خسارت سالانه ۵.۷ میلیارد دلاری مرگ زودرس بر اثر آلودگی هوا

رئیس اداره سلامت هوای وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی به مرگ های ناشی از آلودگی هوا اشاره کرد و به ایرنا گفت: «فقط مرگ‌های زودرس بر اثر آلودگی هوا سالانه ۵.۷ میلیارد دلار به کشور خسارت می‌زند و این هزینه سنگین حاصل تولید خودروهای آلاینده و غیراستاندارد است که به بهانه اشتغال ادامه دارد.»

عباس شاهسونی گفت: « مهمترین عامل آلودگی هوا اجرا نشدن قانون هوای پاک است، یکی از مواد اصلی این قانون اصلاح ناوگان حمل و نقل و استانداردسازی خودروهای شخصی و عمومی است. بر اساس این قانون خودروهای آلاینده نباید تولید شوند و حتی نباید بیمه نامه دریافت کنند، کامیون ها و اتوبوس ها باید مجهز به فیلتر دوده شوند و تولید و واردات موتورسیکلت های دوزمانه باید متوقف شود اما هیچ کدام از این قوانین تاکنون در کشور اجرا نشده است.»

وی گفت: «مسبب اصلی آلاینده های هوا صنایع خودروسازی هستند که به هیچ وجه اقدامی برای اصلاح و استانداردسازی خودروهای تولیدی خود انجام نمی دهند و هر وقت که مورد سوال قرار می گیرند، بحث تحریم و حمایت از تولید خودروهای داخلی و اشتغال را مطرح می کنند و فقط به فکر فروش خودروهای خود هستند.»

رئیس اداره سلامت هوا و اقلیم وزارت بهداشت اضافه کرد:« تحقیقی که در ۲۵ شهر بزرگ کشور درباره عوارض آلودگی هوا انجام دادیم نشان داد فقط مرگ های زودرس ناشی از آلودگی هوا در این شهرها سالانه ۵.۷ میلیارد دلار خسارت به کشور تحمیل می کند که باید به این هزینه سنگین، هزینه تعطیلی مدارس و دانشگاه ها و ضعف عملکرد و ناتوانی انسان هایی را که در هوای آلوده مجبور به تردد و فعالیت هستند هم اضافه کرد آیا در مقابل این هزینه هنگفت ادامه فعالیت خودروسازان کشور با وضع کنونی توجیه دارد.»

وی گفت: «خودروسازان کشور بدون توجه به قانون هوای پاک همچنان به تولید خودروهای «یورو ۴» و فروش آنها ادامه می دهد در حالیکه مطابق این قانون حق چنین کاری را ندارند و قانون به آنها چنین اجازه ای نمی دهد اما خودروسازان بدون توجه به قانون همچنان به پیش فروش خودروهای غیراستاندارد و آلاینده خود ادامه می دهند و وقتی با مشکل شماره گذاری یا بیمه مواجه می شوند، می گویند این خودروها دیگر پیش فروش شده و نمی توان جلوی ورود آنها را به بازار گرفت.»

شاهسونی افزود: «تولید و واردات موتورسیکلت های دوزمانه آلاینده همچنان ادامه دارد، در حالیکه قرار بود این موتورسیکلت ها از چرخه حمل و نقل خارج شوند و موتورسیکلت های برقی جایگزین آنها شوند، در چنین شرایطی چطور انتظار داریم کیفیت هوا بهبود یابد در حالی که هیچ اقدامی برای اجرای قانون انجام نمی دهیم.»

برنامه‌های کاهش آلودگی هوا به مقدار کافی موفق نبوده است

چندی پیش، مسعود تجریشی، معاون محیط زیست انسانی سازمان حفاظت محیط زیست درباره موفق نبودن برنامه‌های کاهش آلودگی هوا به پانا گفت: «حداکثر میانگین غلظت این ذرات طی ۱۲ سال گذشته در سال ۱۳۹۰ معادل ۳۸ میکروژول بر متر مکعب مشاهده شده است. پس از آن تا سال ۹۴ این روند رو به کاهش بوده و به حدود ۳۰ رسیده است. اما با توجه به رشد مصرف سوخت طی دو سال ۹۵ و ۹۶، غلظت متوسط سالانه این آلاینده در کشور مجددا افزایش پیدا کرده است. در صورتی که میانگین سالیانه غلظت ذرات کمتر از ۲.۵ میکرون در سال ۹۶ به ۹/۳۲ رسیده است و این امر گویای این واقعیت است که سیاست‌ها و برنامه‌های کاهش آلودگی هوای شهر تهران به مقدار کافی موفق نبوده است. استاندارد ملی غلظت متوسط سالیانه آلاینده PM ۲.۵ ۱۲ است که این شاخص بر اساس رهنمود سازمان بهداشت جهانی ۱۰ است. بر این اساس، غلظت آلاینده ذرات کمتر از ۲.۵ میکرون در شهر تهران دست کم ۳ برابر شرایط استاندارد جهانی بوده است.»

