شبکه رشد و هزار راه نرفته پیش رو

به گزارش روابط عمومی و امور بین الملل سازمان پژوهش و برنامه ریزی آموزشی، وزارت آموزش و پرورش در کشور ماه عهده دار شبکه گسترده تعلیم و تربیت است و هر ایرانی بایستی برای برخوردار شدن از سواد خواندن و نوشتن و پیشرفت در مسیر علم از این کانال عبور کند. در شبکه گسترده آموزش و پرورش، سازمان پژوهش و برنامه ریزی آموزشی ارگان تولید کننده محتوا برای آموزش شبکه گسترده ۱۵ میلیونی دانش آموزان است که اقدام به طراحی و تولید کتب درسی از پایه اول تا دوازدهم می کند.

با توجه به اینکه تمام دانش آموزان در۳۱ استان کشور یک سطح استعداد، امکانات آموزشی و محیط جغرافیایی یکسانی نیستند و برخی در نقطه صفر مرزی به دور از تمام امکانات و برخی در لاکچری ترین سطح ممکن به زندگی و تحصیل می پردازند سازمان پژوهش درصدد تاسیس شبکه ای برآمد که محتوای کمک درسی برای دانش آموزان بر بستر وب ایجاد کند تا پاسخگوی نیازهای جمعیت ۱۵ میلیونی دانش آموزان باشد. این اقدام به توجه به گسترش شیوه آموزش الکترونیک در ایران و جهان مورد توجه قرار گرفت و جرقه آن در دهه ۷۰ زده شد. هدف از راه اندازی این شبکه ارائه خدمات به تمام کسانی بود که درصدد بودند به نوعی از محتواهای آموزشی استفاده کنند. مسئولیت راهبری این شبکه از سال ۱۳۸۵ به معاونت فناوری اطلاعات و ارتباطات واگذار شد و نام این شبکه از شاد(منظور شبکه شاد فعلی نیست) به رشد تغییر پیدا کرد.

مسیر فعالیت شبکه رشد از دهه ۷۰ تا ۹۰

تولید محتوا از همین سال ها برای شبکه رشد آغاز شد اما به خاطر چند دلیل کمتر مورد توجه قرار گرفت. از جمله این دلایل می توان به ضعف در اطلاع رسانی به جامعه مخاطبان، عدم تأکید و اجبار به استفاده از محتوای تولید شده در شبکه رشد، نگرانی از ورود دانش آموزان به فضای مجازی و صرف زمان مناسب برای غنی شدن محتوای موجود در این شبکه اشاره کرد. شبکه رشد حدود ۱۵ سال ابتدایی تاسیس محتواهایی برای دانش آموزان المپیادی و مقالات علمی را تولید می کرد که از سال ۸۵ به سمت تولید محتوای متناسب با برنامه درسی پیش رفت و در این راستا محتواهای این شبکه تا سال ۹۱ پر بار، برای تمام پایه های تحصیلی و همچنین متناسب با برنامه درسی شد.

فعالیت شبکه رشد در دهه ۹۰

از سال ۹۱ و با تصویب برنامه درسی ملی و سند تحول بنیادین آموزش و پرورش باز تعریف در محتوای تولید شروع و تا سال ۹۷ نهایی و عملیاتی شد. شبکه رشد با این تغییر محتوا به گونه ای ساماندهی شد که دانش آموز بتواند با توجه به پایه تحصیلی به مطالب مورد نظر خود که در آن قابلیت تعامل نیز وجود دارد، دسترسی پیدا کنند. بیشترین محتوای تولید شده در شبکه رشد جدید در دوره ابتدایی، سپس دوره متوسطه اول و در پایان دوره متوسطه دوم است. این بازتعریف محتوا باعث ایجاد دو شبکه رشد قدیم و جدید شد. علت این امر نیز عدم پیشیبانی مطالب رشد قدیم روی موبایل است و به همین دلیل امکان انتقال این مطالب به بستر جدید فراهم نشد.

برنامه سازمان پژوهش در سال ۹۹

یکی از اهداف سازمان پژوهش برای غنا بخشیدن به شبکه ملی مدارس ایران (رشد) در ۶ ماه ابتدایی سال ۱۳۹۹، تولید چندین محتوا برای هر کتاب و غنی کردن محتوا در متوسطه دوم و فنی وحرفه‌ای بود. در راستای تحقق بخشیدن به این هدف در چند سال آینده از ظرفیت‌های معلمان نیز برای تولید محتوا در رشد استفاده خواهد شد. با تحقق این هدف فقر محتوایی الکترونیکی موجود در کل نظام آموزشی تا حدودی برطرف خواهد شد. اقدام دیگر سازمان پژوهش در راستای غنا بخشیدن به شبکه رشد تأسیس و راه‌اندازی مرکز یادگیری معلم در شبکه رشد بوده است.

