ضرورت بهره‌گیری از ظرفیت‌های وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در نظام آموزش و پرورش

به گزارش مرکز اطلاع‌رسانی و روابط عمومی وزارت آموزش‌وپرورش، سیدعباس صالحی با تبریک اعیاد ماه‌های رجب و شعبان، یاد و خاطره شهدای آموزش و پرورش و حوزه فرهنگ، هنر و رسانه را گرامی داشت و گفت: گفت‌وگوی هفته در وزارت آموزش و پرورش ابتکار قابل توجهی است که فرصت هم افزایی‌های دستگاهی را فراهم می‌کند.

صالحی تاکید کرد: در نظام اداری مشکلی که وجود دارد این است که نتوانیم قطره‌ها را به جوی‌ها و جوی‌ها را به نهرها و نهرها را به اقیانوس‌ها تبدیل کنیم.

وی ادامه داد: برای حل مسائل باید تلاش کنیم مقدورات و ظرفیت‌های خود را به هم متصل کنیم تا کارهایی اتفاق بیفتد کارستان. زیرا نظام جزیره‌ای در مدیریت مانع همگرایی می‌شود و نگاه بخشی در مدیریت و حکمرانی موجب شده تا نتوانیم اینگونه به حل مساله‌ها فکر کنیم.

عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی در عین حال تصریح کرد: گفت‌وگوی هفته وزارت آموزش و پرورش نگاهی به این مساله دارد که چگونه می‌توانیم در یک فضای بزرگ‌تر مسائل بزرگ‌تر خود را حل کنیم.

صالحی در ادامه مجموعه فعالیت‌ها و اقدامات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در حوزه‌های مختلف فرهنگ، هنر، رسانه، دین، بین الملل و ... را تشریح کرد و گفت: امسال در ماه آذر تفاهم نامه‌ای بین دو وزارتخانه فرهنگ و ارشاد اسلامی و آموزش و پرورش به امضا رسید و در آیین امضای آن تاکید شد که براساس یک کمیته اقدام مجموعه بندهای آن اجرایی شود. این تفاهم نامه تصویر همکاری دو وزراتخانه را روشن‌تر می‌کند و جلسه امروز هم به کمک این تفاهم نامه و کمیته است.

وی افزود: دو وزارتخانه ظرفیت‌هایی دارند و تلاش می‌کنیم نظام استقرار برای تعاملات آن پدید آید. اشتراک زیادی بین وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و وزارت آموزش و پرورش در اهداف و مخاطبان آن وجود دارد.

وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی با تقسیم بندی بخش‌های مختلف این وزارتخانه در ۴ بخش اصلی ادامه داد: حوزه فرهنگ و رسانه یکی از بخش‌های مهم وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی است. پژوهش‌های فرهنگی، مطالعات فرهنگی، کتاب و کتابخوانی، ادبیات و رسانه، فضای مجازی، بازی‌های رایانه‌ای و حوزه فرهنگ عمومی در قالب شورای فرهنگ عمومی از جمله زیر مجموعه‌های این بخش است.

وی تصریح کرد: بخش‌های مختلفی در این حوزه قرار دارد از جمله پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات، معاونت امور فرهنگی، نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور، معاونت مطبوعاتی، سازمان خبرگزاری جمهوری اسلامی، روزنامه ایران، مرکز توسعه فرهنگ و هنر در فضای مجازی، بنیاد ملی بازی‌های رایانه‌ای، موسسه خانه کتاب و ادبیات ایران، شورای فرهنگ عمومی و.

صالحی در بخش دوم فعالیت‌های این وزارتخانه گفت: فعالیت‌های هنری و سینمایی از دیگر بخش‌های وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی است. معاونت امور هنری با بخش‌ها و موسسات متعدد هنری و سازمان سینمایی با زیر مجموعه‌های بسیار در این حوزه انجام مسئولیت می‌کنند.

وی حوزه دینی را بخش سوم فعالیت‌های این وزارتخانه برشمرد و افزود: معاونت قرآن و عترت، ستاد عالی هماهنگی کانون‌های فرهنگی هنری مساجد کشور، سازمان‌های اوقاف و امور خیریه و حج و زیارت در این حوزه فعالیت دارند.

