گام بلند پارلمان برای شفافیت در نظام؛ یک فوریت «شفافیت نظام تقنینی» تصویب شد

هفته گذشته بود که محمد علی وکیلی، نماینده اصلاح‌طلب مردم تهران در مجلس شورای اسلامی بعد از هجمه های فراوان اصولگرایان به پارلمان به دلیل تصویب نشدن طرح شفافیت آرا نمایندگان مجلس، طرحی را ارائه کرد که براساس آن نه تنها نمایندگان مجلس بلکه مجموعه دستگاه‌های تصمیم‌گیر در نظام جمهوری اسلامی موظف به اعلام عمومی و علنی آراء خود و انتشار مشروح مذاکراتشان هستند.

براساس ماده واحده طرح «شفافیت نظام تقنینی جمهوری اسلامی»، تمامی شوراها، مجامع و نهادهای موثر در فرآیند قانون‌گذاری و نهادهای تصمیم‌گیرنده که صلاحیت سیاست‌گذاری یا وضع قانون و مقررات دارند از جمله مجلس شورای اسلامی، هیات وزیران، مجمع تشخیص مصلحت نظام، شورای عالی انقلاب فرهنگی و شورای عالی فضای مجازی، شوراهای شهر، روستا، خبرگان رهبری و شورای نگهبان موظف به علنی‌سازی رای اعضا و انتشار آن و همچنین علنی‌سازی مذاکرات در درگاه اینترنتی خود هستند.

تبصره ماده واحده این طرح نیز تاکید کرده که در مورد مصوبات شورای عالی امنیت ملی، شفافیت در آرا پس از رفع مراحل طبقه‌بندی قابل اجراست.

این طرح در همان روز نخست در مجلس شورای اسلامی علاوه بر حمایت روسای فراکسیون های امید، ولایی و مستقلان ولایی با حمایت ۲۰۰ تن از نمایندگان مجلس شورای اسلامی مواجه و مقرر شد دو فوریت آن در جلسه امروز (یکشنبه) پارلمان مطرح شود ولی با توافق نمایندگان، قرار بر این شد تا به جای ارائه دو فوریت، طرح شفافیت در نظام تقنینی به شکل یک فوریت در مجلس مطرح شود.

«ابایی از شفافیت نداریم»

محمد علی وکیلی به عنوان طراج طرح شفافیت در نظام تقنینی به عنوان موافق آن در صحن علنی مجلس شورای اسلامی به اظهارنظر و دفاع از طرح خود پرداخت. او گفت: «شفافیت موضوعی است که مقابل نفاق قرار دارد و تبدیل به یک مطالبه ملی شده است. شفافیت روی سکه‌ پاسخگویی است که هر جریانی با هر نظری معتقد به پاسخگویی است.»

او با بیان این که «میزان و مشروعیت قدرت در پاسخگویی به ملت تجلی پیدا می‌کند»، گفت: «هر چه ساحت قدرت شیشه‌ای و در معرض مردم باشد، اعتمادافزا و مشروعیت آفرین است. امروز ما در مجلس حداکثر شفافیت را شاهدیم؛ به طوری که اگر نماینده‌ای ذره‌ای چرت بزند از دید دوربین‌ها مغفول نمی‌آید. این میزان حساسیت بر روی رفتار نمایندگان مقدس است. افکار عمومی می‌خواهد بداند که نمایندگان ملت امانت گران سنگ را به ارزانی به دست نیاوردند تا به ارزانی عرضه کنند.»

نماینده تهران با تاکید بر این که امروز بیشترین شفافیت را در مجلس شاهدیم، خاطرنشان کرد: «مذاکرات مجلس به غیر از موارد خاص از طریق رادیو و تلویزیون و رسانه‌ها در اختیار عموم قرار می‌گیرد. نمایندگان در مجلس بخشی از حاکمیت هستند که به نمایندگی از مردم ایفای نقش می‌کنند.»

او همچنین بیان کرد: «با توجه به مطالبه شفافیت طرحی را تعیین کردیم تا تمامی نهادها که به شکلی که تصمیمات آنها در سرنوشت مردم تاثیرگذار است و یا مسئولیت قانونگذاری دارد آراء آنها شفاف شود. لذا این طرح به دنبال شفافیت‌آراء و مذاکرات هیات وزیران، مجمع تشخیص مصلحت، خبرگان رهبری، شورای نگهبان، شورای عالی انقلاب فرهنگی، شورای عالی فضای مجازی، مجلس و سایر مجامع و شوراها است. طرحی که مورد موافقت سه فراکسیون قرار گرفته و اکثریت حاضران مجلس هم امضاء کردند. از نمایندگان می‌خواهم امروز با رای خود نشان دهند ابایی از شفافیت ندارد و پیش قدم در شیشه‌ای کردن حکمرانی خوب هستند.»

دفاع یک اصولگرا از یک واعظ خاص

مطابق رسم بهارستان، بعد از موافق نوبت به مخالفان می‌رسد و انتظار می‌رفت مخالف طرح امیدی‌ها یکی از اعضای جبهه پایداری یا اصولگرایان مجلس شورای اسلامی باشد ولی چنین نشد و علیرضا محجوب، نماینده اصلاح‌طلب تهران در قامت مخالف فوریت طرح شفافیت در نظام تقنینی به اظهار نظر پرداخت.

این نماینده مجلس در اظهاراتی تاکید کرد که طرح ایجاد شفافیت در همه ارکان تصمیم‌گیر نظام جمهوری اسلامی باتوجه به عمر کوتاه باقی مانده از دهمین دوره مجلس شورای اسلامی و رفت و آمدهای احتمالی این طرح میان پارلمان و شورای نگهبان، به تصویب نهایی این طرح نمی‌رسد.

