سابقه پیاده روی اربعین حسینی و آثار آن

راهپیمایی بزرگ اربعین، حرکتی برخاسته از ایمان و عشق است که در آن، هم اعتقاد قلبی و باورهای راستین به عنوان انگیزه و هدف وجود دارد و هم عشق و محبّت به اهل‌بیت(ع).

این مراسم باشکوه در حالی برگزار می شود که منحرفین تکفیری تحت عنوان داعش و هم مسلک هایش، آتش فتنه و قتل و کشتار را در کشورهای اسلامی و بویژه منطقه خاورمیانه شعله ور کرده و همه روزه خون های بسیاری را به زمین می ریزند؛ اما شرکت میلیون ها مرد و زن، کودک و بزرگ با ملیّت های مختلف در این راهپیمایی بیانگر این است که حفظ مرام و راه امام حسین(ع) موضوعی فراموش شدنی نیست حتی اگر پای فدا شدن، سوختن و تکه تکه شدن حسینیان و زینبیان زمان توسط یزیدیان روزگار در میان باشد.
در بعد سیاسی، این مراسم باشکوه موجب نزدیکی قلوب و تعمیق وحدت مسلمانان جهان شده و در کنار هم قرار گرفتن میلیون‌ها انسان با هدفی مشترک، باعث امیدواری مسلمانان و ناامیدی دشمنان می شود و همه آن هایی که مسائل جهان اسلام را رصد می کنند به خوبی واقفند که این حرکت می تواند سرآغاز قیام عمومی مسلمانان برای نجات سرزمین های اسلامی از یوغ استعمار و استکبار صهیونیسم بین الملل و مزدوران پنهان و آشکار آنان باشد.
تغییر اساسی وضعیت اسفبار موجود در سرزمین های اسلامی از فلسطین و لبنان گرفته تا عراق و سوریه، از یمن و بحرین گرفته تا افغانستان و پاکستان، از کشمیر و میانمار گرفته تا مصر و نیجریه و ... نیازمند حرکت و تلاش جمعی مسلمانان است و راهپیمایی عظیم «اربعین حسینی» این توان را دارد که نقطه آغازی بر این حرکت رهایی بخش باشد.

بررسی روایات:
امام صادق(ع) می‌فرماید: «زیارت امام حسین(ع) بافضیلت‌ترین عملی است که انسان می‌تواند انجام دهد؛ إِنَّ زِیَارَةَ الْحُسَیْنِ (ع) أَفْضَلُ مَا یَکُونُ مِنَ الْأَعْمَال‏» (کامل‌الزیارات/۱۴۷) و در روایات دیگری این مضمون آمده است که بالای هر کار خوبی، یک کار خوبی هست، تا زمانی که فرد در راه خدا به ‌شهادت برسد (فَوْقَ کُلِّ ذِی بِرٍّ بَرٌّ حَتَّى یُقْتَلَ الرَّجُلُ فِی سَبِیلِ اللَّهِ) (کافی/۲/۳۴۸)
حالا این سؤال پیش می‌آید که فضیلت زیارت امام حسین(ع) بالاتر است یا شهادت؟
امام صادق(ع) می‌فرماید: «وقتی زائر به زیارت حسین(ع) پرداخت، هنگام بازگشت، هیچ گناهی بر او باقی نمی‌مانَد، و او به مقامی می‌رسد که کسی که در راه خدا به خون خود آغشته شده، به آن مقام نمی‌رسد؛ َیَنْصَرِفُ وَ مَا عَلَیْهِ ذَنْبٌ وَ قَدْ رُفِعَ لَهُ مِنَ الدَّرَجَاتِ مَا لَا یَنَالُهُ الْمُتَشَحِّطُ بِدَمِهِ فِی سَبِیلِ اللَّهِ» (کامل‌الزیارات/۲۹۸) پس طبق این روایت، کسی که به زیارت امام حسین(ع) برود، می‌تواند به مقامی برسد که شهید در راه خدا نمی‌تواند به آن مقام برسد؛ این ظرفیت معنوی زیارت امام حسین(ع) است.
امام باقر(ع) نیز می فرماید: کسی که با شوق به زیارت حسین(ع) برود، اجر هزار شهید از شهدای بدر را برایش می‌نویسند. همچنین ایشان می‌فرمایند: «اگر مردم می‌دانستند که در زیارت امام حسین(ع) چه فضیلت‌ها و ارزش‌هایی هست، از شوق، جان می‌دادند و از شدت حسرت (از این که به زیارت نرفته‌اند) قالب تهی می‌کردند؛ لَوْ یَعْلَمُ النَّاسُ مَا فِی زِیَارَةِ قَبْرِ الْحُسَیْنِ ع مِنَ الْفَضْلِ لَمَاتُوا شَوْقاً وَ تَقَطَّعَتْ أَنْفُسُهُمْ عَلَیْهِ حَسَرَاتٍ» (کامل‌الزیارات/۱۴۲) از حضرت پرسیدند: در این زیارت چه فضیلت‌هایی هست؟ حضرت فرمود: «کسی که با شوق به زیارت حسین(ع) برود، هزار حجِ قبول‌شده و هزار عمرۀ پرارزش را برایش می‌نویسند و اجر هزار شهید از شهدای بدر را برایش می‌نویسند؛ مَنْ أَتَاهُ تَشَوُّقاً کَتَبَ اللَّهُ لَهُ أَلْفَ حِجَّةٍ مُتَقَبَّلَةٍ وَ أَلْفَ عُمْرَةٍ مَبْرُورَةٍ وَ أَجْرَ أَلْفِ شَهِیدٍ مِنْ شُهَدَاءِ بَدْرٍ»(همان) شما می‌دانید که تعداد شهدای بدر بسیار کم است؛ ولی اجرشان خیلی بالاست، چون در ایمان به رسول خدا (ص) سبقت گرفته بودند و در اوج غربت اسلام، به دفاع از اسلام پرداخته بودند.

