پاسخی به هجمه ها علیه تحول آموزشی؛
سنگ‌اندازی در مسیر تحول با رمز «تفکیک جنسیتی»
متناسب‌سازی جنسیتی در برنامه درسی لزوماً به معنای جداسازی کتاب‌های درسی برای دختران و پسران نیست
تهران (پانا) - اینکه برخی از دروس بین دانش‌آموزان دختر و پسر متفاوت باشد، ناظر بر کتاب‌های خاص و با رویکرد یادگیری مهارت‌های زندگی است که روی دروسی مانند دینی، مهارت‌های اجتماعی و مهارت‌های شهروندی تمرکز دارد، اما افراد مختلف با تقطیع سخنان وزیر آموزش و پرورش و نادیده گرفتن راهکارهای سند تحول بنیادین سعی در ایجاد حاشیه و سنگ‌اندازی در مسیر تحولی وزارت آموزش و پرورش دارند.
۲۱ آبان امسال بود که وزیر آموزش و پرورش اعلام کرد طبق آن‌چه سند تحول بنیادین تکلیف کرده است، باید برنامه درسی را متناسب با جنسیت دختران و پسران تدوین کرد، همچنین فرهنگ حیا را باید در سراسر جامعه نهادینه کرد. با انتشار این خبر کافی بود تا دوباره شاهد حاشیه‌سازی برخی رسانه‌ها و افراد باشیم. افرادی که از روز اول فعالیت وزارت آموزش و پرورش در دولت سیزدهم با اقداماتی مانند تقطیع سخنان مسئولان این وزارتخانه، ایجاد حاشیه‌های مختلف و انتشار مطالبی که خلاف واقع است سعی بر سنگ‌اندازی در مسیر تحولی نظام تعلیم و تربیت و احیای سند تحول بنیادین داشته‌اند. سند تحولی که روی زمین مانده بود و هیچ کدام از مسئولان قبلی آموزش و پرورش به‌دنبال اجرا کردن آن نبودند اما در دولت سیزدهم و طی دو سال اخیر گام‌های موثری برای اجرایی‌کردن آن برداشته شد.
از جمله مواردی که سند تحول بنیادین بر دوش آموزش و پرورش قرار داده است، موضوع «متناسب‌سازی جنسیتی برنامه درسی و محتوای آموزشی» و «توجه بیشتر به تفاوت‌های فردی به‌ویژه هویت جنسیتی دانش‌آموزان» است که در راهکار ۱.۱ سند مطرح شده، همچنین در راهکار ۲.۱۶ «رعایت اقتضائات هویت جنسیتی پسران و دختران و ویژگی‌های دوران بلوغ دانش‌آموزان در برنامه‌های درسی و روش‌ها و برنامه‌های تربیتی ضمن توجه به هویت مشترک آنان» مورد تاکید قرار گرفته است.
حجت‌الاسلام علی لطیفی، رئیس سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی درسی با اشاره به راهکار ۱.۱ سند تحول بنیادین آموزش و پرورش درخصوص متناسب‌سازی برنامه درسی ویژه دختران و پسران در گفت‌وگو با یکی از رسانه‌ها اظهار کرد: «توجه به تفاوت‌های فردی دانش‌آموزان از جمله هویت جنسیتی یکی از این ویژگی‌هایی است که این سند برای برنامه درسی جدید برشمرده است، اما این امر در همه کتب‌ها و همه مضامین اعمال نمی‌شود. راهکار ۱.۱ خیلی طبیعی، عادی، کاملا حرفه‌ای و ناظر به مساله علمی و تربیتی است، اما در فضای رسانه‌ای وقتی سوءگیرانه این امر برجسته می‌شود باعث ایجاد سوءتفاهم می‌شود.»
لطیفی ادامه داد: «این امر یکی از چندین ملاحظه‌ای است که ما مکلف به اجرای آن در بازنگری برنامه درسی شده‌ایم و چیز جدیدی هم نیست. در دوره‌های مختلف با تنوع مختلفی به این امر پرداخته می‌شده است و ما الان می‌خوهیم آگاهانه‌تر به این امر بپردازیم.»
