باید به آموزش مادام‌العمر بزرگسالان رسیدگی شود

میررضا شفیع‌پور، در ابتدا با اشاره به اینکه طبق آمار سال ۹۵، باسوادی در ایران به ۹۴ درصد رسیده است گفت: «از سال۱۲۸۵ که انقلاب مشروطه رخ داد، یکی از خواسته‌های مشروطه خواهان، سواد و سوادآموزی بود. در این فرایند یکی از مطالبات جامعه‌ی فکری ما تلاش برای با سواد کردن بی سوادان بزرگسال بود. در آستانه انقلاب ۵۷ در ایران، تقریبا ۴۷.۵ درصد باسواد داشتیم. عمده‌ی باسوادان قبل از انقلاب مردان بودند و ۷۰ درصد بی‌سوادان را زنان تشکیل می دادند. همچنین اکثر باسوادان در کلانشهرها زندگی می‌کردند به طوری که ۷۰ درصد روستاییان بی‌سواد بودند.»

شفیع‌پور گفت: «در فرمان هفت دی امام خمینی (ره)، تحت عنوان نهضت سواد آموزی، به چند نکته‌ی کلیدی اشاره کردند که نشان از اهمیت سواد داشت. ایشان در این فرمان فرموند: سواد تقدم بر مسکن، بهداشت و نان دارد. نگاه ایشان اینگونه بود که افراد باسواد به دلیل توانمندی خود می‌توانند سایر نیازهای خود را تامین ‌کنند. در طی ۴۱ سال اخیر که از این فرمان گذشته است؛ موازی با آموزش بزرگسالان، نظام جمهوری اسلامی مانع بی‌سوادی افراد زیر ده سال و بالای ۶ سال شده است؛ به طوری که با ایجاد انسداد، کودکان لازم‌التعلیم، بی‌سواد وارد جامعه نمی شوند.»

وی با اشاره به اینکه جامعه‌ی هدف سوادآموزی، افراد بی‌سواد و یا کم‌سواد ۱۰ سال تا ۴۹ سال هستند؛ گفت: «طبق سرشماری سال ۹۵، در شهر تهران پنج میلیون و ۵۶۰ هزار نفر در این سنین داریم که از میان آن، ۹۰ هزار و ۹۱۲ نفر بی‌سواد هستند. در این حوزه بی‌سوادی مردان بیشتر از زنان است. تعداد مردان بی‌سواد ۴۵ هزار و ۱۶۵ نفر و زنان بی‌سواد ۴۴ هزار و ۹۴۷ نفر است. به عبارتی از هر صد نفر جمعیت بین ۱۰ تا ۴۹ سال، ۱.۶ درصد بی‌سواد هستند. هر ساله در شهر تهران حدود۷ الی ۸ هزار نفر از این افراد تحت پوشش قرار می‌گیرند و در حال حاضر این آمار به زیر ۳۰ هزار نفر رسیده است. برآورد ما این است که به ازای هر صد نفر، نیم درصد بی‌سوادی داریم.»

معاون نهضت سوادآموزی شهر تهران افزود:‌ «بی‌سوادی نیم درصدی در شهر تهران اکثرا به دلیل رفت و آمد جمعیت سیال است که در اطراف تهران یا استان‌های دیگر زندگی می‌کنند. همچنین اکثر بی‌سوادان تهران را اتباع و اولیای دانش‌آموزان تشکیل می‌دهند. اتباع هر ساله نیمی از بی‌سوادان شهر تهران را که غالبا افغان هستند به خود اختصاص می دهند.»

کرونا مانعی برای سوادآموزی نیست

شفیع پور با اشاره به تاثیر شیوع کرونا بر آموزش‌های نهضت سوادآموزی گفت: «تلاش شده است تا روش‌های جدید تدریس را جایگزین روش‌های سنتی کنیم و آموزش‌های مجازی را با همکاری سازمان سوادآموزی به سرعت راه انداختیم. کتاب‌های درس ریاضی و فارسی را به طور کامل به صورت کلیپ‌های چند دقیقه‌ای تهیه کرده‌ایم. همچنین آموزش دهنده‌ها بخشی از آموزش‌های خود را به صورت محتوای الکترونیکی جمع‌آوری کرده اند و این محتواها در اختیار سوادآموزانی که ابزار الکترونیکی داشته‌اند قرار گرفته است.»