امام صادق (ع) می‌فرماید: «برای شما که پیاده به سمت کربلا می‌روید، هر قدمی که برمی‌دارید و می‌گذارید، بابت هر قدم، ثواب یک شهید که در راه خدا به خون خود آغشته شده، عنایت خواهد شد؛ فَلَکَ بِکُلِّ قَدَمٍ رَفَعْتَهَا أَوْ وَضَعْتَهَا کَثَوَابِ الْمُتَشَحِّطِ بِدَمِهِ فِی سَبِیلِ اللَّهِ» (کامل‌الزیارات/۲۰۷)
امام صادق (ع) نیز درباره ثواب زیارت امام حسین (ع) با پای پیاده می‌فرماید: کسى که با پای پیاده به زیارت امام حسین (ع) برود، خداوند به هر قدمى که برمى‏دارد یک حسنه برایش نوشته و یک گناه از او محو مى‏فرماید و یک درجه مرتبه‏اش را بالا مى‏برد؛ وقتى به زیارت رفت، حق تعالى دو فرشته را موکل او مى‏‌فرماید که آنچه خیر از دهان او خارج می‌شود را نوشته و آنچه شر و بد است را ننویسند و وقتى برگشت با او وداع کرده و به وى مى‏‌گویند: اى ولىّ خدا! گناهانت آمرزیده شد و تو از افراد حزب خدا و حزب رسول او و حزب اهل‌بیت رسولش هستی، به خدا قسم! هرگز تو آتش را به چشم نخواهی دید و آتش نیزهرگز تو را نخواهد دید و تو را طعمه خود نخواهد کرد.
چرا در روایات، ثواب زیارت حسین(ع) با ثواب شهادت مقایسه شده؟ زیرا که مهمترین کارکرد اجتماعی شهادت، ایجاد امنیت برای امت اسلامی و ایجاد اقتدار برای جامعۀ دینی است. از سوی دیگر، حضرت امام(ره) می‌فرماید: «انگیزه این گریه و این اجتماع در مجالس روضه را خیال نکنید فقط این است که ما گریه کنیم برای سیدالشهدا... این جنبۀ سیاسی این مجالس بالاتر از همۀ جنبه‌‌های دیگری که هست. بیخود نمی‌گویند ائمۀ ما به اینکه هر کس که بگرید، بگریاند یا صورتِ گریه کردن به خودش بگیرد، اجرش فلان فلان است. مسئله، مسئلۀ گریه نیست. مسئله، مسئلۀ تباکی نیست. مسئله، مسئلۀ سیاسی است که ائمۀ ما با همان دیدِ الهی که داشتند، می‌خواستند که این ملت‌ها را با هم بسیج کنند و یکپارچه کنند از راه‌‌های مختلف. اینها را یکپارچه کنند تا آسیب‌پذیر نباشند» (صحیفه امام/۱۳/۳۲۳)

