فاجعه یارانه انرژی

در سال ۹۷، دیدیم که تجربه ارز چند نرخی می‌تواند چه مشکلات جدی برای اقتصاد کشور به وجود آورد. اگر در ابتدا هدف از تخصیص ارز ۴۲۰۰ تومانی، حمایت از اقشار کم درآمد بود، آنچه در عمل رخ داد، پایین آمدن شفافیت و افزایش رانت در بدنه اقتصادی ایران بود. جدای از ارز، موضوع دیگری که اهمیت بسیاری دارد، چگونگی استفاده از یارانه و ...

تخصیص آن به بخش‌های مختلف اقتصاد است. دولت ایران در طول تمام سال‌های گذشته، به بخش‌های مختلف یارانه پرداخت کرده و در شرایطی که منابعی گسترده برای این امر در نظر گرفته شده، آنچه در عمل رخ داده، حاکی از یک فاجعه گسترده است. فارغ از بحث یارانه نقدی که از چند سال قبل کلید خورد و به نظر به اهداف کلان خود دست نیافته، امروز دولت در دیگر حوزه‌ها نیز یارانه پرداخت می‌کند و مشخص نیست دقیقا این روند با چه هدفی ادامه دارد. هدف اصلی پرداخت یارانه‌ها، حمایت از اقشار کم درآمدجامعه و افزایش عدالت اقتصادی است، اما آیا آنچه در عمل رخ می‌دهد در مسیر محقق کردن همین هدف است؟

آمار نشان می‌دهد که دولت در طول یک سال، رقمی نزدیک به ۹۰۰ هزار میلیارد تومان، یارانه پرداخت می‌کند که از این عدد بیش از ۵۵۰ هزار میلیارد تومان به یارانه انرژی اختصاص دارد. وقتی یارانه به‌طور مساوی به همه اقشار پرداخت می‌شود، یعنی میزان بهره بردن از آن بسته به امکاناتی است که هر فرد برای بهره بردن از این یارانه دارد. در رابطه با انرژی قطعا اقشار کم درآمد، شرایط استفاده کمتری از اقشار پردرآمد دارند و این هدف اصلی پرداخت یارانه را رسما به فراموشی می‌سپرد.

برای مشخص شدن میزان بزرگی این عدد می‌توان یک محاسبه ساده انجام داد. عددی که دولت در حال حاضر به عنوان یارانه در بخش‌های مختلف پرداخت می‌کند، اگر نقد شده و به حساب افراد ریخته شود، در هر ماه به هر ایرانی به اندازه یک میلیون تومان، یارانه خواهد رسید. درباره چرایی این اتفاق باید بحث‌های گسترده‌ای صورت گیرد اما آنچه در حال حاضر بیشترین اهمیت را دارد، لزوم تغییر در اجرای این فرآیند است. امروز دولت رقمی قابل توجه به یارانه انرژی اختصاص می‌دهد که عملا اقشار کم‌درآمد از آن بهره‌ای نمی‌برند و در نتیجه تنها اتفاق قطعی، استفاده از منابع کلان کشور در حوزه‌ای است که به سمت تحقق هیچ ‌یک از اهدافش گام برنمی‌دارد.

*رییس اتاق بازرگانی تهران

منبع: روزنامه اعتماد