صالحی ادامه داد: حوزه بین الملل هم بخش چهارم فعالیت‌های این وزارتخانه است و سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی مسئولیت آن را برعهده دارد.

وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در ادامه به ظرفیت‌های موجود در این وزارتخانه هم اشاره کرد و گفت: حوزه پژوهش‌ها و مطالعات فرهنگی از جمله این ظرفیت‌ها است. پیمایش‌های مختلف ملی و گسترده‌ای در این حوزه صورت می‌گیرد. یکی از مشکلات پژوهش‌ها این است که به کاربرد و عملیات نزدیک نمی‌شود و تبدیل به اقدام در آن صورت نمی‌گیرد.

وی افزود: در وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در حوزه نوجوانان ۱۵ تا ۱۸ سال برش‌های قابل توجهی در موضوعات سنی داریم که مناسب اهداف وزارت آموزش و پرورش است مانند فعالیت در حوزه مصرف کالاهای فرهنگی. اینکه این گروه سنی در موضوعات مختلف از چه دستگاه‌های صوتی و تصویری، موسیقی، مجلات و روزنامه، رایانه، اینترنت و تلفن همراه، سینما، فعالیت‌های مذهبی هنری، ورزشی، بازی و ... که در حوزه کالاهای فرهنگی است استفاده می‌کنند.

وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی تصریح کرد: در سراسر کشور در این گروه سنی می‌توان به این توجه کرد که مجموعه مخاطبان نوجوان چه نوع کالاهای فرهنگی مصرف می‌کنند. موضوع الگوها و مرجعیت فرهنگی در این گروه سنی هم از اهمیت زیادی برخوردار است. اینکه مرجعیت فرهنگی آن‌ها کجاست. انجمن‌های مختلفی که به کدام توجه دارند؛ چهره‌های برتر آن‌ها کیستند و چگونه با آن‌ها ارتباط برقرار می‌کنند، در چه انجمن‌های مذهبی و صنفی مشارکت دارند هم دارای اهمیت است.

صالحی ادامه داد: پیمایش ملی ارزش‌ها و نگرش‌های ایرانیان که موج چهارم آن را در پیش داریم، پیمایش ملی هویت ایرانیان، پیمایش ملی سبک زندگی ایرانیان، پیمایش ملی شبکه‌های اجتماعی در ایران و ... از دیگر پیمایش‌هایی است که در وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی صورت می‌گیرد و حاصل پژوهش‌ها و رصدهای اجتماعی است که برای برنامه ریزی‌های آموزش و پرورش تاثیرگذار است.

وی به توجه بر حوزه کودک تاکید کرد و گفت: این حوزه مورد توجه جهانی است که در حوزه ارتباطات، اطلاعات و اندیشه توجه به این بخش مهم است. ما کارهای مختلفی در این حوزه در دست کار داریم که می‌توان در این زمینه با وزارت آموزش و پرورش تعاملات مشترک داشت. از جمله این کارها در وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی پیمایش ملی خود شیفتگی در کودکان و نوجوانان ایرانی است. همچنین در سال ۹۹ دوازده نشست تخصصی از سوی پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات صورت گرفته است. در این زمینه‌ها می‌توان بین دو وزارتخانه اقدامات مشترکی تدارک دید، هر چند مقدورات کم است اما با اتصال و همکاری‌های مشترک اتفاقات مهمی پدید می‌آید.

صالحی در ادامه با تاکید بر حوزه فرهنگ در تقسیم بندی های ۴ گانه فعالیت‌های این وزارتخانه گفت: بخش کتاب و کتابخوانی یکی از فعالیت‌های مهم وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی است. ما کتاب را مادر تفکر می‌دانیم. جامعه‌ای که از کتاب فاصله بگیرد از اندیشیدن فاصله گرفته است. به این بخش نباید صرف یک مصرف کالای فرهنگی توجه داشت. در سال‌های اخیر اقدامات خوبی در این حوزه در وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی صورت گرفته که جام باشگاه‌های کتاب و کتابخوانی و حضور نیم میلیون کودک و نوجوان در این جام یکی از این اقدامات است. جریانی که با نیم میلیون شروع شده می‌تواند به یک جریان چند میلیونی تبدیل شود و این حوزه یکی از بخش‌های مهم دیگر تعامل مشترک بین دو وزارتخانه است.