سابقه پیاده روی اربعین:
قدمت پیاده روی اربعین به بلندای تاریخ شیعه است و توانسته است در طول سالیان طولانی ضمن حفظ وحدت شیعه، عامل تحولاتی در تاریخ عراق و مسلمان نیز بشود.
سنت پیاده‌روی روز اربعین حسینی بنا به اقوالی در زمان ائمه هدی علی رغم ظلم و جور و خفقان حکام وقت انجام می‌شده است. در سال ۶۱ هجری عبدالله جابر انصاری از یاران پیامبر و علی (ع) نخستین کسی بوده که این کار را انجام داد، اما بنیان‌گذار اصلی این حرکت که تاکنون دوام دارد، کسی نیست جز شیخ انصاری. ایشان این حرکت را به عنوان رسم و نمادی برای شیعیان معرفی کرد، اما پس از مدتی به فراموشی سپرده شد، ولی در نهایت توسط شیخ میرزا حسین نوری مجددا احیا شد و به عنوان رسم و سنتی نیکو در میان شیعیان نشر یافت.
این عالم بزرگوار اولین بار در عید قربان به پیاده‌روی از نجف تا کربلا اقدام کرد که ۳ روز در راه بود و حدود ۳۰ نفر از دوستان و اطرافیانش وی را همراهی می‌کردند، محدث نوری از آن پس تصمیم گرفت، هر سال این کار را تکرار کند، ایشان آخرین بار در سال ۱۳۱۹ هجری با پای پیاده به زیارت حرم اباعبدالله حسین (ع) رفتند.
این اقدام زمینه ساز پیاده روی بسیاری از عاشقان اهل‌بیت و امام حسین (ع) شد. در راستای انجام این مراسم معنوی و روحانی برخی از علما و حتی مراجع تقلید نیز با پای پیاده به کربلا سفر کردند. از جمله این افراد میرزا جواد آقا ملکی تبریزی یکی از مراجع عالیقدر جهان تشیع است که بارها با پای پیاده از عتبه علویه، رهسپار عتبه حسینی شده است.
ایشان درباره مراقبه و بزرگداشت روز اربعین حسینی می‌گویند: به هر روی بر مراقبه کننده لازم است که بیستم صفر (اربعین) را برای خود روز حزن و ماتم قرار داده بکوشد که امام شهید را در مزار حضرتش (ع) زیارت کند، هر چند تنها یک بار در تمام عمرش باشد، چنانکه حدیث شریف، علامت‌های مؤمن را پنج امر ذکر کرده است: ۵۱ رکعت نماز در شبانه روز، زیارت اربعین، انگشتر در دست راست کردن، پیشانی بر خاک گذاشتن و بلند بِسْمِ اللهِ الرَّحْمنِ الرَّحِیمِ‏ گفتن در نمازها.
حضرت آیت‌الله خامنه‌ای، رهبر معظم انقلاب نیز درباره اهمیت پاسداشت و بزرگداشت روز اربعین حسینی نیز گفته‌اند: «شروع جاذبه مغناطیس حسینی در روز اربعین است، جابربن‌عبدالله را از مدینه بلند می‌کند و به کربلا می‌کشد، این، همان مغناطیسی است که امروز هم با گذشت قرنهای متمادی، در دل من و شماست، کسانی که معرفت به اهل‌بیت دارند، عشق و شور به کربلا همیشه در دلشان زنده است، این از آن روز شروع شده است، عشق به تربت حسینی و به مرقد سرور شهیدان سیدالشهداء (ع).»/

منابع وماخذ
۱.خمینی، روح الله، صحیفه امام، نشرامام خمینی،تهران،۱۳۹۲.
۱.کلینی،ابی جعفرمحمدبن یعقوب،اصول کافی،ترجمه سیدجوادمصطفوی،تهران،نشرسعدی،۳۲۸-۳۲۹ق.
۲.ابن قولویه،جعفربن محمد،کامل الزیارات،مترجم محمدجوادذهنی تهران،نشرتهران،۳۶۸ق.

منبع: پایگاه بصیرت