زلزله وآموزش شهروندی

زلزله بم و تبعات و خسارت‌های ناگوار آن، از تلخ‌ترین و تراژیک‌ترین روزهای این سرزمین است که در خاطره مشترک ایرانیان ثبت شده است. مرسوم است که در این روز و اصولا در تمامی روزهایی که به مناسبتی نامگذاری شده است، تلاش می‌شود با برگزاری برنامه‌ها و همایش‌های مختلف جایگاه و اهمیت موضوع گرامی داشته شود. اما روشن است که اتکای صرف به «همایش محوری» و «مناسک‌گرایی» نمی‌تواند در ترویج و تحلیل حادثه یا پدیده یا کنترل آن منشأ اثر جدی باشد. زلزله یکی از پدیده‌های طبیعی است که به دلیل نامشخص بودن زمان و مکان وقوع آن، آثار اقتصادی و انسانی آن به‌مراتب شدید‌تر و مخرب‌تر از سایر حوادث طبیعی است و خسارت‌های وقوع آن‌، ناشی از تقابل پدیده‌ها و ساخته‌های انسان‌ساز با این پدیده طبیعی است که در دو سطح آمادگی‌های قبل از وقوع زلزله و توانایی‌ها و ظرفیت‌های کنترل خسارت پس از وقوع، نقش و اهمیت مدیریت بحران را برجسته می‌کند. کشور ما یکی از زلزله‌خیز‌ترین مناطق جهان به‌شمار می‌آید.

برای مقابله با تبعات زلزله و کسب آمادگی قابل قبول در برابر آن باید با نگاهی فرابخشی و فرامتنی در ذیل گفتمان و گفتار مدیریت بحران با اقداماتی مانند ساخت‌وساز‌های مقاوم، نوسازی بافت‌های فرسوده، ایجاد آمادگی در مواجه‌ با زلزله‌های احتمالی و بازنگری اصولی در قوانین ساختمان‌سازی از میزان آسیب‌ها و تبعات آن بکاهیم. مساله اصلی ما در تهران بافت‌های فرسوده‌ای هستند که درست مانند بمب ساعتی و بحرانی فرو خفته و پنهان در سطح شهر وجود دارند که در صورت غفلت از ارایه برنامه مشخص و کوتاه‌مدت با قابلیت اجرایی بالا علاوه‌بر افزایش تلفات و خسارت‌های بزرگ، فرآیند‌های عملیاتی امدادرسانی را با چالش جدی مواجه می‌کند. مساله مهم دیگری که در این میان مطرح است، نقش ستاد مدیریت بحران در برابر وقوع زلزله است که متاسفانه هنوز نقش و جایگاه نهاد‌ها و بخش‌های مختلف آن به درستی مشخص نیست. تقسیم صحیح مسوولیت‌ها، حرکت به سمت مدیریت پکپارچه و چابک کردن ستاد مدیریت بحران با فرماندهی واحد، حفاظت و امنیت از شهروندان با آماده‌سازی و مقاوم‌سازی ساختمان‌ها و تاسیسات، رعایت حریم گسل‌ها و عدم تمرکز بار جمعیتی بر آنها از جمله اقدامات اساسی است که ...

باید برای کاهش خسارات زلزله احتمالی در دستور کار مسوولان شهری و دولتی قرار بگیرد. آگاهی‌بخشی و فرهنگ‌‌سازی در جهت آمادگی روحی و ذهنی نیز می‌تواند به‌عنوان راهبردی موثر تا حدودی میزان خسارت‌های انسانی را کاهش دهد. معتقدم یکی از مهم‌ترین اقدامات برای افزایش آمادگی در برابر زلزله، آموزش همگانی و تقویت فرهنگ ایمنی در تمامی سطوح جامعه و شهر با رویکرد «هر شهروند یک امدادگر» است که اصلی‌ترین وجه آن آموزش‌های کاربردی به دانش‌آموزان و کودکان در مدارس و مهد‌های کودک است.

*سیاستمدار

منبع: اعتماد