راهکارهای یک مشاور برای ایجاد همبستگی بیشتر در روزهای کرونایی

محمدجواد آقاجانی؛ مشاور و مدرس دانشگاه؛ در گفت وگو با پانا عنوان کرد: وضعیت این روزهای کشور بیش از هر چیز سوره مبارکه قیامت را یادآور می شود. فارغ از این که یک جنگ بیولوژیک عامل پیدایش کرونا شده یا مصرف تکه ای گوشت مورچه خوار پولکدار بازارچه شهر ووهان، چنین مصیبتی را به بار آورده؛ هر چه هست؛ وضعیت این روزها شگفت‌انگیز است. این که ما گاهی تا چه اندازه نعمت‌های ارزشمند خداوند را از یاد می‌بریم و کمتر می‌پذیریم که سلامت جسم، بهداشت روان و روابط اجتماعی چقدر با اهمیتند.

او در ادامه در خصوص آسیب‌پذیر بودن در برابر این بیماری گفت: این روزها آموختم که چقدر در برابر تغییرات حیات آسیب‌پذیریم. تغییراتی که به‌راحتی قابل استدلال نیست. تغییراتی که نتیجه آن تنها پیام هشدار «در خانه بمانیم» است. اما اکنون که قرار است برای حفظ سلامت خودمان، اطرافیان و سرزمین‌مان در خانه بمانیم، آیا راهی وجود دارد که دشواری این کوچ اجباری اندکی کاهش یابد؟

این مدرس دانشگاه در تشریح راهکارهای کاهش دشواری در خانه ماندن این‌گونه می‌گوید: ابتدا باید پذیرش فعالانه داشته باشیم. همه ما؛ حتی کودکان خردسال دچار شوکی عمیق شده‌ایم. این شوک قطعا برای کسانی که درآمد مالی آنها با فعالیت‌های بیرون از منزل گره خورده، عمیق‌تر و تنش زاتر است. بنابراین یکی از پیشنهادات روانشناسان در چنین موقعیت هایی، پذیرش رنج است. بپذیریم که ما در ایجاد این مشکل نقشی نداشته‌ایم؛ اما در رفع آن، نقش‌های اساسی داریم. وقتی پذیرفتیم که مشکل بزرگی وجود دارد، بهتر می‌توانیم برای رفع آن اقدام کنیم. این در واقع یک شعار نیست.

آقاجانی راهکار دوم را حفظ حریم دیگران می‌داند. او معتقد است اکنون برخلاف گذشته که حداقل برخی از اعضای خانواده ساعت‌ها در منزل نبودند، همگی در منزل هستیم. آن هم در منازل کوچک و آپارتمانی که وضعیت اعضای خانواده را دشوارتر می کند. بنابراین لازم است که به حریم شخصی هم احترام بگذاریم. از ورود محترمانه به اتاق دیگر اعضای خانواده گرفته تا استفاده از وسایل شخصی، از صدای تلویزیون گرفته تا کنار آمدن با بی‌حوصلگی‌های دیگران، از تنظیم ساعت خواب گرفته تا استفاده از وسایل مشترک. حتی باید احتیاط کنیم که فکرهای منفی و بیهوده را وارد حریم تفکر دیگر اعضای خانواده نکنیم. کار دشواری است؛ ولی شدنی است.

این مشاور خانواده در ادامه، صحبت کردن و تعامل بین اعضای خانواده را دیگر راهکار نشاط در خانه عنوان کرد و گفت: سال ها پیش محققین معتقد بودند که زبان و کلمات مهمترین نقش را در سلامت یک ارتباط بازی می‌کنند؛ اما با گذشت زمان، این دیدگاه تغییر کرد و اعتقاد بر این شد که رفتارهای غیرکلامی (مانند تکان دادن سر در هنگام صحبت کردن) اثرات بیشتری دارد. مجددا وضع عوض شد. پژوهش‌ها در حال حاضر می‌گویند؛ هیچ چیز جای حرف زدن را نمی‌گیرد. وقتی با اعضای خانواده خودمان در دوره کرونا صحبت می‌کنیم در حال انتقال عاطفه، احساسات، امیدواری، درک متقابل و البته اطلاعات هستیم. بنابراین باید در هنگام مشکلات، با اعضای خانواده صحبت کنیم. این برون‌ریزی‌ها کمک زیادی می‌کند تا هم خودمان از بار هیجان منفی رهایی یابیم و هم انتظارات اطرافیان را مدیریت کنیم. اگر انسان کم حرفی هستید، این عادت را برای دوران بعد از کرونا بگذارید؛ امروز باید با هم در منزل حرف بزنیم.

آقاجانی در ادامه در خصوص رفتاری صحبت کرد که خانواده را از انجام آن برحذر می‌کند. او در این زمینه بیان کرد: یکی از رفتارهای بسیار آسیب‌زا که رنج زیادی به خانواده ها تحمیل می‌کند، «نقد بیمارگونه» است. یعنی نقدی که فقط با هدف آسیب‌زدن به شخصیت و جایگاه فرد متقابل انجام می‌شود. باید با جدیت از این رفتار ناپسند پرهیز کنیم. بله همه ما ممکن است به دلیل در خانه ماندن‌های طولانی، کاهش شدید درآمد، ترس از بیمار شدن و بسیاری از موارد دیگر خشمگین شویم، اما حق نداریم این خشم را به دیگران منتقل کنیم. حق نداریم از تصمیمات گذشته پدر گلایه کنیم و حق نداریم فرزندان را بخاطر اینکه تمام روز در خانه هستند مورد ملامت قرار دهیم. نقدهای بیمارگونه، سیستم عاطفی خانواده را از هم متلاشی می کند.

این استاد دانشگاه با تاکید بر استفاده از اینترنت و ارتباط تصویری بین اعضای خانواده و بستگان؛ آن را پیشنهاد ضروری روزهای خانه‌نشینی بیان کرد و گفت: خوشبختانه امروز برای انسان های آگاه و با احساس مسئولیت، ارتباطات اینترنتی یک فضای مناسب برای رفع افسردگی و خستگی روانی فراهم کرده است. اعضای خانواده می‌توانند با کمک این امکانات با اطرافیان، دوستان و بستگان ارتباط بگیرند. این ارتباط اگر چه به کیفیت روابط چهره به چهره نیست؛ اما در چنین موقعیت‌هایی؛ بی‌نهایت مشکل‌گشاست. کافی است به برنامه‌های آموزش تحصیلی اینترنتی نگاهی بیندازیم. در این صورت متوجه اهمیت این راه ارتباطی خواهیم شد. روابط تصویری با برنامه‌های مختلف اینترنتی احتمالا از دلتنگی ما می‌کاهد؛ ولی باید دقت کنیم این برنامه‌ها به روابط خانوادگی لطمه نزند.