وی افزود: کتابخانه‌های عمومی کشور هم از دیگر بخش‌های فعالیت‌های این وزارتخانه است. ما در این بخش تاکید داشتیم که کتابخانه‌های عمومی بخش جداگانه‌ای برای کودک داشته باشد. حتی از نظر فیزیکی به صورت جداگانه باشد تا برای کودکان جاذبه داشته باشد. در این حوزه هم کتابخانه‌های عمومی می‌توانند در زمینه کتاب خواندن با مدارس ارتباط برقرار کنند. بچه‌ها باید با کتابخانه‌ها ارتباط بگیرند و همان طور که مسجد رفتن راه تحول و تدین است، به گونه‌ای عمل کنیم که کتابخانه رفتن هم راه کتابخوانی است و فضای آموزش و پرورش باید به کمک این بخش بیاید تا کودکان بیشتر به کتابخوانی ترغیب شوند. نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور بحث کتابیاران دانش آموز را دارد که از طریق آن کتابخانه‌های مدارس را باید فعال کنیم و بچه‌ها آموزش می‌بینند و در نهایت می‌توانند تبدیل به سفیر کتابیار مدرسه شوند. بنابراین می‌توان در این زمینه از دانش آموزان هم کمک گرفت.

وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در ادامه به بازی‌های رایانه‌ای به عنوان یکی دیگر از فعالیت‌های وزارت متبوعش اشاره کرد و گفت: بنیاد ملی بازی‌های رایانه‌ای این وزارتخانه از سال ۸۹ تاکنون هر دو سال یک بار در حوزه بازی‌ها پیمایش ملی انجام می‌دهد. در حال حاضر شاهد تحول سریع در حوزه بازی‌های رایانه‌ای هستیم. در ۱۰ سال گذشته این حوزه در ایران روند قابل توجهی پیدا کرده است. در سال ۸۹ حدود ۱۶ میلیون بازیکن در این حوزه داشتیم و در سال ۹۸ این رقم به ۳۲ میلیون نفر رسیده است. هم اکنون از هر۱۰۰ نفر ایرانی ۳۸ نفر بازی می‌کنند. روند متوسط سنی در این حوزه هم تغییر یافته است. در سال ۸۹ متوسط سنی ۱۶ سال و هم اکنون ۲۲ سال است. چگونگی ژانرها، تغییر پلتفرم‌ها و ... از جمله عوامل تغییر سن در این حوزه است. بنابراین میزان مصرف بازی بالا رفته است. از میان ۳۲ میلیون نفر بازیکن ۹۳ دقیقه در روز میانگین مصرف روزانه دارند.

وی تصریح کرد فضای جدیدی برای جاذبه‌های بازی در کشور پدید آمده است. در این حوزه علاوه بر بازیکنان که برخی به صورت آنلاین هم هستند، تماشای بازی هم مهم است. تا سال ۸۹ تقریبا تماشای بازی آنلاین نداشتیم ولی امروز این بخش به یکی از بخش‌های مهم تبدیل شده است. ۱۵ درصد از ۳۲ میلیون بازیکن تماشای بازی را هم به طور جدی دنبال می‌کنند. از این ۳۲ میلیون نفر در سن ۳ تا ۱۱ سال میانگین بازی روزانه شان ۸۶ دقیقه است و در سن ۱۲ تا ۱۷ سال این میانگین به صورت روزانه به ۱۴۷ دقیقه می‌رسد.

صالحی تاکید کرد: بنابراین در این حوزه نیاز به کارهای مشترک با وزارت آموزش و پرورش داریم. اینکه چگونه عمل کنیم تا سواد رسانه‌ای را بالا ببریم. چطور مناسبات سواد مدرسه، خانواده و دانش آموز را در حوزه سواد و خلق بازی در نظر بگیریم.

وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی ادامه داد: در بنیاد ملی بازی‌های رایانه‌ای مرکز مشاوره تلفنی داریم و چند ماهی است که سایت فهم بازی هم داریم که در آن هم بازیکنان بازی و هم مشاوران درباره بازی‌ها گفت‌وگو می‌کنند. بنابراین در حوزه بازی سازی باید قوی شویم زیرا بازی‌های خارجی به نیازهای داخلی ما توجه ندارند و حتی مقاصد خود را دنبال می‌کنند. وقتی ۳۲ میلیون نفر بازی می‌کنند و همچنین در گروه سنی ۱۲ تا ۱۷ بیش از دو ساعت از آن استفاده می‌کنند باید به آموزش در این زمینه توجه داشت. بنابراین تقویت اطلاعات معلمان و خانواده‌ها در زمینه بازی‌های رایانه‌ای مهم است تا از ین طریق گسست نسلی معلمان و خانواده‌ها با دانش آموزان در این زمینه از بین برود.

وی افزود: تولید بازی‌های جدی آموزشی هم حائز اهمیت است و بازی‌های جدی اهمیت زیادی در جهان بازی پیدا کرده است. در این حوزه هم باید همکاری بین دو وزارتخانه صورت بگیرد.

صالحی با اشاره به اهمیت فضای مجازی ادامه داد: این حوزه یکی دیگر از حوزه‌های پر اهمیت فعالیت‌های وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی است. کرونا شرایط نیاز به فضای مجازی را افزایش داد و موجب شد تا گسست‌هایی که در این زمینه با جهان داریم از میان برود. در این حوزه احتیاج به فضای سالم، مفید و امن داریم. در این حوزه سواد رسانه‌ای از اهمیت زیادی برخوردار است. سامانه مشاوره‌ای ما تا ۳ ماه آینده در این حوزه راه اندازی می‌شود. کنسرسیوم سواد رسانه‌ای در شرف اقدام است. وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی تولیدات محتوایی آماده‌ای در فضای مجازی دارد. پویش‌های ملی و استانی در فضای مجازی انجام دادیم که مناسب فعالیت‌های وزارت آموزش و پرورش است و امسال هم رویدادهای بسیاری داشتیم که قابلیت اقتباس برای آموزش و پرورش دارد.

وی در ادامه به حوزه هنر و سینما به عنوان یکی دیگر از فعالیت‌های این وزارتخانه اشاره کرد و گفت: هنرستان‌هایی مانند هنرهای زیبا زیر نظر وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی فعالیت می‌کند. ۲۰۰ دانش آموز در این حوزه به صورت سالانه داریم. هنرهای تجسمی، مد و لباس، موسیقی آوایی، نمایشی، آموزشگاه‌های آزاد هنری و ... از دیگر ظرفیت‌های بخش هنری این وزارتخانه است که می‌توان در این زمینه هم وزارتخانه‌های فرهنگ و ارشاد اسلامی و آموزش و پرورش همکاری‌های مشترک داشته باشند و در حوزه سینما هم همین گونه است. جشنواره فیلم کودک و نوجوان اصفهان که امسال به دلیل کرونا به صورت مجازی برگزار شد یکی از این ظرفیت‌ها است. جریان سینمای کودک و نوجوان در کشور با فراز و نشیب مواجه بوده و باید با همکاری وزارت آموزش و پرورش تلاش کنیم جریان امتداد تکاملی پیدا کند. سینما یک هنر مقتدر در تاریخ جاودانه بشر است.

صالحی ادامه داد: برنامه ریزی کتاب‌های درسی هنر از موضوعات مهمی است که باید آن را جدی گرفت. بخش هنر در آموزش و پرورش می‌تواند بازخوانی و بازنگری شود و از زاویه‌ها و ذائقه‌های مختلف به آن توجه داشت. اینکه نسل امروز چه ذائقه هنری در حوزه موسیقی دارد باید مورد توجه قرار گیرد. اینکه چرا بچه‌های ۱۵ تا ۱۸ سال موسیقی سنتی گوش نمی‌دهند. بنابراین جایی که می‌تواند ذائقه درست هنری ارائه بدهد، خانواده و مدرسه است. پس برنامه‌ریزی درسی حوزه هنر بسیار مهم است.