او همچنین گفت که موضوع ایجاد شفافیت در نظام تقنینی در حال حاضر در قیاس با مسائلی نظیر مشکلات مسکن که کمر کارگران را شکسته است، موضوعیت ندارد مگر آنکه طراحان هدف دیگری را دنبال کنند.

این نماینده اصلاح‌طلب مجلس شورای اسلامی همچنین از سایر همکاران خود در بهارستان خواست که به بررسی مشکلات اساسی‌تر کشور در شرایط کنونی بپردازند.

بعد از اظهارات محجوب سمت راست بهارستان درست در محل استقرار اصولگرایان و اعضای جبهه پایداری شاهد فریادهای بی‌امان نمایندگان بود. مجتبی ذوالنوری و احد آزادی خواه، به عنوان دو اصولگرای مجلس خواستار ارائه تذکر بودند.

مسعود پزشکیان که ریاست جلسه علنی مجلس شورای اسلامی را در غیاب علی لاریجانی برعهده داشت، اجازه ارائه تذکر را به آزادی خواه داد. او در جریان اظهارات خود با اشاره به اظهارات علیرضا پناهیان درباره نمایندگان مجلس شورای اسلامی اظهار کرد: «در روزهای دهه اول محرم واعظی اظهاراتی را مطرح کرد که من در توئیتر از او تشکر کردم.»

بعد از اظهارات او جمعی از نمایندگان مجلس شورای اسلامی با فریاد «دو دو» مخالفت خود را با اظهارات او اعلام کردند. آزادی خواه نیز در واکنش به فریادهای نمایندگان گفت: «شما که حرف‌های نماینده همکار خود در مجلس را قبول نمی کنید، نشان می‌دهد که به دنبال شفافیت نیستید.»

بعد از اظهارات آزادی خواه، ذوالنوری نیز خواستار ارائه تذکر شد که پزشکیان اجازه این اقدام را نداد. همین موضوع سبب شد تا صدای فریادها دوباره در مجلس شورای اسلامی بلند شود تا جایی که پزشکیان مجبور به ارائه واکنش شد. او خطاب به ذوالنوری گفت: «آخر چه تذکری درباره فوریت یک طرح می‌خواهید مطرح کنید؟»

فریادهای بی امان پایداری‌ها

رئیس جلسه علنی مجلس شورای اسلامی در ادامه بی توجه به فریادهای اصولگرایان، یک فوریت طرح ایجاد شفافیت در آرا و مشروح مذاکرات نظام تقنینی جمهوری اسلامی را به رای گذاشت که نمایندگان با ۱۶۸ رای موافق در مقابل ۳۳ مخالف و البته ۴ رای ممتنع با آن موافقت کردند.

این اقدام عصبانیت اصولگرایان را دو چندان کرد تا جایی که آزادی خواه با حضور در جایگاه ناطقان با فریاد پزشکیان را متهم به تخلف از آیین‌نامه کرد که رئیس مجلس در پاسخ به او گفت: «عربده نکش بشین سرجات! متخلف شمایی که اضافه حرف می زنید!»

در این میان ذوالنوری نیز که موفق به ارائه تذکر خود نشده بود به جایگاه هیات رئیسه رفت و با عصبانیت با پزشکیان مشغول بحث شد. مشاجره لفظی این دو از قرار معلوم برسر مفاد آیین‌نامه داخلی مجلس شورای اسلامی بود چراکه چندین مرتبه پزشکیان موادی از آیین نامه را نشان رئیس عضو چبهه پایداری کمیسیون امنیت و سیاست خارجی داد.

با این حال و براساس آیین نامه داخلی مجلس شورای اسلامی طرح‌ها و لوایح یک فوریتی، پس از تصویب فوریت باید خارج از نوبت مورد بررسی و تصویب قرار گیرد. گزارش کمیسیون درباره این طرح‌ها و لوایح حداقل چهل و هشت ساعت قبل از موقع طرح در مجلس چاپ و بین نمایندگان توزیع می‌شود.

طرح‌ها و لوایح یک فوریتی، یک شوری است بنابراین پس از وصول گزارش کمیسیون، خارج از نوبت در دستور کار صحن علنی قرار می‌گیرد و یک نوبت درباره آن شور به عمل می‌آید. بدین ترتیب که ابتدا نسبت به اصل و سپس در باب ماده واحده یا هر یک از مواد، مذاکره و اخذ رای صورت می‌گیرد.

این طرح بعد از تصویب در مجلس شورای اسلامی راهی شورای نگهبان خواهد شد ولی برخی حقوقدانان و نمایندگان مجلس شورای اسلامی معتقدند که این طرح با مخالفت این شورا مواجه خواهد شد چراکه درباره موضوع مجمع تشخیص مصلحت نظام و شورای‌های عالی نظیر شورای عالی انقلاب فرهنگی قانون اساسی اجازه قانون‌گذاری برای آنان را به نمایندگان مجلس نداده است ولی در این میان باید دید واکنش شورای نگهبان به شفافیت مذاکرات و آرا خود چه خواهد بود.

عباسعلی کدخدایی، قائم مقام دبیر و سخنگوی شورای نگهبان روز گذشته در پاسخ به سوال پانا در همین زمینه گفته بود که شورای نگهبان برای ایجاد شفافیت در مذاکرات خود با منع قانونی مواجه است ولی اگر قانون تکلیف کند، این نهاد از قانون تمکین خواهد کرد.