌ «آب برای مصرف آشامیدنی و احشام کافی است اما مشکل اصلی، کشاورزی است و نیاز است که الگوی کشت در اطراف هورالعظیم تغییر کند و به‌نظر می‌رسد برنامه‌ریزی صحیحی در این زمینه وجود ندارد. در عین حال دولت نیز باید برای تغییر الگوی کشت از مشوق‌هایی استفاده کند تا کشاورزان منطقه نسبت به این تغییر استقبال کنند.»

اکبری درخصوص انتقال آب از خوزستان نیز گفت:‌ «یکی دیگر از موضوعاتی که در مدیریت منابع آبی در استان خوزستان باید مورد توجه قرار بگیرد موضوع انتقال آب از سرشاخه کارون و دز است. روند انتقال آب در دهه‌های گذشته ادامه داشته و موجب بروز مشکلات جدی در جلگه خوزستان شده است اما رویه غلط انتقال آب باعث شده تا اکنون بیش از ۷۰۰ روستا در خوزستان آب شرب سالم نداشته باشند.»