در باب اهمیت «حسن ظن» در تعاملات مجازی

پاسخ به چرایی سوءظن و سوءتفاهم‌های پیش‌آمده در این فضا دشوار نیست. چراکه نیک می‌دانیم در فضایی که به علت ضعف در انتقال پیام و مشخص نبودن لحن و زبان بدن و اینکه عموما نمی‌توانیم از همه‌ حس‌های ارتباطی به خوبی استفاده کنیم، احتمال سوءبرداشت و در پی آن سوءتفاهم وجود خواهد داشت.

فقر سواد رسانه‌ای افراد، محاوره‌ای بودن محتوا و انتشار عمومی نیز می‌تواند از دیگر دلایل سوءبرداشت‌ها توسط برخی افراد باشد‌. از سوی دیگر امروزه کمیت و در پی آن تاثیر مثبت و منفی تعاملات مجازی اگر بیشتر از تعاملات حضوری نباشد، کمتر نیست.

موضوع، زمانی حادتر می‌شود که سوءتفاهم‌ها دچار تسلسل و دور باطل شده و با گذشت زمان، جامعه‌ی بزرگتری را درگیر می‌کند‌. ارتقای سواد رسانه‌ای با رویکرد شفافیت در بیان مطلب و پرهیز از کنایه‌گویی، زیربنای مواجهه اصولی با این موضوع است.

به نظر می‌رسد همچون تعاملات چهره‌به‌چهره در نگاه اول باید با حسن ظن نسبت به هر محتوا یا گفت‌وگوی مجازی نگریست. چراکه سلامت روح و روان انسان‌ها اولویت هرگونه تعامل است.

حسن ظن در برخوردها و ارتباطات اجتماعی همواره مورد تاکید آموزه‌های دینی و صاحب‌نظران علوم اجتماعی بوده و تعاملات مجازی نیز از این قاعده مستثنی نخواهد بود.

همه معصومین و به‌ویژه امام علی(ع) مکررا وجود حسن ظن در زندگی را عاملی در کاهش اندوه‌ و ناراحتی انسان‌ها از یک سو و افزایش محبت و امید در جامعه برمی‌شمارند. ناگفته نماند در صورت وقوع هرگونه شائبه یا ظن مستدل و قابل اعتنا ضروری است نسبت به شفاف‌سازی موضوع اقدام شود‌ و این مهم، منکر اصل «حسن ظن» نخواهد بود. بدیهی است درخواست شفاف‌سازی از سوی مخاطب و اقدام به شفاف‌سازی از سوی خطیب، فرآیندی دوسویه خواهد بود.

لازم به تاکید است که بهترین نوع تعامل اجتماعی، گفت‌وگوی چهره‌به‌چهره است. چراکه حتی با رعایت تمامی اصول در تعاملات مجازی نیز احتمال وقوع سوءتفاهم بسیار بالاست.

پی‌نوشت: یا أیها الذین آمنوا اجتنبوا کثیرا من الظن إن بعض الظن اثم/ حجرات۱۲

* معلم