پرونده استیضاح پشت درهای سنا/ آیا حق با ترامپ است؟

طرح استیضاح دونالد ترامپ رئیس‌جمهوری آمریکا با ۲ اتهام «سوءاستفاده از قدرت» و همچنین «ممانعت از انجام تحقیقات از سوی کنگره» در نیمه شب ۲۷ آذر با اکثریت آرای اعضای مجلس نمایندگان آمریکا به تصویب نهایی رسید.

مجلس نمایندگان درحالی این واقعه تاریخی را رقم زد که روند استیضاح ترامپ در این مرجع قانون‌گذاری حتی یک رأی موافق از جمهوری‌خواهان را به خود جلب نکرد و جالب آنکه ۲ دموکرات نیز به آن رأی منفی دادند.

عزل ترامپ مستلزم هم‌رأیی دو سوم از اعضای سنا علیه او است حال آنکه تعبیر این رؤیا با توجه به اشراف جمهوریخوان بر این مرجع قانون‌گذاری، امری بعید به نظر می‌آیداین امر حاکی از یکپارچگی حزب جمهوریخواه در دفاع از ترامپ و ازجمله برگ‌های برنده او در جان به در بردن از تبعات سناریویی است که دموکرات‌های کنگره برایش نوشته‌اند.

اکنون بر اساس قانون اساسی آمریکا لازم است طرح تصویب‌شده در مجلس نمایندگان، راهی مجلس سنا شود که کنترل آن به دست اکثریت جمهوریخواه است و اعضای آن در مقام هیأت منصفه حرف آخر را درباره گناهکار بودن یا تبرئه شدن ترامپ در ماجرای «اوکراین گیت» می‌زنند.

اوکراین گیت به ماجرای مکالمه تلفنی ترامپ و «ولودیمر زلنسکی» همتای اوکراینی وی اشاره دارد که گفته می‌شود در جریان آن، رئیس‌جمهوری آمریکا تهدید می‌کند چنانچه طرف اوکراینی درباره «جو بایدن» رقیب انتخاباتی ۲۰۲۰ و پسرش «هانتر» تحقیق نکند؛ کمک‌های نظامی واشنگتن به کی‌یف قطع می‌شود.

از آنجا که طبق قوانین آمریکا، کمک نظامی به هر یک از متحدان تنها درصورتی انجام می‌گیرد که بیم تهدید علیه امنیت ملی وجود داشته باشد؛ پس این اقدام ترامپ سوءاستفاده از قدرت در راستای خدشه‌دار کردن امنیت آمریکا تلقی و جرم محسوب می‌شود.

گفتنی است به زانو درآوردن ترامپ مستلزم هم‌رأیی دو سوم از اعضای سنا علیه او است حال آنکه تعبیر این رؤیا با توجه به اشراف جمهوریخوان بر این مرجع قانون‌گذاری، امری بعید به نظر می‌آید. این مسئله از یک سو به جدیدترین نقطه اختلاف مجلس نمایندگان و سنای آمریکا تبدیل شده و از سوی دیگر، تفرقه داخلی سنا را نیز در پی داشته است. اکنون دموکرات‌های کنگره می‌گویند «شاید هیأت منصفه جمهوریخواه سنا آنطور که انتظار می‌رود منصف نباشد» و همین تردید آغازگر ماجرای تازه‌ای است!

اتهام از «پلوسی»؛ انکار از «ترامپ»

ترامپ با آگاهی از نتیجه داوری جمهوریخواهان به نفع خود، خواهان تعجیل در به سرانجام رساندن این روند در مجلس سنا است و به نظر می‌رسد که هیچ مانعی هم برای تحقق آن وجود نداشته باشد الا اینکه «نانسی پلوسی» سخنگو و رئیس دموکرات مجلس نمایندگان هنوز طرح تصویب شده استیضاح ترامپ را برای سنا ارسال نکرده است. با این حساب سناتورها باید به چه چیز رسیدگی کنند؟

ظاهر امر نشان می‌دهد که دموکرات‌های مجلس نمایندگان آمریکا تعجیلی در ارسال مصوبه به مجلس نمایندگان به دلیل عدم اعتماد به هیأت منصفه جمهوریخواه ندارندبرخی منابع متصل به دموکرات‌ها می‌گویند این تعلل از بابت نگرانی از رعایت حق عدالت در مجلس سنا است. خود پلوسی هم به طور ضمنی در تائید این ادعا می‌گوید: تا روشن شدن نحوه استیضاح در سنا، فرایند کار را پیش نمی بریم. تا زمانیکه ندانیم چه نوع دادرسی در سنا انجام می‌شود مجلس نمایندگان نمی‌تواند مدیران استیضاح را انتخاب کند.