تشریح تقسیم‌بندی محتواها در شبکه رشد

۴ نوع محتوا در شبکه رشد وجود دارد. مورد اول فیلم آموزشی ویژۀ معلمان، دانش‌آموزان، مورد دوم فایل‌های صوتی هستند که به آن‌ها کتاب گویا اطلاق می‌شود، بخش سوم محتواهای تعاملی شامل آزمون، آزمایش، تکرار و تمرین و بخش چهارم مطالب تکمیلی شامل داستان، شعر، قصه است. در شبکه رشد سرویس‌های بسیار متنوع و متعددی از جمله دانشنامه، المپیادها، کارآفرینی، بانک تصاویر، جشنواره فیلم رشد و محتواهای الکترونیک وجود دارد.

رشد و شاد، دو شبکه هم پوشان

شبکه ملی مدارس ایران «رشد» دارای کارویژه‌ها و اهدافی همانند شبکه اجتماعی دانش‌آموزی شاد نیست. آموزش محتوا به دانش‌آموزان در شبکه رشد به صورت بر خط یا آنلاین نیست، شبکه رشد پشتیبان کلاس درس و معلم است، در رشد معلم نقش اصلی و راهبری آموزشی را بر عهده دارد، محتواهای شبکه رشد برای دانش‌آموزان چند پایه و یا عدم برخوردار از معلمان متخصص مناسب است. شبکه ملی دانش‌آموزی شاد بستری برای آموزش است. مقرر نیست که دو شبکه‌ی رشد و شاد با یکدیگر ادغام شوند. محتوای تولید شده در شبکه رشد با شبکه دانش‌آموزی شاد همسو است. محتوای تولید شده در رشد بیشتر در جهت رفع نیاز دانش‌آموزان با توجه به شیوع ویروس کرونا طراحی شده است. بحث آموزش خودآموز یا آموزش از راه دور در شبکه رشد دیده نشده است. رشد حاصل یک نیاز است، اما شاد حاصل یک بحران است. با این وجود شبکه شاد می‌تواند به تکمیل و غنابخشی محتواهای شبکه ملی رشد کمک زیادی کند و می توان در شبکه شاد لینک ورود به رشد نیز در نظر گرفته شود.

در تشریح بهتر موضوع همین بس که بدانید دکتر حسن ملکی رئیس سازمان پژوهش و برنامه ریزی آموزشی درباره این دو شبکه گفته است: "شبکه ملی رشد و سامانه شاد رقیب هم نیستند بلکه همراه و همکار هم هستند. مأموریت شبکه رشد تولید استانداردهای گوناگون در عناصر برنامه درسی و فعالیت‌های آموزشی و معرفی آن‌ها به‌عنوان کالای قابل استفاده برای معلمان، دانش‌آموزان و خانواده‌ها است در حالی که مأموریت شبکه شاد اجرای آموزش‌ها و استانداردهای تولید شده در صحنه عمل است. "

رشد دوبرابری میزان استفاده از شبکه رشد در ایام کرونا

با شیوع ویروس کرونا در ابتدا میزان بازدید و استفاده از محتوای شبکه ملی مدارس ایران کاهش پیدا کرد اما بعد از مدتی در بررسی ها مشخص شد بالای ۵۰ درصد جمعیت کلاس‌ها و مخصوصاً معلمان در دروسی که باید برای دانش‌آموز محتوا ارسال کنند از محتواهای رشد استفاده می‌کنند که نشان‌دهنده رشدی دو برابری است.

تبدیل شبکه رشد به اولین شبکه مورد علاقه دانش آموزان و معلمان

شبکه ملی مدارس «رشد» در سال های آینده با توجه به اهداف در نظر گرفته شده برای آن، باید به معنای واقعی کلمه متحول خواهد شد و به ملی بودن خود جامه عمل می پوشاند. در شبکه رشد کلیه خدمات مورد نیاز دانش‌آموز، معلم، والدین، کادر آموزشی مدرسه، مشاوره، راهنمایی تحصیلی، انتخاب رشته، باید آماده‌سازی شده و در حال ارائه است که با توجه به میزان رشد مراجعه کننده به این شبکه می توان منتظر رسیدن این شبکه با جایگاه واقعی خود یعنی اولین شبکه مورد علاقه دانش آموزان و معلمان بود. هدف غایی دیگری که برای شبکه رشد در نظر گرفته شده است شخصی‌سازی کردن محتوا تولید شده است. به این صورت که دانش‌آموزان اعم از دانش آموزان مدارس فنی و حرفه‌ای، مدارس عادی، دانش‌آموز مدارس خاص و مدارس با نیازهای ویژه استثنایی با مراجعه به این محتوا نیازهایشان را مرتفع و مهارت تحصیلی مورد نیاز خودشان را کسب کنند. این شبکه با شخص سازی محتوا، فراهم کردن امکان ایجاد تعامل، انجام کار کارشناسی روی محتوا های تولید شده در شبکه رشد، ایجاد مرکز یادگیری معلم، فراهم کردن محتوا برای کلیه پایه های تحصیلی به زودی به پر مخاطب ترین شبکه دانش آموزی در سطح کشور تبدیل خواهد شد.