وی افزود: ظرفیت دیگر ما در حوزه هنری آموزشگاه‌‌های هنری است. توسعه رشته‌های هنرستان‌ها مهم است. هنرستان سینمایی دارای اهمیت است. نیاز داریم که فرزندان ما زودتر با صنعت تصویر و سینما ارتباط برقرار کنند. این حوزه‌ها می‌تواند یکی از موارد همکاری‌های مشترک بین دو وزارتخانه باشد.

وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی به فعالیت‌های دینی این وزارتخانه هم اشاره کرد و گفت: این وزارتخانه در کانون های فرهنگی و هنری مساجد دارای یک ساختار مجازی حقیقی فعال به نام فهما است که همه کانون‌های فرهنگی و هنری مساجد کشور دارای پروفایل مستقل هستند و از طریق آن خود و فعالیت‌های شان را معرفی می‌کنند. شاخه‌های مختلفی در حوزه‌های فرهنگی و هنری در این کانون‌ها فعال هستند و عملا یک باشگاه فرهنگی هنری و مذهبی در فضای مسجد شکل گرفته و می‌تواند یکی از خطوط ارتباطی بین دو وزارتخانه در حوزه دین باشد و به گونه‌ای بر اساس ذائقه‌های کودکان و نوجوانان در این زمینه عمل کنیم که بر اساس فعالیت در این کانون‌ها رضایت وجودی و دینی در آن‌ها شکل بگیرد.

وی افزود: جشنواره آیات، مدهامتان، آزمون سراسری قرآن و عترت و ... از دیگر فعالیت‌های وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در حوزه دین است که دانش آموزان هم در آن فعال هستند.

صالحی به فعالیت‌های بین الملل این وزارتخانه هم اشاره کرد و ادامه داد: در حوزه بین الملل معرفی دانش آموزان هنرمند را داریم که می‌توانند به عنوان سفیران کشور در حوزه‌های مختلف فرهنگی، هنری و دینی به شمار آیند و نماد حکمت، هنر و فرهنگ کشور ما شوند. وبینارهای جهانی داریم که دانش آموزان می‌توانند در آن ها شرکت کنند و استعدادهای ایرانی در این وبینارها معرفی شود.

وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی تاکید کرد: دو وزارتخانه دارای اشتراکات در اهداف هستند. همین طور در حوزه فرایندها و روش‌ها و ضرورت دارد تا دو وزاتخانه تلاش کنند تفاهم نامه‌ای را که در آذر ماه امضا کرده اند به نقطه استقرار برسانند.

در حاشیه این نشست وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در جمع خبرنگاران قرار گرفت و درباره پرسشی مبنی بر تمهیدات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در زمینه چگونگی راهیابی کودکان به کتابخانه‌ها گفت: اول اینکه کتاب نباید فقط یک کالای مصرف فرهنگی به شمار آید زیرا کتابخوانی آینده و فردای کودک و نوجوان را می‌سازد و ما در وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی این مسیر را پیش می‌بریم تا تقویت شود. همچنین تلاش کرده‌ایم که در کتابخانه‌های عمومی بخش جداگانه‌ای برای کودکان و نوجوانان با جاذبه‌های لازم داشته باشیم. هر چقدر رابطه کودکان را با محیط کتابخانه‌های عمومی و کتابخانه‌های مدارس تقویت کنیم، آن‌ها را به کتابخوانی ترغیب کرده‌ایم.

وی درباره اینکه برخی کتاب‌های کمک آموزشی دارای مجوز نیستند و گاهی به نظر می‌رسد که مطالب آن با کتاب‌های درسی در تناقض است افزود: بررسی کتاب در حوزه کتاب‌های آموزشی تابع سیاست‌های شورای عالی انقلاب فرهنگی هستند و براساس سند بالادستی عمل می‌شود. بنابراین کار مشترکی بین وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و آموزش و پرورش لازم است صورت بگیرد که شورای عالی انقلاب فرهنگی نسبت به آن بررسی انجام دهد تا این حوزه در یک روال روشن‌تری قرار بگیرد.

صالحی در پایان درباره نظارت و آموزش در کتاب‌ها گفت: در این حوزه حتما این نظارت صورت می‌گیرد که متون آموزشی، متون سلامت باشد.