تخمین خسارات بهداشتی و اقتصادی

وی با اشاره به تخمین خسارات بهداشتی و اقتصادی افزود: «علاوه بر این هزینه‌های بهداشتی و درمانی، باید هزینه‌های اقتصادی غیربهداشتی در نظر گرفت. یکی از هزینه‌های وارد شده به کشور در نتیجه قیمت‌های پایین حامل‌های انرژی، مصرف بی‌رویه سوخت در بخش‌های مختلف و انتشار آلاینده‌های زیست‌محیطی است. انتشار آلاینده ها، در کلانشهرها از میزان ظرفیت اکولوژیکی محیط برای هضم آلاینده‌ها فراتر رفته و منجر به بروز شرایط ناسالم محیطی می‌شود. این شرایط ناسالم محیطی منجر به تحمیل هزینه‌های بالای اجتماعی و زیست‌محیطی به جامعه و دولت می‌شود. مهمترین بخش این هزینه‌ها، رشد هزینه‌های بهداشتی و درمانی به واسطه آلودگی هوا است. علاوه بر این، هزینه‌های اقتصادی دیگر از جمله افت کارایی و تولید در کشور و هزینه‌های مربوط به تعطیلی در کلانشهرها نیز قابل توجه هستند.»

تجریشی گفت: «مطابق مطالعات بانک جهانی، هزینه‌های اقتصادی سالانه آلودگی هوا در شهر تهران حدود ۶/۲ میلیارد دلار در سال ۹۵ برآورد شده است. البته این هزینه صرفا هزینه‌های مربوط به تاثیرات آلودگی بر سلامت انسان است و خسارات وارد شده در حوزه کشاورزی، کاهش دید، آسیب به زیرساخت‌ها و اماکن فرهنگی، کاهش کیفیت زندگی و خسارات به واسطه تعطیلی مدارس را در نظر نمی‌گیرد. مطابق آمار غیررسمی نیز، به گفته سرپرست گروه سلامت هوای وزارت بهداشت، سالانه حدود ۳۶ هزار مرگ زودرس منتسب به آلودگی هوا در کشور گزارش می‌شود که هزینه معادل هر مرگ حدود ۱۵۰ میلیارد تومان تخمین زده می‌شود. در سال ۹۴ نیز حدود ۱۲۸۰۰ مرگ منتسب به آلودگی هوا در کشور رخ داده است که حدود ۴۳۰۰ مورد آن در شهر تهران بوده است.»

تجریشی تصریح کرد: «مطالعات بانک جهانی نشان می‌دهد سالانه مرگ‌ومیر ناشی از آلودگی هوای شهری در ایران به‌طور میانگین حدود ۵۱۰۰ میلیارد ریال، شیوع امراض حدود ۴۱۰۰ میلیارد ریال و هزینه‌های بیماری، ۲۱۰۰ میلیارد ریال خسارت در پی داشته است. علاوه بر خسارت مالی که عوارض جسمی ناشی از آلودگی هوا بر هزینه‌های شخصی، خانوادگی و اجتماعی ایجاد می‌کند، کاهش یا توقف فعالیت‌های آموزشی، اداری و تولیدی نیز از دیگر پیامدهای مخرب این آلودگی است که بر مبنای یکی از تخمین‌ها، این خسارت نیز دستکم ۱۰۰ میلیارد تومان به ازای هرروز تعطیلی بر میزان خسارت‌های فوق‌الذکر می‌افزاید. همچنین مطالعات بین‌المللی مستقلی نیز به محاسبه میزان مرگ‌ومیر ناشی از آلودگی هوا در سراسر جهان پرداخته‌اند که در نتیجه مطالعات آنها، تعداد موارد منتسب به ذرات کمتر از ۲.۵ میکرون در ایران بین ۲۶ تا ۷۵ هزار نفر در سال تخمین زده شده است.»

معاون سازمان محیط زیست یادآور شد: «اگر مصرف روزانه بنزین و گازوئیل در شهر تهران را هر کدام ۱۲ میلیون لیتر در روز فرض کنیم و اگر بخش حمل‌ونقل عامل اصلی بروز آلودگی هوا در این کلانشهر باشد، خسارت سالانه ۶/۲ میلیارددلاری آلودگی هوای این کلانشهر معادل هزینه خارجی ۶/۲۹ سنتی هر لیتر بنزین و گازوئیل در شهر تهران است.