وی تاکید کرد: «ثانیا اصلا این امر به این معنا نیست که قرار است کتاب جدید تولید شود. ما اصطلاح «برنامه درسی حساس به جنسیت» را در ادبیات برنامه درسی داریم. به این معنا که ملاحظات و اقتضائات و اصل تنوع و تفاوت در برنامه درسی دیده شود مولفی که مرد است تصور نکند، چون مرد است همه خوانندگان این کتب هم پسر هستند. در واقع به ما تکلیف شده است که برنامه درسی به هویت جنسیتی مخاطب توجه کند و این اصلا به معنای تفکیک جنسیتی در کتب درسی نیست.»
همچنین علی فرهادی، سخنگوی وزارت آموزش و پرورش در نشست خبری خود در پاسخی درخصوص بحث تفکیک کتب درسی بین دانش‌آموزان پسر و دختر گفت: «اینکه برخی از دروس بین دانش‌آموزان دختر و پسر متفاوت باشد، ناظر بر کتاب‌های خاص است، دروسی مانند دینی، مهارت‌های اجتماعی و مهارت‌های شهروندی.»
وی ادامه داد: «در دنیای امروز که آموزش موجب تغییر و تحول است، باید به‌واسطه آموزش مهارت‌های خاص، دانش‌آموزان پسر و دختر تقویت شوند که بخشی ناظر بر احکام دینی است و برای این دو گروه متفاوت است که باید پیش‌بینی شود. در حال حاضر سازمان پژوهش کار خود را که در سند تحول نیز دیده شده، شروع کرده است. آمادگی کامل برای اجرای این موضوع وجود ندارد اما مقدمات شروع شده است و آرام آرام این کار صورت می‌گیرد تا در نهایت اثرات مطلوب آن را مشاهده کنیم.»
حال با توجه به این اظهارات مسئولان وزارت آموزش و پرورش، سخنان رضامرادصحرایی به منزله تغییر در تمامی کتب درسی به معنی تفکیک جنسیتی نیست و تمرکز روی این است که از حاشیه‌ها عبور کرد.
وزیر آموزش و پرورش در برنامه پرسشگر شبکه آموزش با بیان اینکه نباید در حاشیه بمانیم، گفت: «بودن در حاشیه یعنی بازماندن از متن، ولی گاهی وقت‌ها حاشیه ایجاد می‌شود. هر کسی می‌داند این موضوعات نمی‌تواند واقعیت داشته باشد.»
وزیر آموزش و پرورش در بخشی دیگر از سخنان خود اظهار کرد: «تقاضای دخترخانم‌ها از ما این است که شما چرا مقتضیات ما را در برنامه‌ریزی‌های خود نمی‌بینید؟ بحث برنامه درسی و برنامه آموزشی و توجه به اقتضائات دختر و پسر مطرح است. همه جای دنیا این کار را می‌کنند و فقط ما نیستیم. آیا مادر و پدرها با فرزند پسر و دختر به یک نحو برخورد می‌کنند؟ قطعا خیر؛ چرا که نیاز دختر خانم یک چیز و نیاز آقا پسرها چیز دیگری است.»
وزیر آموزش و پرورش ادامه داد: «این موضوع امری کاملا عقلی، تعلیمی و تربیتی است و سواد رسانه‌ای مورد نیاز همه شده است تا درک کنند که واقعیت مطلب چه بوده است. بحث تناسب برنامه درسی و آموزشی با نیازهای دانش‌آموزان اعم از دختر و پسر بوده است. برای مثال در هنرستان دخترانه به رشته‌هایی مثل کودک‌یاری نیاز داریم که ویژه دخترخانم‌ها است. مگر تا‌کنون ما در مهد کودک مربی مرد داشته‌ایم؟ مربی مهد کودک خانم است. همچنین در مقطع ابتدایی به ویژه سه پایه اول نیز عموم آموزگاران خانم هستند.»
