تحول در مدارس با شکستن دیوارها و مشارکت مردمی امکان‌پذیر است/ بی‌توجهی به اقتضائات دانش‌آموز، به سلب مرجعیت از معلم و نظام آموزشی منجر می‌شود

دورهمی فعالان حوزه کودک و نوجوان با حضور حجت‌الاسلام والمسلمین محمدحسین پورثانی معاون پرورشی و فرهنگی وزیر آموزش‌وپرورش، سمیه‌سادات ابراهیمی مدیرکل پیشگیری از آسیب‌های اجتماعی وزارت آموزش و پرورش و فعالان حوزه کودک و نوجوان در ساختمان شهیدسلیمانی اردوگاه شهیدباهنر تهران برگزار شد.

محمدحسین پورثانی، معاون پرورشی و فرهنگی وزیر آموزش و پرورش، با تبریک ولادت حضرت مهدی(عج)، به گستردگی وزارت آموزش و پرورش و وجود ۱۲۰ هزار مدرسه در سراسر کشور، اشاره کرد و گفت: آموزش و پرورش با ۴۰ درصد بدنه دولت و بیش از یک میلیون همکار فرهنگی، بزرگترین مجموعه دولتی کشور است.

وی با بیان اینکه پیام ستاد به صف نمی‌رسد و ارتباط گفتمانی بین ستاد و ثبت به دلایل مختلف برقرار نمی‌شود، افزود: یکی از دلایل اصلی این مشکل، بزرگی ساختار و عدم چابکی آن است.

پورثانی به کار مفصل انجام شده در حوزه معاونت پرورشی و شناسایی ۹۲ مسئله در این حوزه اشاره کرد و گفت: مسائل حوزه پرورشی به صورت ۳۶۰ درجه اعتبار سنجی و اولویت بندی شده است.

۷۰ هزار کمبود نیرو داریم

معاون پرورشی و فرهنگی وزیر آموزش و پرورش، کمبود نیروی انسانی توانمند برای پاسخگویی به نیازهای دانش‌آموزان را یکی از مسائل جدی در حوزه پرورشی دانست و افزود: با وجود ۱۲۰ هزار مدرسه، تنها ۳۴ هزار نیروی پرورشی وجود دارد و حداقل ۷۰ هزار نیرو کمبود داریم. مدارسی وجود دارند که مربی پرورشی ندارند یا با کمبود شدید نیرو مواجه هستند، علاوه بر این، در حوزه مشاوره نیز با کمبود نیرو مواجه هستیم.

محمدحسین پورثانی ادامه داد: مسیر تحول از وضع موجود نامطلوب به سوی آرمان‌های متعالی، چه در ساحت توحید و حضور، چه در فتح مداوم قله‌های پیشرفت، واژه فرایند نقشی کلیدی ایفا می‌کند. متأسفانه، امروزه شاهد غلبه نتیجه‌گرایی و کم‌توجهی به فرایندهای بنیادین هستیم.

توجه شایسته‌ای به استعدادها و ظرفیت‌های دانش‌آموزان نمی‌شود

وی افزود: از دیگر مسائل حائز اهمیت، غفلت از اقتضائات دانش‌آموز و توجه نکردن به تفاوت‌های فردی و ظرفیت‌های گوناگون آن‌ها است. در پایش‌های صورت‌گرفته، دانش‌آموزان بر این نکته تأکید داشته‌اند که توجه شایسته‌ای به استعدادها و ظرفیت‌های آن‌ها نمی‌شود. این تفاوت دیدگاه میان دانش‌آموزان، مربیان و اولیا، چالشی جدی محسوب می‌شود.