وی افزود: «در خرداد و تیر امسال نیز بخشی از کلاس‌ها را به صورت حضوری و با رعایت پروتکل‌های بهداشتی برگزار کردیم. باتوجه به بافت و ساختار جمعیتی جامعه هدف که افراد کم بضاعت هستند، در روزهای پیش رو آموزش‌های تلویزیونی نیز راه اندازی می‌شود. همچنین آموزش‌های فرد به فرد نیز از طریق تماس تلفنی ادامه دارد.»

شفیع پور گفت: «در سال جدید که هنوز در مرحله ثبت نام هستیم، در معاونت مربوطه کارگروه آموزش مجازی تشکیل داده‌ایم. در این کارگروه با مسئولان سوادآموزی مناطق ۱۹گانه و آموزش‌دهنده‌ها در ارتباط هستیم. همچنین کارشناسی را به‌عنوان کارشناس فضای مجازی مسئول کرده‌ایم که محتواهای آموزشی مفید را به مناطق می‌رسانند.»

وی افزود: «در تلاش هستیم با کمک سازمان سوادآموزی و وزات آموزش و پرورش در شبکه شاد، کانالی را به آموزش‌دهندگان و سوادآموزان اختصاص دهیم؛ که این مهم در چند هفته‌ی آتی به ثمر خواهد نشست.»

باید به تعمیق سوادآموزی برسیم

میررضا شفیع‌پور، با اشاره به اینکه سوادآموزی سه مرحله دارد گفت: «دوره ی اول سوادآموزی برای افرادی است که فاقد سواد خواندن و نوشتن و محاسبات ساده‌ی ریاضی هستند. افراد بعد از این مرحله و قبولی در آزمون، وارد دوره‌ی انتقال می‌شوند که به تعمیق و پایداری سواد کمک می‌کند. دوره‌ی سوم، دوره‌ی تحکیم است. با وجوداینکه در این دوره مدرکی به افراد اعطا نمی‌شود؛ ولی به افراد کمک می‌کند تا سواد خود را پایدار کنند و بینش سیاسی، بهداشتی و اقتصادی را نیز گسترش می‌دهند.»

وی با اشاره به اینکه در شهر تهران تقریبا به انتهای راه سوادآموزی رسیده ایم، گفت: «همیشه درصد اندکی از افراد هستند که آموزش پذیر نیستند. در گذشته دغدغه‌ی ما این بود که افرادی که خواندن و نوشتن بلد نیستند را باسواد کنیم. رسالت سوادآموزی در حال تغییر است و مرحله‌ی دوم کار ما که پیگیری و تعمیق سواد است، به زودی شروع خواهد شد. در کشور ۱۸ میلیون نفر جمعیت داریم که ۹ میلیون نفر بین سنین ۱۰ تا ۴۹ سال هستند که بی سواد و یا کم سواد هستند و ۹ میلیون و ۳۰۰ هزار نفر بین سنین ۲۰ تا ۶۴ سال در متوسطه اول و دوم هستند که دیپلم نگرفته‌اند.»

معاون نهضت سوادآموزی شهر تهران گفت: «در سند تحول بنیادین اشاره شده است که باید آموزش مادام‌العمر برای بزرگسالان راه اندازی شود. باید در دور دوم سوادآموزی به تعمیق سوادآموزی بپردازیم. در این راستا سازمان سوادآموزی طرحی را به وزارت آموزش و پرورش پیشنهاد داده است که در آن دوران ابتدایی سوادآموزی بین سنین ۱۰ تا ۴۹ سال انجام خواهد شد. در مرحله ی دوم و سوم، سواد پیش حرفه‌ای و حرفه‌ای را داریم که بین سنین ۲۰ تا ۶۵ سالگی است. در نهایت آزمون جامع دوره‌ی رسمی برگزار خواهدشد که در آخر، سوادآموز مدرک دیپلم حرفه ای را اخذ خواهد کرد. در مجموع سپری کردن این دوره‌ها به زمانی بالغ بر ۶ سال نیاز دارد. همچنین در دوران پیش حرفه‌ای و حرفه‌ای، ۶۰ تا ۷۰ درصد واحدها باید دروس فنی و حرفه‌ای و مرتبط با شغل افراد و ۳۰ درصد محتواها تئوری و عمومی ارائه شود. امید است در سال‌های آتی و عبور از سوادآموزی صرف، شاهد راه اندازی این طرح و تعمیق سواد باشیم.»