صحرایی افزود: «اینکه بحث «تفکیک جنسیتی کتاب» را مطرح کنند، توهین به شعور ملت است که ریاضی دخترانه و پسرانه می‌شود. زمانی هم در دانشگاه بحث می‌شد «علوم انسانی اسلامی» و «علوم انسانی غیر اسلامی» چیست؟ این ریشه تاریخی عجیب و غریبی دارد که برخی این را دنبال می‌کنند. بحث ما برنامه آموزشی و برنامه درسی بوده و اصلا بحث کتاب نبوده است. البته برخی کتب به‌طور طبیعی تغییر می‌کنند؛ مثلا کتاب مهارت‌های زندگی که برخی مهارت‌ها خاص دختران و برخی خاص پسران است یا کتاب تربیت اجتماعی و دینی که برخی مطالب خاص دختران و برخی مطالب خاص پسران است. الان هم هست و وجود دارد. یا مباحث مربوط به محیط آموزشی که دبیرستان دخترانه باید برای دختران متناسب‌سازی شود تا در آن راحت باشند و این توقع دختران از ما است.»
وی با یادآوری اینکه بحث من درباره این بوده است که هویت ابعاد مختلفی دارد و یکی از ابعاد هویت، هویت جنسیتی، هویت دخترانه و پسرانه است، عنوان کرد: «پسرانگی و دخترانی یک اقتضای جدی است و همه جا به این امر توجه شده است. فقط تعلیم و تربیت اسلامی نیست، در تعلیم و تربیت غیراسلامی هم به هویت دخترانه و پسرانه جداگانه توجه می‌شود. تمام اهتمام ما در آموزش و پرورش این است که اگر حاشیه‌ای هم ایجاد می‌شود بر روی آن وقت نگذاریم تا از متن باز نمانیم اما وقتی دیدم یک صفحه از روزنامه‌ای به این امر اختصاص یافته فقط حیرت کردم و تاسف خوردم، از این جهت که این حرف یک حرف کاملا دقیق است.»
و اما حرف آخر آموزش و پرورش بزرگترین و مهم‌ترین نهاد انسان‌سازی و عامل ارتقای همه‌جانبه ایران اسلامی است و به همین دلیل باید بیشتر از سایر ارگان‌ها و دستگاه‌ها مورد حمایت و توجه قرار گیرد، در نتیجه انتظار می‌رود علاوه بر حمایت همه‌جانبه مسئولان، رسانه‌ها، فعالان رسانه و همه آحاد جامعه نیز باید در مقام حامی ایفای نقش کنند، چرا که دلگرمی یک میلیون معلم و نیروی ستادی وزارت آموزش و پرورش و ۱۶ میلیون دانش‌آموز ایران اسلامی، همین حمایت‌هاست. باید در نشر این موضوع که متناسب‌سازی جنسیتی در برنامه درسی لزوماً به معنای جداسازی کتاب‌های درسی برای دختران و پسران نیست، کوشش کرد چرا که در کتاب‌هایی مانند ریاضی، علوم، شیمی، فیزیک و ادبیات و... اصولاً نیازی به چنین کاری وجود ندارد و موضوعاتی علمی مطرح است که تفاوتی برای استفاده دختران و پسران ندارد اما در برخی دروس خاص مانند درس دینی، بخش احکام که موارد خاصی برای هر یک وجود دارد لازم است متناسب با ویژگی‌های سنی و جسمی دختران و پسران باشد یا در کتاب مدیریت خانواده و سبک زندگی پایه دوازدهم که ناظر به ایجاد آمادگی‌های مجزای پسر و دختر برای ایفای نقش خود در تشکیل خانواده و زندگی زناشویی است یا در کتاب تفکر و سبک زندگی پایه هفتم که لازم است اطلاعات لازم در زمینه تغییرات جسمی و بلوغ را در اختیار دختران و پسران قرار دهد، نیاز به کُتبی مجزا با توجه به نیاز جداگانه دختران و پسران به این اطلاعات است.
ارسال دیدگاه