برگزاری دومین کارگاه نیازسنجی پژوهشی برمبنای مشکل‌شناسی راهبردی
تهران (پانا) - دومین کارگاه نیازسنجی پژوهشی برمبنای مشکل‌شناسی و مسئله‌یابی راهبردی با حضور تعدادی از مدیران، کارشناسان و کارکنان بخش‌های مختلف سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی برگزار شد.
علی محبی رئیس پژوهشگاه مطالعات آموزش و پرورش و مدرس این کارگاه، تصمیم گیری پژوهش بنیان را فلسفه برگزاری این کارگاه‌های آموزشی برشمرد و ابراز امیدواری کرد اولویت‌های پژوهشی پژوهشگاه مطالعات آموزش و پرورش در راستای نیازهای حوزه‌های مختلف نظام تعلیم و تربیت شکل بگیرد.
وی آشنایی با نیازسنجی، رویکردها، روش‌ها و فرآیند آن؛ آشنایی با تعریف علمی مشکل، مسئله، مشکل‌یابی، مشکل‌شناسی، مشکل‌گشایی؛ آشنایی با روش‌های علمی مسئله‌یابی و مشکل‌شناسی و راه‌حل‌های علمی برطرف کردن مشکلات؛ شناسایی علمی و سیستماتیک مسائل و مشکلات حال و آینده (میان مدت) و اولویت‌بندی آن؛ شناسایی راه‌حل مشکلات (گردش کار، اتاق فکر، جلسه هماهنگی، پایان‌نامه، پروژه تحقیقی و....)؛ تبدیل مشکلات به مسئله و تعیین اولویت‌های پژوهشی را از اهداف برگزاری این کارگاه آموزشی برشمرد.
محبی افزود: مهمترین گام برای حل یک مشکل، شناسایی آن است نه فقط یافتن آن؛ به این معنا که باید مشخص شود "مشکل دقیقا چیست؟" اما در بسیاری از مواقع این گام اساسی نادیده انگاشته شده یا ناقص پیگیری می‌شود. در حالی که اساسی ترین گام برای مشکل‌گشایی، مشکل‌شناسی است.
وی تمرکز بر حل مشکلات (مشکل گشایی) قبل از دو گام (مشکل یابی و مشکل شناسی)؛ تمرکز بر مشکلات ظاهر شده نه کشف مشکلات پنهان؛ معادل دانستن مشکل یابی و مشکل شناسی؛ ضعف مرحله بررسی تجزیه و تحلیل؛ تصمیم گیری مبتنی بر ترجیح ذهنی در انتخاب راه حل مناسب و عملیاتی نشدن درست راه حل‌ها را به عنوان برخی از دام های اثربخشی مشکل شناسی برشمرد.
رئیس پژوهشگاه مطالعات آموزش و پرورش به انتخاب الگوی مفهومی مناسب برای مشکل‌شناسی شامل الگوی سیستمی (درون داد، فرایند، برونداد و بازخورد)؛ الگوهای تحلیل سازمانی (مانند لوزی لویت، الگوی MIT۹۰، تحلیلSWOT و ...)؛ الگوی تحلیل طرح ها و برنامه ها و الگوی زمینه ای یا گرندد تئوری ( Granded Theory) اشاره کرد.
طبق مطالب ارائه شده در این کارگاه آموزشی مشکل شناسی Problem Identification به مشکل یابی (یافتن مشکلات آشکار و پنهان)؛ تجزیه و تحلیل؛ اولویت بندی؛ تعریف و تبیین مشکل و مشکل گشایی به (تجویزراهکار، اقدام، ارزیابی و اصلاح) solution تقسیم بندی شد.
رئیس پژوهشگاه مطالعات آموزش و پرورش، رویکردهای "شیوه کنش" و رویکردهای "گستره پوشش" را به عنوان دو رویکرد مشکل شناسی برشمرد و گفت: رویکرد "شیوه کنش" به رویکردهای واکنشی (گذشته گرا)، رویکردهای کنشی (حال گرا) و رویکردهای فراکنشی (پیشگیرانه، بالقوه‌گرا، آینده‌گرا) تقسیم می‌شود. رویکرد "گستره پوشش" نیز شامل رویکرد فراگیر (توسعه‌ای) و مبتنی بر استثنا (نگهداری-بخشی) می‌شود.
تقسیم بندی روش های مشکل‌شناسی به سه بخش پیمایشی، ثبتی و تحلیلی دیگر موردی بود که محبی به آن اشاره کرد.
محبی در این کارگاه آموزشی تأکید کرد: معیارهای گستره نفوذ مشکل؛ معیارهای اهمیت مشکل و معیارهای میزان فوریت مشکل؛ عوامل تعیین اولویت مشکلات است.
گفتنی است در این کارگاه آموزشی تأکید شد که هر یک از مدیران و کارشناسان بر اساس اسناد و مستندات موجود، نظرات خود را نسبت به شناسایی و تحلیل مشکلات را در قالب پیشنهادی و طبق نمون برگ اول ارائه شده (کارخواسته اول) شناسایی و تحلیل مشکلات و همچنین نمون برگ دوم (کارخواسته دوم) جدول اولویت بندی مشکلات (کارگروه ...) و نمون برگ سوم (کارخواسته سوم) جدول جمع بندی اولویت مشکلات (کارگروه ...) ارائه کنند.
این کارگاه پیش از این در سطح مدیران و کارشناسان حوزه ستادی وزارت آموزش و پرورش و همچنین سطح مدیران و کارشناسان سازمان پژوهش برگزار شده بود.
ارسال دیدگاه