محسن حاجی میرزایی*
نظام آموزش و پرورش میراث‌دار بعثت نبوی
سخن گفتن از یادگیری، تعلیم و تربیت سخن از حیاتی‌ترین نیاز انسان است که عرصه‌ای به پهنه گیتی و پهنای زمان دارد. تأثیر پیشرفت‌های فیزیکی، پیشرفت دانش و پیشرفت صنعت روی توسعه و رشد جوامع انکارناپذیر است؛ همه اینها الزاماتی است که یک جامعه در مسیر رشد و بالندگی به آن نیاز دارد، اما آنچه منشأ این رشد و تحول است یادگیری انسان‌هاست. آدمی بعد از پا گذاردن به عرصه گیتی فاقد هرگونه دانش و آگاهی است.
محسن حاجی میرزایی در یادداشتی در روزنامه ایران نوشت:
«والله اخرجکم من بطون امهاتکم لا تعلمون شیئا و جعل لکم السمع و الابصار والافئده لعلکم تشکرون» (۷۸نحل)بشر به مدد سمع و بصر و افئده، این موهبت‌های الهی توانسته خود را در گذر روزگار روز به روز رشد داده و به مصداق آیه کریمه «سخر لکم ما فی السماوات و ما فی الارض» نزدیک‌تر شود.رشد در عرصه‌های مختلف فناوری، دانش و اقتصاد همگی مرهون نظام خلقتی است که خداوند در وجود انسان تعبیه کرده و به مدد دیدن، شنیدن و تفکر کردن که اصلی‌ترین پردازنده‌های این نظام خدادادی هستند رخ می‌دهد؛ آنچه باعث رشد و ارتقای تمدن‌ها و شکل‌گیری آنها شده تحولات ناشی از یادگیری در انسان‌هاست که به سمع و بصر و فؤاد ارتباط دارد.
اما یادگیری و بهره‌برداری از سمع و بصر و فؤاد علاوه بر اینکه عنصری، این جهانی است به سرنوشت نهایی و کمال انسان‌ها و جوامع نیز ارتباط دارد. خداوند در قرآن کریم اقوامی را به‌عنوان عبرت برای امت رسول اعظم خود یاد می‌کند که سمع و بصر و فؤاد هیچ سودی به حال‌شان نبخشید «و لقد مکناهم فیما آن مکناکم فیه و جعلنا لهم سمعاً و ابصاراو افئده فما اغنی عنهم سمعهم ولا ابصارهم ولا أفئدتهم من شیء اذ کانو یجحدون بایات‌الله و حاق بهم ماکانو به یستهزئون» (۲۶احقاف) آن مکنتی که خداوند در این آیه از آن سخن می‌گوید، می‌توان به مدیریت سمع و بصر و فؤاد انسان‌ها بازگردد. پرورش سمع و بصر و فؤاد انسان‌ها مسئولیتی الهی است که تنها از عهده خالق انسان برمی آید.
خداوند خود مدیریت این قوا و تربیت آنها را عهده دار شده است؛ ربوبیت خداوند که در جای‌جای قرآن کریم سخن از آن است به مفاهیمی همچون تفکر و تعقل پیوند می‌خورد که همان مجرای یادگیری انسان است. خداوند انبیا را نیز برای تربیت همین قوا فرستاده و آنها را به وحی مجهز کرده است، اگر کاری شریف‌تر و مفیدتر از توسعه فهم یک جامعه و پرورش سمع و بصر و فؤاد آنها بود خدا انبیا را برای آن کار می‌فرستاد. رشد و شکوفایی اقتصاد و دانش و فناوری مهم است اما خداوند انبیا را برای تربیت انسان مبعوث می‌کند. هم قرآن کریم و هم در روایات رسول مکرم اسلام، شأن اصلی آن حضرت تعلیم و تربیت انسان شمرده شده است. «هو الذی بعث فی الامیین رسولا منهم یتلوا علیهم آیاته و یزکیهم و یعلمهم الکتاب والحکمه وان کانوا من قبل لفی ضلال مبین» (۲ جمعه).
رسول مکرم اسلام خود نیز به این شأن حضرتش را وصف کرده و فرموده است«انما بعثت معلمأ» نظام تعلیم و تربیت میراث‌دار چنین جایگاهی در عالم است؛عرصه تربیت کودکان و نوجوانان کشور که نظام آموزش و پرورش سکاندار اصلی آن است عرصه‌ای است که در درجه اول خداوند با ربوبیت الهی اش، خود تکفل آن را بر عهده دارد و در لایه بعد انبیا را برای آن می‌فرستد. در استمرار بعثت انبیا نیز تعلیم و تربیت در بهترین برهه زندگی یک انسان که یادگیری در آن مانند ماندگاری نقش و نگار روی سنگ است، عرصه فعالیت نظام آموزش و پرورش است. معلمان ما میراث‌دار چنین رسالت عظیمی در عالم خلقت هستند، اگرتحت تربیت و شکوفایی الهی سمع و بصر و فؤاد انسان بدرستی شکل گیرد، عقل او هم در مسیر رشد الهی شکوفا می‌شود.
بعثت پیامبر مکرم اسلام فرصتی است که این مهم را یادآوری کنیم نظام جمهوری اسلامی وقتی به اهداف والای خود نائل خواهد آمد که تعلیم و تربیت و آموزش و پرورش را در کانون توجه خودش قرار دهد؛ تکثر ساختارها و نظامات اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی در کشور که به اقتضای رشد علوم و دانش‌ها و پیچیدگی شرایط بشر امروز رخ داده وقتی می‌تواند جوامع را به عزت و سعادت برساند که حول یک کانون مجتمع شود و آن کانون یادگیری است.
یادگیری به جوامع هویت و شخصیت می‌دهد. استقلال و عزت یک جامعه مرهون یادگیری است. این نظام تعلیم و تربیت کشور است که می‌تواند در صورت رشد و بالندگی، تحقق اهداف برجسته نظام و انقلاب اسلامی را در گام دوم انقلاب تضمین نماید. آموزش و پرورش کشور ما بعد از انقلاب اسلامی رشد و شکوفایی گسترده‌ای داشته و ظرفیت تبدیل شدن به کانون رشد و توسعه در کشور را داراست. شاخص‌هایی همچون توسعه آموزشی، رشد باسوادی، دسترسی به فضای آموزشی نشان می‌دهد زیرساخت لازم برای چنین ایفای نقشی در نظام آموزش و پرورش ما وجود دارد. ایجاد سامانه شاد و روزآمدی معلمان و دانش‌آموزان در بهره‌برداری مفید از فضای مجازی که در سال گذشته با تبدیل تهدید کرونا به فرصت، رخ داد نشان دهنده قدرت و توانمندی نظام آموزش و پرورش در روزآمدی و توسعه و تطبیق خود با اقتضائات روز است. آموزش و پرورش کشور ما در صورت باور به نقش و جایگاه خود می‌تواند افق‌هایی روشن و دست یافتنی را برای کشورمان ترسیم کند.
*وزیر آموزش و پرورش
*منبع: روزنامه ایران
ارسال دیدگاه