او حتی اتهام جدیدی را مطرح کرده و می‌گوید رئیس‌جمهوری آمریکا مانع از دسترسی دموکرات‌ها به اسناد و شاهدان می‌شود.

اما ترامپ نظر بسیار متفاوت‌تری دارد. وی می‌گوید: رهبران دموکرات مجالس نمایندگان و سنا، شامل نانسی پلوسی و چاک شومر، درباره کفایت شواهد خود تردید جدی دارند و ناچار به دنبال شواهد جدید می‌گردند. آنها در راستای مطالبه شاهدان بیشتر، دنبال فشار بر افکار عمومی هستند.

وی همچنین پلوسی را متهم کرد که در حال انجام اقدامات پشت‌پرده‌ای با هدف کارشکنی در امور جمهوری‌خواهان سنا و قضاوت قابل پیش‌بینی آنها در روند استیضاح است.

وی در این باره گفت: «پلوسی به دنبال بده بستان با سنا است. چرا او را استیضاح نمی‌کنیم؟»

به ادعای ترامپ، عدم ارسال مصوبه استیضاح به مجلس سنا به این علت است که پرونده ساختگی دموکرات‌ها به قدری بد است که حتی نمی‌خواهند موضوع استیضاح به جلسه دادرسی در سنا برود!

از فرضیه تا واقعیت؛ گره کار کجاست؟

ظاهر امر نشان می‌دهد که دموکرات‌های مجلس نمایندگان آمریکا تعجیلی در ارسال مصوبه به مجلس نمایندگان به دلیل عدم اعتماد به هیأت منصفه جمهوریخواه ندارند.

برای رفع این تردید، دموکرات‌ها پیشنهاد داده‌اند که «میچ مک کانل» رهبر اکثریت جمهوریخواه سنای آمریکا به آنها اجازه دسترسی به ۴ شاهد جدید از جمله «جان بولتون» مشار سابق امنیت ملی و همچنین «مایک مالوینی» رئیس فعلی کارکنان کاخ سفید را بدهد.

آنها خواسته خود را بعد از آنکه اواخر هفته گذشته رایانامه‌ای منتشر شد که نشان می‌داد کاخ سفید ۹۱ دقیقه بعد از انجام مکالمه تلفنی ترامپ و زلنسکی درصدد توقف کمک‌های نظامی به اکراین برآمده، تکرار کردند.

اما در مقابل، مک کانل هم می‌گوید مشکلی با احضار شهود ندارد و اصلاً بهتر است برای رعایت عدالت، مثل مدل ۱۹۹۹ عمل کنند و ترامپ را هم طبق الگوی «بیل کلینتون» استیضاح کنند.

پس اگر جمهوریهخواهان قضیه احضار شهود را می‌پذیرند؛ گره کار کجاست؟

دموکرات‌ها در اقدامی حسابگرانه با اعمال تغییرات جزئی خواهان حداکثر استفاده از روند استیضاح هستندپاسخ را باید در زمان احضار شهود و همچنین فرایند ادغام یا تفکیک ادای شهادت آنها با روند استیضاح جستجو کرد.

در سال ۱۹۹۹، کنترل هر ۲ مجلس نمایندگان و سنای آمریکا به دست جمهوریخواهان بود. از آن دوره، ۱۵ تن از سناتورهای فعلی کنگره از جمله رهبران جمهوریخواه و دموکرات شامل میچ مک کانل و چاک شومر همچنان در این مرجع قانون‌گذاری حضور دارند. در آن مقطع زمانی، مک کانل خواستار حضور ۳ شاهد برای ادای شهادت درباره پرونده کلینتون شد حال آنکه در ظاهر قضیه، در روند رسیدگی به پرونده ترامپ، وی ترجیح می‌دهد حتی‌الامکان از حضور شاهدان خودداری کرده و به جای آن، سناتورها با اتکا به استدلال‌های نمایندگان منتخب (مدیران) مجلس و دفاعیات تیم حقوقی ترامپ، درباره بندهای استیضاح رای‌گیری کنند.

از این چشم‌انداز به نظر می‌آید که تردید دموکرات‌ها درباره میزان عدالت جمهوریخواهان امری نابجا نیست.