معاون پرورشی و فرهنگی وزیر آموزش‌وپرورش اظهار کرد: توجه نکردن به اقتضائات دانش‌آموزان، به‌ویژه در عصر حاکمیت فضای مجازی، هوش مصنوعی و تحولات شگرف در زیست روزمره، سبب گردیده تا نظام آموزشی ما همچنان بر مدار سنت‌های کهنه و روش‌های منسوخ‌شده حرکت کند. پرسش این است که تا چه میزان از ظرفیت‌های نوین یادگیری، همچون هوش مصنوعی، بازی، تئاتر، سرود و اردو، در راستای هویت‌بخشی و تربیت دانش‌آموزان بهره می‌گیریم؟

پورثانی با بیان اینکه بی‌توجهی به اقتضائات دانش‌آموز، به سلب مرجعیت از معلم و نظام آموزشی منجر می‌شود، گفت: دانش‌آموز، گمشده خود را در مدرسه نمی‌یابد و فضای کلاس و مدرسه را صرفاً به مثابه گذرگاهی برای سپری‌کردن عمر تلقی می‌کند. آمارها گویای این واقعیت تلخ هستند که دانش‌آموزان، به‌ویژه در دوره متوسطه دوم، حس خوشایندی در زیست مدرسه‌ای خود ندارند.

وی ادامه داد: متأسفانه، برخی از ما هنوز در درک اقتضائات دانش‌آموزان امروز عاجز مانده‌ایم و نمی‌دانیم که چگونه باید با آنان تعامل سازنده برقرار کنیم. در نتیجه، دانش‌آموز احساس می‌کند که مورد قضاوت قرار می‌گیرد و ارتباطی مؤثر میان او و مربی شکل نمی‌گیرد.

از چالش‌های اساسی ما، جدایی آموزش و پرورش است

پورثانی با بیان اینکه از دیگر چالش‌های اساسی، جدایی آموزش و پرورش است، بیان کرد: آموزش، با صرف ساعات طولانی در هفته، مسیری جداگانه را طی می‌کند و فعالیت‌های پرورشی به مثابه برنامه‌های جانبی و غیرضروری تلقی می‌شوند. این در حالی است که سند تحول بنیادین آموزش و پرورش، با تأکید بر واژه تربیت، خواستار تغییر رویکرد و یکپارچگی این دو ساحت است.

وی افزود: در چنین شرایطی، فعالیت‌هایی همچون سرود، تئاتر، اردو، بازی و فعالیت در فضای مجازی، به برنامه‌های فوق‌العاده و غیرضروری کاهش پیدا می‌کند، پس اگر دانش‌آموزی در مسابقات نقاشی حائز رتبه برتر گردد، این موفقیت در حاشیه قرار می‌گیرد.

برای ایجاد تحول واقعی، نیازمند شکستن دیوارهای آموزش و پرورش و مدارس هستیم

محمدحسین پورثانی با بیان اینکه از مهم‌ترین چالش‌های پیش روی ما، این تصور نادرست است که "خود همه‌چیزدان پنداری" در بین برخی از افراد وجود دارد، اظهار کرد: این در حالی است که برای ایجاد تحول واقعی، نیازمند شکستن دیوارهای آموزش و پرورش و مدارس هستیم. باید از ظرفیت گروه‌های مردمی و تشکل‌های غیررسمی که در حوزه تربیت فعال هستند، بهره ببریم. تجربه نشان داده است که هرگاه این گروه‌ها به یاری ما آمده‌اند، اتفاقات بزرگی در مدارس، مناطق، استان‌ها و حتی در سطح کشور رقم خورده است.

وی افزود: اما تا زمانی که با کمبود نیرو، کیفیت نامناسب و عدم چابکی در برنامه‌های درسی رسمی مواجه هستیم، استفاده از ظرفیت گروه‌های مردمی می‌تواند راهگشای ما باشد. این گروه‌ها می‌توانند با رویکردی مسئله‌محور و با تکیه بر چابکی خود، به حل مشکلات ما کمک کنند.

پورثانی ادامه داد: علاوه بر این، تنوع موقعیت‌های یادگیری نیز از اهمیت بسزایی برخوردار است. نباید همه چیز را در مدرسه و کتاب خلاصه کنیم. باید موقعیت‌های یادگیری متنوعی را برای دانش‌آموزان فراهم کنیم و آن‌ها را به رسمیت بشناسیم. این موقعیت‌ها می‌توانند در مساجد، محله‌ها، اجتماع و سایر فضاهای آموزشی و تربیتی ایجاد شوند.