بیشتر تمرکز نهضت سوادآموزی شهر تهران، بر اولیای بی‌سواد و کودکان بی‌سواد بالای ۱۰ سال است

شفیع پور با اشاره به اینکه امسال شهر تهران باید پنج هزار و ۸۰۰ نفر سوادآموز را تحت پوشش قرار دهد، گفت: «از این میان، دو هزار سواد آموز ایرانی داریم و هزار نفر نیز اتباع. این افراد بین سه دوره‌ی سوادآموزی، انتقال و تحکیم هستند. تا کنون حدود۲ هزار و ۷۰۰ نفر جذب کردیم که تا انتهای اسفندماه برای جذب بیشتر فرصت داریم. با توجه به شیوع کرونا و مشکلات اقتصادی، آمار جذب نسبت به پارسال کاهش داشته است. مشکلات اقتصادی سبب کم انگیزگی برای خواندن و سوادآموزی می‌شود و دغدغه ی اول این افراد که معمولا از قشر ضعیف جامعه هستند تامین معیشت خانواده است و سوادآموزی در اولویت‌های پایین‌تری قرار می‌گیرد. با این وجود با کمک مناطق و آموزش‌دهندگان توانستیم نسبت به حجمی ابلاغی، از میانگین کشوری جلوتر باشیم.»

وی گفت: «بیشتر تمرکز ما روی اولیای بی‌سواد و کودکان بی‌سواد بالای ده سال است. عمده‌ی این کودکان، کودکان کار هستند که زیر۲۰ سال سن دارند.»

میررضا شفیع پور با اشاره به اینکه در سوادآموزی ابزار تحصیل و کتاب‌ها به صورت رایگان در اختیار سوادآموزان قرار می‌گیرد، گفت: «از خیرین برای همکاری دعوت شده است و در مناطق به ما کمک‌های زیادی کرده‌اند. همچنین از روسای مناطق نیز درخواست شده است تا شورای پشتیبانی را در هر منطقه راه اندازی کنند و از سایر نهادها و دستگاه‌های فراسازمانی کمک بگیرند تا بتوانیم علاوه بر اینکه آموزش می‌دهیم، مراکز یادگیری محلی را نیز داشته باشیم تا سوادآموزان در کنار یادگیری سواد یک مهارت را نیز یاد بگیرند.»

شفیع پور گفت: «در سال گذشته در سامانه جامع سوادآموزی۵۰۰ نفر آموزش‌دهنده در شهر تهران داشتیم که از این تعداد نزدیک به۳۰۰ نفر به عنوان نیروی حق التدریس جذب شدند. در حال حاضر حدودا ۱۴۰ آموزش‌دهنده داریم. ما به دنبال پیگیری مدرسه محوی و خانه محوری هستیم. با کمک مدیران مدارس می توانیم اولیا بی‌سواد و یا کم سواد را شناسایی کنیم و با کمک همان دبیران و آموزگاران، آموزش را در همان مدرسه پی بگیریم. در آموزش خانه محور نیز اگر در خانواده‌ای شخصی وجود دارد که توان آموزش دارد و به فرد بی‌سواد خانواده در سوادآموزی کمک کند؛ نیز ما استقبال می کنیم.»

آمارها از اهمیت سواد در زندگی روزمره سخن می گویند

وی در خصوص تاثیرات سواد در حوزه‌های مختلف گفت: «در اطلاعاتی که فرهنگستان پزشکی ایران گزارش داده است؛ ۹۳ درصد افراد معتاد در ایران سابقه شکست تحصیلی و خروج از مدرسه داشته اند. همچنین بر اساس گزارش راهنمایی و رانندگی، ۹۰ درصد عابرین پیاده که تصادف داشته‌اند و فوت کرده‌اند افراد بی‌سواد و یا کم‌سواد بودند و ۷۰ درصد موتورسواران فوت شده، افراد کم سواد و یا بی سواد بوده‌اند.»

وی در پایان افزود: «کشورهایی که پروژه فقرزدایی را شروع کرده‌اند نظر دارند که باید افراد بی سواد را توانمند کنیم؛ راه توانمندسازی افراد در سواد است. اگر در یک کشور همه‌ی افراد مدرک مقطع ابتدایی را داشته باشند، آن کشور ۱۲ درصد از لحاظ اقتصادی رشد خواهد داشت و در نتیجه فقر کاهش پیدا می کند. همچنین اگر کل افراد یک کشور مدرک دیپلم داشته باشند، درآمد ملی به ۲۷درصد بالای خط فقر ارتقا پیدا خواهد کرد. این موارد نقش سواد را در زندگی روزمره نشان می دهد.»