اما شاید باید قضیه را از چشم‌انداز دیگری نگاه کرد:

*طبق قوانین استیضاح که در سال ۱۹۹۹ تنظیم شد و شومر- رهبر دموکرات‌های سنا- هم در آن دخیل بود، سناتورها درباره این موضوع که از چه کسی برای ادای شهادت دعوت کنند بعد از آغاز روند استیضاح تصمیم‌گیری خواهند کرد. اما اکنون دموکرات‌ها از لزوم صدور قطعنامه‌ای سخن می‌گویند که حضور هر ۴ شاهد آنها را الزامی می‌کند.

*طبق مدل کلینتون، شاهدان افراد مشخصی هستند که اظهارات آنها پیش از روند دادرسی از سوی هیأت منصفه شنیده شده است حال آنکه وقتی پای استیضاح ترامپ به میان می‌آید، دموکرات‌ها از احضار ۴ شاهد ازجمله بولتون سخن می‌گویند که حرف‌های تازه و شاید سرنوشت‌سازی برای زدن دارند و پیشتر در جریان رسیدگی به طرح استیضاح، در مجلس نمایندگان، حضور نداشتند.

*در مدل ۱۹۹۹، فرایند ادای شهادت و روند استیضاح همانطور که در مورد قبل به آن اشاره شد ۲ مقوله جدا از هم بود حال آنکه اکنون دموکرات‌ها خواهان ادغام هر ۲ فرایند هستند.

اما اشکال کار کجاست. در پاسخ باید گفت دموکرات‌ها در اقدامی حسابگرانه با اعمال تغییرات جزئی خواهان حداکثر استفاده از روند استیضاح هستند.

هدف وقت کشی برای تشویش افکار عمومی آمریکا با طرح اتهامات جدید علیه ترامپ استاینکه حتماً برای دعوت از شاهدان مورد نظر به دموکرات‌ها تضمین داده شود و ادای شهادت همزمان با برگزاری جلسه استیضاح باشد؛ یک ریسک بزرگ برای ترامپ محسوب می‌شود: شاهدانی که تاکنون مهر سکوت به لب زده بودند در حین دادرسی افشاگری‌هایی می‌کنند و نتیجه آن می‌شود که مجلس نمایندگان می‌تواند با استناد به اظهارات جدید خواستار برگزاری جلسه استیضاح دوباره برای افزودن بر بار اتهامات ترامپ شود که در حال حاضر ۲ فقره شامل «سوءاستفاده از قدرت» و همچنین «ممانعت از انجام تحقیقات از سوی کنگره» است.

دموکرات‌ها تا زمانی به بازی ادامه می‌دهند که متحمل ضرر نشونداین یعنی افتادن روند استیضاح به دور باطل که هدف از آن وقت کشی برای تشویش افکار عمومی آمریکا با طرح اتهامات جدید علیه ترامپ است و در راستای کاهش سطح محبوبیت او در انتخابات ۲۰۲۰ انجام می‌شود.

از سوی دیگر، توسل به حربه احضار شاهدان جدید حتی اگر این پروسه در نهایت با مخالفت جمهوریخواهان مواجه شود؛ باز هم به نفع دموکرات‌ها است چراکه به این ترتیب دارودسته رئیس‌جمهور را به کارشکنی در روند تحقیقات متهم می‌کنند و افکار عمومی را تا حدی علیه او می‌شورانند.

این فرضیه با توجه به اینکه پلوسی از مدت‌ها قبل و در جریان پرونده تبانی ترامپ با روسیه در تغییر روند انتخاباتی ۲۰۱۶، به دنبال استیضاح رئیس‌جمهور بود اما مدارک کافی برای این کار نداشت، قابل توجیه است حال آنکه این «اوکراین گیت» بود که ذیل عنوان آسیب رساندن به امنیت ملی آمریکا بهانه اصلی را دست دموکرات‌ها داد. اما از همان ابتدا نیز مشخص بود که آنها تا زمانی به بازی ادامه می‌دهند که متحمل ضرر نشوند. اگر سنا با همین مدارکی که دارد روند استیضاح را پیش ببرد؛ ترامپ قطعاً تبرئه می‌شود اما آنچه مطلوب دل دموکرات‌ها است این است که با علم کردن قضیه «شاهدان جدید» حتی‌الامکان مسیر وی را برای خروج از این روند ناهموار کنند.